Challenge #5 les 3: Ziektes en DNA

• Burgerschapskunde
• Basisschool
• Groep 6-8

Challenge # 5, les 3

Ziektes en DNA

Wat gaan we vandaag doen?

- we leren meer over je immuunsysteem

- erfelijkheid/DNA

Waardoor kun je ziek worden?

Oorzaken

Er zijn verschillende oorzaken waardoor iemand ziek kan worden. Je kunt bijvoorbeeld ziek worden van bacteriën, virussen, straling of door aanleg in jouw genetisch materiaal.

filmpje met korte uitleg over afweersysteem en 5 tips om je weerstand beter te maken

Hoe kunnen indringers, zoals virussen, bacteriën en schimmels je lichaam binnenkomen?

1. Bijvoorbeeld via een wondje.
2. Bijvoorbeeld via voedsel.
3. Bijvoorbeeld via virusdeeltjes die je inademt.
4. Antwoord A, B en C zijn goed.

WAAR of NIET WAAR? Als je immuunsysteem hard aan het werk is, merk je daar vaak niets van!

1. Waar.
2. Niet waar. Je moet dan supervaak naar de wc!
3. Niet waar. Je moet dan erg vaak huilen.
4. Niet waar. Je krijgt bijvoorbeeld koorts of spierpijn, of hebt last van opgezwollen lymfeklieren.

als het gewoon 'normaal' aan het werk is merk je daar inderdaad niets van. Maar ben je ziek en moet je afweersysteem flink aan de slag, dan merk je dat echt wel

WAAR of NIET WAAR? Het immuun-
systeem heeft een goed geheugen!

1. Waar!
2. Niet waar!

wat is nou eigenlijk het verschil tussen een virus en een bacterie?

Behandeling 

- medicatie 

- therapie 

- aangepaste leefregels 

Afhankelijk van een virus of bacterie is medicatie wel of niet mogelijk. Een virus moet je vaak uitzieken. Je kunt dan alleen iets doen aan de symptomen zoals een verstopte neus ofzo. Als je een bacterie hebt, dan werkt antibiotica vaak wel. De dokter kijkt dan welke het beste kan 'vechten' tegen die bacterie. Als je chronisch ziek bent, dan zijn er vaak ook wel medicijnen om symptomen te onderdrukken, maar vaak moet je ook echt rekening houden met je leefstijl. Zoals bv regelmatig eten bij diabetes en minder koolhydraten eten om de suikerspiegel stabiel te houden

Dan weten we al meer over ziek worden door een virus of bacterie, maar hoe zit het nu met erfelijkheid?

je lichaam bestaan uit enorm veel cellen

Hoeveel cellen heeft een volwassen mens ongeveer?

1. 1 miljoen 1.000.000
2. 1 miljard 1.000.000.000
3. 1 biljoen 1.000.000.000.000
4. meer dan 1 biljoen

Aantal cellen in een mens

37.200.000.000.000

zevenendertig-duizend-tweehonderd-biljoen

Je hebt 2 meter DNA

in elke cel

DNA is een molecuul

jullie hebben vast wel eens iets over DNA gehoord, misschien van de tv uit een spannende serie of film?

DNA

• DNA bevat informatie over al je erfelijke eigenschappen 
  
  
• Haarkleur, oogkleur, twee armen, een hoofd, hoe donker je huid is

vader met 46 chromosomen - moeder met 46chromosomen 

Wanneer de eicel van jouw moeder wordt bevrucht door de eicel van jouw vader, smelten de twee cellen samen. Jij ontstaat. Jij hebt 23 chromosomen van je moeder en 23 chromosomen van je vader gekregen. Die 46 chromosomen bij elkaar vormen jou. Een uniek mens.

Vader met 46 chromosomen
Moeder met 46 chromosomen
Hoe krijg jij 46 chromosomen?

1. 23 van vader en 23 van moeder
2. Elke keer anders, als het er maar 46 zijn
3. 46 van moeder
4. 46 van vader

In al jouw cellen

46 chromosomen in 23 paren

in elk paar:
1 van je vader en 1 van je moeder

Soms "wint" een eigenschap

Bruin wint van blond haar

Bruine ogen winnen van blauwe ogen

Ik heb 1 chromosoom voor bruine ogen
Ik heb 1 chromosoom voor blauwe ogen
Wat voor kleur ogen krijg je dan waarschijnlijk?

1. Ik heb bruine ogen
2. Ik heb blauwe ogen
3. Ik heb blauw/bruine ogen
4. Ik heb 1 blauw en 1 bruin oog

Wie kan dit ook?

Je tong bestaat uit spieren.  

Of je deze zo kunt samentrekken is erfelijk bepaald.

Zo kun je dus ook ziektes 'erven' van je ouders, vaak ben je dan 'chronisch ziek'

Een chronisch ziekte kan zowel een lichamelijke als geestelijke aandoening zijn waarbij er geen uitzicht is op volledige genezing. Daarnaast gaat het om een ziekte die minimaal 6 weken tot 3 maanden duurt. De ziekteduur meestal erg lang en heeft een wisselend beloop.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) maakt onderscheidt tussen 4 typen chronische ziekten:

Levensbedreigende ziekten, zoals kanker of een beroerte

Aandoeningen die tot periodiek terugkerende klachten leiden, zoals astma en epilepsie

Aandoeningen die progressief verslechteren en invaliderend van aard zijn, zoals chronische hartfalen, reumatoïde artritis

Chronische psychische stoornissen, zoals persoonlijkheids- of angststoornissen.

Wat zijn de kenmerken van een chronische ziekte?

Het is aanhoudend en geen zicht op algeheel herstel

Blijvende invaliditeit, de ziekte duurt minimaal 3 maanden of een patiënt wordt er minstens 3x per jaar door belemmerd

Langdurig en intensief zorggebruik

Lichamelijke en geestelijke gevolgen, denk aan depressie of lichamelijke klachten

Stapsgewijs treden er steeds meer symptomen op

Chronisch ziek

- vaak contact met de huisarts en/of andere zorgverleners

- altijd een diagnose in medisch dossier 

* Er zijn 5 miljoen chronisch zieken in Nederland 

Een chronische ziekte is een ziekte die lange tijd voortduurt. In Nederland wordt, afhankelijk van de ziekte, een termijn van het aanhouden van de klacht van langer dan zes weken tot zes maanden gehanteerd.

Chronisch ziek zijn is niet altijd zichtbaar

Niet iedere chronische ziekte is aan de buitenkant zichtbaar. Veel aandoeningen, vooral psychisch maar ook zeker lichamelijk zijn niet vaak onzichtbaar. Een persoon ziet er aan de buitenkant veelal gezond en opgewekt uit terwijl hij/zij veel klachten heeft.

Zeker onzichtbaar chronisch ziek zijn gaat gepaard met veel onbegrip wat erg lastig kan zijn. Chronisch ziek: lichamelijke en psychische voorbeelden

Er zijn onwijs veel verschillende chronische ziekte, zowel lichamelijk als psychisch. Hieronder hebben we een kleine opsomming van veel voorkomende chronische ziekte:

Reuma

Depressie

Hart- en vaatziekten

ME

Astma en COPD

Maag-darm-leverziekten

Angststoornis

Diabetes

Borderline

MS

Ziekte van Crohn

Anorexia

Chronische pijn

Endometriose

Gastsprekersles 17 november

van 9.00 tot 10.00 uur DNA en erfelijkheid

Mart Bartelds, onderzoeker Radboud Universiteit Nijmegen

Inleveren idee

Zorg dat je uiterlijk op 1 december je idee opstuurt 

Veel succes!