6.1 Over zeeën en oceanen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Programma 

1. Terugblik + Inventarisatie voorkennis (10 min.) 

2. Uitleg ontstaan Nederlandse handel + Gouden Eeuw (15 min.) 

3. Zelf op onderzoek: werking VOC en WIC (15 min.) 

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen dat de graanhandel, het begin vormde van een uitgebreid handelssysteem met een stapelmarkt voor een steeds groter handelsnetwerk.
• Je kunt de doelen en de werkwijze van de VOC en de WIC beschrijven.
• Je kunt uitleggen waarom er een wereldeconomie ontstond. 

Kenmerkende aspecten

KA 24: De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.

KA 25: Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.

Vragen??

Keuzemenu 

Keuze 1: Doe mee met de regulieren les. Volg de instructies van de docent

Keuze 2: Ga zelfstandig aan de slag. Doe het volgende: 

• Lees 6.1 goed door 
• Neem de lessonup 6.1 goed door en maak de vragen 
• Werk de leerdoelen 6.1 uit (zie achterin H6). 

Maak een keuze! Niets doen is geen optie!

Wat waren ook alweer de eerste twee Europese landen die begonnen met ontdekkingsreizen en welk Europees land handelde als eerste met Azië?

1. Engeland en Spanje, Spanje
2. Portugal en Spanje, Portugal
3. Portugal en Spanje, Spanje
4. Engeland en Spanje, Engeland

Wat is het verband? 

1. Renaissance en Ontdekkingsreizen 
2. Renaissance en Reformatie 
3. Reformatie en ontdekkingsreizen 

Raad het begrip 

1.  Overzeese expansie (8P) 
2. Concurrentiestrijd (6P) 
3. Paus (4p)
4. Verdeling wereld (2p) 

• = Verdrag van Tordesillas 

Tijdvak 6 

• Tijd van regenten en vorsten
• 1600-1700
• Belangrijkste onderwerpen

1. Gouden Eeuw 
2. De Republiek 
3. Absolutisme 
4. Wetenschappelijke Revolutie

Gouden Eeuw?

Oorzaken Gouden Eeuw 

1. Moedernegotie: Handel met het Oost-zeegebied 
2. Val van Antwerpen (1585): Kennis, geld en arbeidskracht komt naar Amsterdam 
3. Verzwakking concurrentie: Frankrijk en Spanje in Oorlog, China trekt zich terug. 
4. Unieke kenmerken Republiek en Handelscompagnieën  

Moedernegotie 

• 15e eeuw: Door de hoge grondwaterstand was de grond in kustgewesten niet langer geschikt voor landbouw. 
• Daarom gingen boeren zuivel en rundvlees verkopen.
• Goedkope graan werd uit het Oostzee gebied gehaald
• Graanhandelaren verkochten dit graan in de Nederlanden en kochten weer zuivel en gezouten vis in de Nederlanden
• Deze handel wordt Moedernegotie genoemd: Met de opbrengsten uit deze handel werd alle andere handel in Republiek betaald. 

Gevolgen moedernegotie

• Handel met Azië en Amerika kon worden betaald. 
• Meer boeren konden zich specialiseren 
• In Amsterdam ontstond een Stapelmarkt: Doorvoer naar Europa 
• De Republiek werd centrum wereldhandel. Verovering Antwerpen (grootste handelsstad op dat moment) Hielp ook erg. Daardoor verdween concurrent en kwam veel kennis en arbeidskrachten naar Amsterdam. 
• Ontstaan handelskapitalisme: Ondernemers investeren hun winsten weer in hun bedrijf, om zo het bedrijf uit te breiden. 

Opdracht 

1. Lees op blz. 123 en 124 de tekst onder de kopjes 'VOC' en 'WIC'. 

2. Vervolgens kijk je de video's en maak je de vragen op de volgende pagina's. 

3. Zorg dat je aan het einde minstens het volgende weet: 

- Waarom Nederland met Azië ging handelen 

- Waarom de VOC nodig was om dit een succes te maken 

- Wat zo uniek was aan de VOC 

- Waarin de VOC en WIC van elkaar verschillen

Waarom wilde de Republiek graag naar Azië toe?

Ondanks dat de Republiek al snel een hoofdrol ging spelen in de handel in Azië, leverde deze handel in het begin weinig op. Hoe kwam dat?

Hoe loste de Republiek het in de voorgaande vraag benoemde probleem op?

Benoem zoveel mogelijk unieke kenmerken van de VOC en leg aan de hand van deze kenmerken uit waarom de VOC ook wel een 'staat in een staat' werd genoemd?

In 1621 wordt ook de WIC opgericht. Noem twee overeenkomsten en drie verschillen met de VOC.

Leerdoelen check

• Je kunt uitleggen dat de graanhandel, het begin vormde van een uitgebreid handelssysteem met een stapelmarkt voor een steeds groter handelsnetwerk.
• Je kunt de doelen en de werkwijze van de VOC en de WIC beschrijven.
• Je kunt uitleggen waarom er een wereldeconomie ontstond. 

KA's: 

KA 24: De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.

KA 25: Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.