Colitis ulcerosa en Crohn

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Colitis ulcerosa en Crohn

Leerdoelen, na deze les:

• Kun je in eigen woorden uitleggen wat Colitis Ulcerosa (CU) is
• Kun je in eigen woorden uitleggen wat de ziekte van Crohn inhoudt
• Kun je de verschillen tussen beide aandoeningen benoemen
• Kun je de behandelingen van beide ziekten benoemen

Welk onderdeel is aangegeven met nummer 9?

1. Oesophagus
2. Pancreas
3. Gaster
4. Appendix

Welk onderdeel is aangeven met nummer 3?

1. Duodenum
2. Jejunum
3. Hepar
4. Colon

Wat is de functie van de galblaas?

1. Produceren van gal
2. Opslaan van gal
3. Vormen van galstenen
4. Toevoegen van insuline aan de voedselbrei

Wat is de voornaamste functie van de dikke darm?

1. Opnemen van voedingsstoffen
2. Opnemen van vocht
3. Opnemen van vitaminen en mineralen
4. Resorptie van insuline en gal terug het lichaam in

Een ontsteking aan het spijsverteringsstelsel zal in veel gevallen leiden tot:

1. Hoofdpijn
2. Slecht zicht
3. Diarree of obstipatie
4. Temp boven de 40 ⁰c

Chronische darmontstekingsziekte

Verzamelnaam voor aandoeningen waarbij

 (een deel van) de darmen chronisch ontstoken is

• Zonder sprake van infectie of schadelijke stof
• Ook wel bekend als "Inflammatory Bowel Disease" IBD
• CU
• Crohn

IBD wordt vaak verward met PDS, wat is het verschil tussen deze twee?

Feiten en cijfers

In Nederland hebben ruim 80.000 mensen een chronische darmontsteking. 

• Naar schatting heeft iets meer dan de helft hiervan colitis ulcerosa en iets minder dan de helft de ziekte van Crohn,
• Colitis ulcerosa wordt meestal ontdekt tussen de 15 en 40 jaar,
• Colitis ulcerosa komt iets vaker voor bij mannen.

Colitis ulcerosa

Regelmatig terugkerende (chronische) aandoening, waarbij:

• Het slijmvlies dat de binnenwand van de dikke darm (colon) bekleedt ontstoken raakt,
• Zweren worden gevormd. 

Oorzaak

• Tot op heden onbekend. 
• Verondersteld wordt dat een combinatie van genetische factoren, omgevingsfactoren en een veranderend immuunsysteem bijdragen aan het ontwikkelen van CU. 
• CU is een auto-immuunaandoening.

Leg eens in eigen woorden uit wat een auto-immuunziekte is?

Risicofactoren CU

• Te actief afweersysteem,
• Opbouw darmflora,
• Genetische factoren,
• Omgevingsfactoren (waaronder stress).

Ontstaan CU

• Begint vaak in de endeldarm (proctitis)
• Kan zich verder uitbreiden naar uitsluitend het linkerdeel van de dikke darm (linkszijdige colitis)
• Het kan de gehele dikke darm aantasten (pancolitis) 

• Diarree
•  vaak vermengd met bloed en slijm en soms pus
• Buikpijn/-kramp
• Opgezette buik
• Bloedarmoede (anemie)
• Vermoeidheid
• Misselijkheid 
• Gewichtsverlies
• Moeite met ophouden ontlasting
• Koorts

In enkele gevallen komen ook klachten buiten de darm voor: 

• Pijnlijke, branderige, ontstoken ogen
• Pijnlijke, ontstoken gewrichten 
• Pijnlijke ontstekingen van de huid

Hoe noem je deze ontstekingen buiten het spijsverteringsstelsel?

1. Intramusculaire ontsteking
2. Extra-intestinale manifestaties
3. Intra-intestinale manifestaties
4. Osteoporose

Beloop CU

Welke symptomen optreden en met welke frequentie is verschillend. 

• Afwisseling rustige periodes (remissie) met opvlammingen (exacerbaties)
• De opvlamming kan plotseling en ernstig zijn, kan dagen of weken duren en kan op elk moment opnieuw optreden.

Aanvullend onderzoek

• Bloedonderzoek
• Ontstekingswaarden: bezinkingssnelheid (BSE) en het Creactieve eiwit (CRP)
• Bloedarmoede:  hemoglobinegehalte (Hb-gehalte) 
• (laag) albumine
• Vitamines en mineralen
• Fecesonderzoek
• Uitsluiting bacteriële of parasitaire oorzaak van de symptomen
• Aanwezigheid van bloed of onverteerbare voedselresten 
• Hoeveelheid calprotectine (een ontstekingsremmend eiwit)

Beeldvorming

• Endoscopie
• Sigmoïdoscopie
• Coloscopie
• Echografie
• Video capsule endoscopie (VCE): onderzoek met camerapil
• CT-scan
• MRI-scan

Behandeling CU

• Diarreeremmers of psylliumvezels (verminderen diarreeklachten)
• Medicatie tegen misselijkheid: anti-emetica
• Medicatie tegen buikpijn
• Milde ontstekingsremmers (Aminosalicylaten zoals mesalazine en sulfasalazine)
• Krachtige ontstekingsremmers (Corticosteroïden zoals prednison of prednisolon)
• Afweeronderdrukkende medicijnen (Immunosuppressiva,  zoals methotrexaat, tacrolimus en azathioprine)
• TNF-blokkers (zoals infliximab , etanercept  en adalimumab, worden alleen gebruikt wanneer andere medicijnen niet afdoende helpen)
• Antibiotica (om klachten door bacteriële overgroei te verminderen) 

Chirurgische behandeling

• Het ontstoken deel van de dikke darm en/of endeldarm wordt verwijderd.
• Soms wordt een (tijdelijk) stoma aangelegd, zodat de darm de kans krijgt om te herstellen. 

Wat kan een complicatie zijn van Colitis Ulcerosa?

1. Flatulentie
2. Spontane galblaasverwijdering
3. Darmkanker
4. Zenuwschade

Complicaties CU

Ontstekingen

• Oogontsteking (uveïtis), voornamelijk in de iris
• Gewrichtsontsteking, voornamelijk in de armen, de benen, het bekken en de wervelkolom
• Osteoporose
• Door verminderde opname calcium en gebruik corticosteroïden.
• Darmkanker

CU vs Crohn

Crohn ontstekingsziekte die zorgt voor een chronische ontsteking van het spijsverteringskanaal

• Kan in gehele maagdarmstelsel voorkomen. 

• De meest voorkomende plek is de overgang tussen de dunne naar de dikke darm

Oorzaak

• Tot op heden onbekend. 
• Verondersteld wordt dat een combinatie van genetische factoren, omgevingsfactoren en een veranderend immuunsysteem bijdragen aan het ontwikkelen van Crohn. 
• Ook Crohn is een auto-immuunaandoening.

Risicofactoren Crohn

• Erfelijke factoren
• Roken
• Eetpatroon
• Lichamelijke activiteit
• Infecties 
• Medicatie

Symptomen Crohn

• Transmurale ontstekingen in maag-darmkanaal
• Buikpijn/-kramp (vaak koliekpijn)
• Dunne ontlasting of diarree, vaak met bloed en slijm
• Vermoeidheid
• Koorts
• Groeiachterstand (bij kinderen)

Andere klachten:

• Pijnlijke, ontstoken ogen
• Pijnlijke, gezwollen gewrichten (m.n. knieën, ellebogen, enkels en polsen)
• Huidklachten: pijnlijke, blauwrode plekken op de huid (erythema nododsum)
• Kleine zweertjes (aften) in de mond
• Galstenen
  
  

Beloop Crohn

Het beloop is grillig: 

• zowel mild als ernstig, afhankelijk van het aangedane deel en verschilt per individu

• Afwisseling rustige periodes (remissie) met opvlammingen (excacerbaties)

Diagnostiek Crohn

Anamnese

Lichamelijk onderzoek

Aanvullend onderzoek

• Bloedonderzoek
• Ontstekingswaarden: bezinkingssnelheid (BSE) en het Creactieve eiwit (CRP)
• Bloedarmoede:  hemoglobinegehalte (Hb-gehalte) 
• (laag) albumine
• Vitamines en mineralen
• Fecesonderzoek
• Uitsluiting bacteriële of parasitaire oorzaak van de symptomen
• Aanwezigheid van bloed of onverteerbare voedselresten 
• Hoeveelheid calprotectine (een ontstekingsremmend eiwit)

Beeldvorming

• Endoscopie
• Sigmoïdoscopie
• Coloscopie
• Echografie
• Video capsule endoscopie (VCE): onderzoek met camerapil
• CT-scan
• MRI-scan

Behandeling CU

• Diarreeremmers of psylliumvezels (verminderen diarreeklachten)
• Medicatie tegen misselijkheid: anti-emetica
• Medicatie tegen buikpijn
• Milde ontstekingsremmers (Aminosalicylaten zoals mesalazine en sulfasalazine)
• Krachtige ontstekingsremmers (Corticosteroïden zoals prednison of prednisolon)
• Afweeronderdrukkende medicijnen (Immunosuppressiva,  zoals methotrexaat, tacrolimus en azathioprine)
• TNF-blokkers (zoals infliximab , etanercept  en adalimumab, worden alleen gebruikt wanneer andere medicijnen niet afdoende helpen)
• Antibiotica (om klachten door bacteriële overgroei te verminderen) 

Chirurgische behandeling

• Het ontstoken deel van de dikke darm en/of endeldarm wordt verwijderd.
• Soms wordt een (tijdelijk) stoma aangelegd, zodat de darm de kans krijgt om te herstellen. 

Complicaties ziekte van Crohn

Fistelvorming (= een holle verbindingsweg tussen twee holle organen)

• Van de dunne of dikke darm naar de omliggende structuren, bv. de blaas, de baarmoeder, de anus of de huid,
• Lokale buikvliesontsteking,
• Door darmwandperforatie waarbij darminhoud naar buikholte lekt en buikvlies prikkelt,
• Abcesvorming (= een met pus gevulde holte) in buikholte en rond anus,
• Obstructie (stenose),
• Vernauwing door littekenweefsel door ontstekingen.

Colitis ulcerosa vs Crohn 

Opdracht in 5 minuten

Maak in tweetallen een vergelijking tussen CU en Crohn:

- Wat zijn de overeenkomsten?

- Wat zijn de verschillen?

1. Links
2. Midden
3. Rechts

1. Links
2. Midden
3. Rechts

1. Links
2. Midden
3. Rechts

Deze les vond ik...

😒🙁😐🙂😃