HFD 4 De Franken - 4.2 Op het domein

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

4.2 Op het domein

Planning

Leerdoelen

4.2 Op het domein

Opdrachten 4.2

Herhalen

Leerdoelen

Extra (De Pest)

Leerdoelen

Deelvraag: Hoe was de agrarische samenleving georganiseerd?

Je kan beschrijven wat voor soort samenleving er was in de Middeleeuwen.

Je kan uitleggen wat een domein is en waar dit uit bestaat.

Je kan beschrijven wat het hofstelsel is.

Je kan uitleggen waarom mensen in de horigheid vervallen en wat horigheid is.

Je kan beschrijven wat autarkie/zelfvoorzienend is.

Economische achteruitgang en onveiligheid

Tijdens RR al verval.

Tijd van Karel de Grote: even rustig, maar ook uiteindelijk invallers.

verval van steden > velen weer op platteland: 

De agrarisch-urbane of landbouwstedelijke samenleving van de Oudheid verdween

Vroege Middeleeuwen:

Weer terug naar agrarische samenleving: Bijna alle mensen leefden van de landbouw. 

De meesten werkten op het domein van een heer. 

Begrip

Agrarisch-urbane/landbouwstedelijke samenleving = Landbouw belangrijkste middel van bestaan, maar er zijn ook bloeiende steden met kooplui en ambachtslieden.

Het domein

• Een domein was landgoed voor een heer
• Bewerking volgens het hofstelsel
• Een heer = een koning, edelman, bisschop of abt. 
• De landbouwgrond werd verdeeld in 2 stukken:

                  1. Het kasteel of klooster + akkers van de heer

                  2. Akkers van de horigen

Het domein - horigen

Horigen:

• Boeren die akkers hadden op het 2e deel van het domein
• Ze betaalden pacht aan de heer

• Verplichtingen: Aantal dagen werken op het land van de heer (1e deel)  + herendiensten verrichten
• Ze waren niet eigendom van een heer, maar waren wel verbonden aan de grond
• Mochten niet zonder toestemming trouwen of het domein verlaten

Extra

Pacht = Een soort belasting. Horigen moesten een deel van hun oogst afstaan aan hun heer.

Herendiensten = Klusjes doen voor hun heer. Denk aan het onderhouden van gebouwen van de heer, grachten schoonmaken en goederen vervoeren.

Horigen waren verbonden aan de grond waar ze woonden. Als hun heer de grond verkocht of weggaf, waren de horigen een deel van deze verkoop of schenking. Ze mochten ook niet zonder toestemming het domein verlaten of zelfs trouwen.

Horigheid

Je kon op verschillende manieren horigen worden:

- Afstammen van Romeinse slaven

- Vrije boeren die grond hadden gegeven aan een heer/klooster in ruil voor bescherming of voedsel

De heer kreeg geen extra grond door hen, maar wel arbeidskrachten

Het domein

Naast de akkers ook: 

Weidegronden, bossen en moerassen > vee of hout halen, jacht door heren. 

Alles werd verbouwd en geproduceerd om te leven. Ze waren zelfvoorzienend. Er was sprake van autarkie.

Begrippen

Zelfvoorzienend = Vrijwel alles wat nodig is om te leven, verbouwen en produceren de mensen op de plaats waar zij wonen.

Autarkie = Toestand waarvan sprake is wanneer mensen zelfvoorzienend zijn.

Meer dan een eigenaar van de grond 

De heer was niet alleen eigenaar van de grond:

• Deed ook de rechtspraak

De regels stonden niet in een wetboek: mondeling doorverteld

• Een heer had meerdere domeine en trokken rond:

Bij afwezigheid > plaatsvervanger: de meier of rentmeester

Krijgen bescherming van de heer

Het systeem van heren en horigen op een domein

vaak gemaakt van steen

de eigenaar van een domein

de grond en boerderijen van de heer

het domein

het hofstelsel

Het huis van de heer

de heer

horigen

Maak de goede combinaties

Hoe heet een zelfvoorzienend stuk grond met zijn eigen heer, boeren en ambachten?

Wat houden: autarkie – agrarisch-urbane samenleving – zelfvoorzienend – agrarische samenleving in?

Zelfvoorzienend. Wat was dit ook al weer?

Opdrachten 4.2

Opdracht 1 t/m 8

Lever opdrachten 2 t/m 8 in via Magister (ELO > Opdrachten)

Maak een foto van je geschreven antwoorden of lever het wordbestand in waar je de antwoorden hebt getypt.

Herhalen Leerdoelen

Deelvraag: Hoe was de agrarische samenleving georganiseerd?

Je kan beschrijven wat voor soort samenleving er was in de Middeleeuwen.

Je kan uitleggen wat een domein is en waar dit uit bestaat.

Je kan beschrijven wat het hofstelsel is.

Je kan uitleggen waarom mensen in de horigheid vervallen en wat horigheid is.

Je kan beschrijven wat autarkie/zelfvoorzienend is.

Wat is er WAAR over horigen?

1. Horigen hoorden bij het land van de kasteelheer
2. Horigen huurden een stuk land van de kasteelheer
3. Horigen beschermden de kasteelheer en zijn land
4. Horigen zijn eigen baas

Welke 3 groepen waren er in de middeleeuwen?

1. Boeren, ridders en horigen
2. Geestelijken, boeren en ambachtslieden
3. Edelen, boeren en horigen
4. Boeren (horigen), geestelijken en edelen.

Wat was geen voordeel van het hofstelsel voor de heer

1. Heren moesten horigen beschermen
2. Horigen deden klusjes voor de heer
3. Horigen werkten op de akkers van de heer
4. Horigen stonden voedsel af aan de heer

Wat was geen voordeel van het hofstelsel voor de heer

1. Heren moesten horigen beschermen
2. Horigen deden klusjes voor de heer
3. Horigen werkten op de akkers van de heer
4. Horigen stonden voedsel af aan de heer

Wat kun je zeggen over de positie van de boeren en de horigen in de middeleeuwen?

1. Boeren en horigen waren arm en sterk afhankelijk van hun heer.
2. Boeren en horigen werkten vaak voor verschillende heren of kloosters.

Welk begrip hoort niet bij een domein?

1. Herendiensten
2. Heer
3. Horigen
4. Handel

Wie zie je afgebeeld op het plaatje?

1. De heer
2. De horigen
3. De keizer
4. De geestelijken

Volgende les

Kloosterleven

Extra oefeningen over het domein

http://histoforum.net/toetsmateriaaltijdvakken/Hofstelsel.pdf