Blok 1: Op zoek naar voedsel

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

De eerste mensen op aarde verspreiden zich
1. Snel / langzaam over de aarde.
2. Alle jagers en verzamelaars jaagde op de zelfde / verschillende diersoorten

1. snel / zelfde diersoorten
2. langzaam / zelfde diersoorten
3. langzaam/ verschillende diersoorten
4. snel / verschillende diersoorten

Jagers en verzamelaars 

• Jager-verzamelaars leefden van de jacht op dieren en het verzamelen van voedsel uit de natuur.
• Ze leefden in kleine groepen (20-30 mensen).
• De “woning” van de jagers en verzamelaars was gemaakt van spullen die ze in de natuur vonden: houten stokken dienden als tentstokken en dierenhuiden als wandbekleding.

• Die tenten waren gemakkelijk af te breken en mee te nemen als ze verhuisden. 
• Een hert of rendier was een goede vangst, het vlees kon je eten, van de huid kon je kleding, tentdoek of schoenen maken.
• De vrouwen verzamelden noten en vruchten. 

Leven als nomaden

• De jager-verzamelaars verhuisden vaak. Was het voedsel op, dan gingen ze naar een andere plek waar ze wel voedsel en dieren konden vinden. 
• Ze woonden dus niet op een vaste plek, maar trokken rond.  Deze mensen noemen we nomaden.
• Ze kwamen vaak op dezelfde plekken terug, omdat ze wisten dat daar in een bepaalde periode veel voedsel te vinden was. 

De jager-verzamelaars waren nomaden. Wat zijn nomaden?

1. Mensen die op één plek blijven wonen
2. Mensen die rondtrekken op zoek naar voedsel
3. De eerste boeren
4. een soort insect

Een jager heeft een Hert gedood. Wat kunnen ze allemaal maken?

Belangrijk bij deze vraag is dat leerlingen realiseren dat een jager alles maar eenmalig kan gebruiken. 

Maken

Opdracht 5, 6, 7 en 8

De ontdekking van vuur

• De ontdekking van het vuur maakte het leven voor de mensen makkelijker en ze waren minder afhankelijk van het klimaat.
• Vuur heeft veel voordelen: 

1. Geeft warmte.
2. Eten koken (gekookt voedsel is beter verteerbaar -> dit kost minder energie -> energie ging naar groei hersenen -> hierdoor slimmere mensen)​.
3. Potten bakken (om voedsel te bewaren of om in te koken)​.
4. Speerpunten hard maken. ​
   
5. Bescherming tegen wilde dieren​.
6.  Geeft licht in de nacht en in de donkere grotten. 

Vuur was voor de eerste mensen een belangrijke ontdekking.
Wat is geen voordeel van vuur?

1. Het geeft licht
2. Het geeft warmte
3. Je kunt er eten op klaar maken
4. Je hebt er veel brandhout voor nodig

Maken 

Opdracht 9

Planten, weer en klimaat

0

Planten

• Of planten kunnen groeien in een gebied hangt af van:​
  

1. Licht​
   
2. Temperatuur​ (warmte)
3. Water​
   
4. voedingsstoffen​ in de bodem

Weer

• Het weer is hoe de lucht om ons heen is.
• Het weer wordt bepaald door drie onderdelen:​
  

1. temperatuur​ (hoe warm/koud is het)
2. neerslag​ (regen, sneeuw, hagel)
3. wind​

Klimaat

• Het klimaat is het gemiddelde weer in een gebied over 30 jaar gemeten.​
  
• Het klimaat in een gebied heeft invloed op de plantengroei. 
• Bij de evenaar heerst een ander klimaat dan bij de polen. Op de evenaar is het warm en bij de polen is het koud. 
• Ook de gemiddelde neerslag maakt uit voor planten. Die verschillen in klimaat zorgen voor verschillende landschappen.

Maken

Opdracht 11 en 12

Warm en koud

• Waarom zijn sommige gebieden op aarde altijd koud en andere altijd warm? Dat heeft te maken met de stand van de zon:

1. Hoe hoger de zon staat, hoe feller en warmer de zonnestraal is. De schaduw is kort​.
2. Hoe lager de zonstaat, hoe zwakker en minder warm de zonnestraal is. De schaduw is lang​.
3. Hoe dichter bij de evenaar, hoe warmer.​
   
4. Hoe dichter bij de polen, hoe kouder.

Maken

Opdracht 14, 15 en 16

Van evenaar tot pool

Tropisch regenwoud

• Dichtbij de evenaar.
• Veel regen.
• Dagen zijn altijd even lang.
• Veel verschillende planten.
• Heel jaar zijn planten groen. 
• Warm.
• Veel neerslag

Steppe

• Korte regentijd.
• Groeit alleen gras.

Savanne

• Verder van de evenaar en daardoor minder regen.
• Klimaat met een droog seizoen. 
• Grasvlaktes met hoge grassen.
• Struiken.
• Af en toe een boom

- 

Woestijn

• Weinig/geen neerslag.
• Planten weinig water nodig.
• Weinig vruchtbare grond.

Loofbos

• Koude winters, de bomen verliezen hun bladeren.
  
• Warme zomers, dan groeien de planten.

Loofbos

• Koude winters, de bomen verliezen hun bladeren.
  
• Warme zomers, dan groeien de planten.

Toendra

• Temperatuur paar graden boven nul in de zomer. 
• Er groeien alleen mossen en grassen.
• Te koud voor bomen. 

Naaldbos

Naaldbos

• Koude winters.
• Groeien alleen naaldbomen.
• Naaldbomen houden hun naalden hele jaar vast. 

Poolgebied

• Hele jaar door ijs en sneeuw.
• Geen begroeiing.
• Weinig leven mogelijk.

Zeeklimaat

• Koele zomers
• Warme winters

Op een reis van de evenaar van de Noord- of Zuidpool wordt het eerst droger. Van de tropische regenwouden kom je eerst in de steppe. 

• Op een reis van de evenaar naar de Noord- of Zuidpool wordt het eerst droger. Van de tropische regenwouden kom je eerst in de savanne, dan in de steppe en dan in de woestijn. 
• Daarna wordt het kouder. Verder richting de polen komen dan het zee- en landklimaat en vervolgens het toendra- en sneeuwklimaat. 

Maken

opdracht 17, 18, 19, 20, 21

Maken

Opdracht 22

Welk klimaat heeft Nederland?

Welke drie dingen horen bij weer?

temperatuur, neerslag en wind

Wat is geen vorm van neerslag?

1. Verdamping
2. Regen
3. Sneeuw
4. Hagel

Schrijft 2 dingen op die je deze les hebt geleerd