4. De loopgravenoorlog

• PAV
• Secundair onderwijs

4. De loopgravenoorlog

De loopgravenoorlog

Even herhalen... Na de inval van de Duitsers trekken de Belgische soldaten zich terug naar:

1. De Voerstreek
2. De Kempen
3. De Westhoek
4. Het Hageland

Achter welke rivier hebben de Belgische soldaten zich verenigd?

1. De Schelde
2. De Leie
3. De Ijzer
4. De Seine

Wat doen de Belgische soldaten om een Duitse opmars tegen te houden?

Het ontstaan van de aarde

De loopgravenoorlog

Het front in de Westhoek zit muurvast o.a. door het onderwaterzetten van verschillende gebieden en de hardnekkige verdediging van de geallieerden. 

Er wordt op eenzelfde plaats gevochten en verdedigd. De bewegingsoorlog is voorbij. De soldaten graven zich aan beide kanten in en beschermen zich tegen granaten, bommen en kogels. De soldaten verstevigen de putten met zandzakjes, houten planken en ander stevig materiaal en maken zo loopgraven. Aan het einde van 1914 loopt het Westelijk Front vanaf Nieuwpoort onafgebroken door tot aan de Frans-Zwitserse grens. Er zijn alles samen 40.000 km loopgraven. 

Het ontstaan van de aarde

De loopgravenoorlog

Het gebied tussen de loopgraven van beide partijen werd ‘niemandsland’ genoemd.

Het ontstaan van de aarde

De loopgravenoorlog

Het leven in de loopgraven was ronduit verschrikkelijk. Het gevaar bestond niet enkel uit vijandige troepen, maar ook uit de omstandigheden die de soldaten te verduren kregen. Verschrikkelijke vrieskou, honger, de verschrikkelijk stank van rottende lijken die niet afgevoerd konden worden, dodelijke ziektes die zich verspreidden onder de soldaten, modder, ratten en vooral: nattigheid… Sommige soldaten hun voeten begonnen te rotten omdat ze constant tot hun enkels in het water stonden.

Het ontstaan van de aarde

De loopgravenoorlog

De bevoorrading is vaak onzeker door bombardementen of salvo’s van automatische geweren. Door de gebrekkige bevoorrading en de geringe verscheidenheid aan voedsel (vleesconserven, aardappelen, rijst, zwarte bonen) lijden vele soldaten honger. In de frontlinie wordt er maar één maaltijd bedeeld bij het vallen van de nacht. Vanaf 1915 kan men dankzij de veldkeukens warme maaltijden bedelen. Om het moreel van de soldaten wat op te vijzelen zijn er sigaretten en alcohol.

Soldaten moeten dus vindingrijk omspringen met het weinige wat ze hebben. Om hun honger te stillen, vangen soldaten soms ratten, waarvan ze een stoofpotje

maken.

De bevoorrading

Het ontstaan van de aarde

De loopgravenoorlog

De bevoorrading

Het ontstaan van de aarde

De loopgravenoorlog

Om de verveling te bestrijden kennen de soldaten allerlei activiteiten: knutselen met obusscherven en kogels, kaartspelen, lezen. Veel soldaten hielden een velddagboek bij, soms in zorgvuldig bijgehouden schriftjes, vaak op losse bladzijden waarop in potlood aantekeningen zijn genoteerd.

De verveling

Het ontstaan van de aarde

De loopgravenoorlog

Ongedierte is een groot probleem. Luizen en vlooien tieren welig in de loopgraven. De soldaten die weken rondliepen in dezelfde natte, vieze kleren, zonder zich te scheren, werden gek door de luizen. Maar er circuleren ook uitgehongerde, brutale ratten die in groep rondtrekken en allerlei ziektes overdragen. Deze indringers worden met spades doodgeslagen. De soldaten werden bovendien geteisterd door ziektes. Omdat de soldaten dagenlang met dezelfde laarzen en sokken in de natte modder stonden, ontstond het fenomeen ‘loopgraafvoet’. De voeten gingen door de vochtigheid en de kou opzwellen en infecteren, werden gevoelloos en ten slotte zwart. Het enige wat ze hiermee konden doen, was amputeren. De ‘loopgravenkoorts’ werd veroorzaakt door luizen. Een ‘loopgraafmond’ ontstond door het eentonige voedsel en het eten met vuile lepels.

Ongedierte en ziektes

Het ontstaan van de aarde

De loopgravenoorlog

De oorlog is niet alleen lichamelijk lastig. Ook mentaal eist het leven in de loopgraven zijn tol. Het geluid van bommen, kogels en granaten zorgt ervoor dat het nooit stil is. Soms moeten de soldaten dagenlang vechten. Soms gebeurt er helemaal niets en overheerst een gevoel van verveling. Daarnaast is er de angst voor de dood. Granaten en scherpschutters maken dagelijks slachtoffers. Bovendien staan de soldaten vaak letterlijk oog in oog met de dood. De lijken in

niemandsland kunnen niet altijd worden begraven, zodat ze soms vlak bij de stellingen liggen te ontbinden... 

Psychische problemen

Het ontstaan van de aarde

De loopgravenoorlog

Niet te onderschatten was de ‘shell shock’. De soldaat was in shocktoestand, getraumatiseerd door een bom of een andere aanval. Veel soldaten werden van angst echt knettergek. Soldaten die last hadden van shell shock hadden diverse symptomen, waaronder oorsuizen, overgevoeligheid voor geluid, duizeligheid, continu beven, slapeloosheid en hoofdpijn.

Shell shock

Het ontstaan van de aarde

De loopgravenoorlog

Soldaten met psychische problemen werden niet begrepen en zeer hard aangepakt. De gelukkigen kwamen terecht in ziekenhuizen of psychiatrische instellingen, maar er waren er ook die werden geëxecuteerd door hun eigen legerleiding vanwege oorlogsmisdaden zoals lafheid of dissertatie. Het zogenaamde ‘gebrek aan karakter’ zorgde ervoor dat er in enkel al het Britse leger 266 soldaten geëxecuteerd werden voor dissertatie, 18 voor lafheid, 7 voor het ongevraagd verlaten van hun post, 5 vanwege ongehoorzaamheid en 2 voor het weggooien van hun wapens. Pas in 2006 bood de Britse overheid deze soldaten postuum een pardon aan.

Psychische problemen

Het ontstaan van de aarde

De loopgravenoorlog

Opdracht

Luisteropdracht - het Verhaal van Vlaanderen

Het ontstaan van de aarde

De loopgravenoorlog

Tekening van het leven in de loopgraven

Op onderstaande tekening zie je een tekening van een Britse loopgraaf. Duid op de

tekening de opgegeven elementen aan

prikkeldraadversperring

borstwering

periscoop

zandzakjes

rumkruik

schuilplaats

loopplank

water en modder

houten versteviging

rat

gasmaskerrat

Het ontstaan van de aarde

De loopgravenoorlog

Onder de grond wordt een netwerk gemaakt dat alle loopgraven met elkaar verbindt. Het graven van tunnels is een lastig en gevaarlijk karwei. Elk moment is er de dreiging van een instorting. Door het stutten van de tunnels wordt het netwerk in stand gehouden.

Het ontstaan van de aarde

De loopgravenoorlog

Naast de loopgraven zijn er ook bunkers. Naast de betonnen constructies worden ook vervallen boerderijen in beslag genomen. Hier zie je dat Duitse soldaten een vervallen boerderij ‘verbouwd’ hebben tot een bunker.

Het ontstaan van de aarde

Nieuwe wapens

Elke oorlog geeft aanleiding tot een versnelling in de technische evolutie. Dit was ook niet anders tijdens de Eerste Wereldoorlog: heel wat nieuwe wapens werden ontwikkeld en gebruikt.

Verbind de benamingen van de nieuwe wapens met de juiste foto

Onderzeeër

Gifgas

Tanks

Vlammenwerper

Zeppelin

Vliegtuig

Het ontstaan van de aarde

Nieuwe wapens

Opdracht

Internettaak - nieuwe wapens

Het ontstaan van de aarde

Kleine handen in een grote oorlog

Het volgende fragment gaat over een Duits meisje van 12 jaar, Frieda Hartman. We kijken samen naar haar verhaal.

Wat moesten soldaten in het begin doen om zich te beschermen tegen gifgas?

Binnen hoeveel seconden moeten soldaten hun gifmasker opzetten?

1. 10 sec
2. 15 sec
3. 20 sec
4. 25 sec

Wat gebeurde er met soldaten die gifgas inademden?

De oorlog heeft de rol van de vrouw in de maatschappij veranderd. Leg uit.

Wat deden sommige soldaten om niet terug naar het front te moeten om te vechten?

Het ontstaan van de aarde

Kleine handen in een grote oorlog

Het volgende fragment gaat over een Schots meisje van 11 jaar, Allison Brooke. We kijken samen naar haar verhaal.

Hoe komt het dat er in Groot- Brittannië geen dienstplicht was?

Hoe maakte Groot-Brittannië het aantrekkelijk om in het leger te gaan?

Er werd ‘propaganda’ gevoerd. Wat deed Groot-Brittannië om de mensen te overtuigen dat de oorlog zinvol was?

De regering is bang dat de mensen de hoop gaan verliezen als ze de waarheid kennen over de Britse verliezen.
Hoe proberen ze dit te verhinderen?

Het ontstaan van de aarde

Bekende veldslagen

In de regio rond Ieper werd er hevig gevochten. Er vonden heel wat bekende veldslagen plaats tussen 1914 en 1918:

• De slag om de Ijzer
• De slag van Verdun
• De slag van de Somme
• De slag van Passendale

Opdracht

Maak een PPT- presentatie over een veldslag en presenteer aan je klasgenoten