2V wk 8 Uitdrukkingen en collocaties, gebarentaal en stijlfouten

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Uitdrukkingen en collocaties

Deze les

- Terugblik

- lesdoel

- uitleg

- inoefenen

- aan de slag

- reflectie

Wat is het beeld in de volgende zin:
Bram is de wandelende encyclopedie van de klas.

1. Bram
2. de wandelende encyclopedie
3. de klas

Welk woord is niet letterlijk bedoeld?
De storm huilde om het huis.

1. De storm
2. huilde
3. het huis.

Hoe noemen we de vorm van beeldspraak in de volgende zin:
De storm huilde om het huis alsof hem iets werd aangedaan.

1. metafoor
2. personificatie

Lesdoel

Aan het einde van deze les weet je wat uitdrukkingen en collocaties zijn.

Aan het einde van deze les kun je het verschil uitleggen tussen uitdrukkingen en collocaties.

Lees dit verhaal eens door.

Dit verhaal zuig ik uit mijn duim.

De twee vriendinnen Yvonne en Lynn kunnen meestal heel goed samen door één deur. Ze steunen elkaar door dik en dun.

Ze hebben ruzie als er een van de twee met het verkeerde been uit bed is gestapt. Dan is niets goed en maken ze van een mug een olifant. Gelukkig gaat dat snel voorbij en is alles weer koek en ei. De vriendinnen zitten niet bij elkaar onder de plak.

collocaties

Vaste combinaties van woorden noemen we collocaties.

- ZN met vast WW; 'een besluit nemen'

- Uitdrukkingen met WW; 'de boventoon voeren' (=uitdrukking)

- Uitdrukkingen zonder WW; 'een doorn in het oog'

- Uitdrukkingen met woordpaar; 'pais en vree'

- Uitdrukkingen met woordpaar én vast WW;

   'kant noch wal raken' (=uitdrukking)

Schrijf de antwoorden op

drijven / hakken / stoppen / lopen / springen

in de doofpot.....

uit je vel.....

op rolletjes.....

in de pan.....

in het nauw.....

Wat ga je doen?

Maak opdracht 1, 3 en 4.

Vraag 3 doornemen

10 minuten in stilte.

Lesdoel

Aan het einde van deze les weet je wat uitdrukkingen en collocaties zijn.

Aan het einde van deze les kun je het verschil uitleggen tussen uitdrukkingen en collocaties.

Controlevraag

Wat is het verschil tussen een uitdrukking en een collocatie?

Aan de slag - Cursus 4 Taal

Wat: Par 7: Collocaties en uitdrukkingen: Opdracht 1, 3 en 4 

Hoe: Tweetallen

Nodig: boek en schrift

Tijd: 15 min

Hulp: docent 

Geluid: zachtjes overleggen

Klaar: Nieuws lezen

Wat heb je deze les geleerd?

Heb je nog een vraag over deze les?

Afronden

Aan het einde van deze les:

- weet je het verschil tussen uitdrukkingen en collocaties.

Huiswerk:

Zorg dat van Paragraaf 6 opdracht 1, 3 en 4 af zijn.

Welkom 2v

Aan het einde van deze week weet/kun je:

-  het verschil tussen uitdrukkingen en collocaties.

-  hoe gebarentaal 'werkt'.

- welke stijlfouten regelmatig voorkomen.

Wat gaan we vandaag doen?

• Uitleg Paragraaf 7: Gebarentaal
• Oefenen 
• Afronden 

Vorige les leerde je over:

-  Uitdrukkingen en collocaties

Deze les leer je over:

- Nederlandse gebarentaal

We lezen gezamenlijk de tekst bij opdracht 1 van paragraaf 7

Aan de slag - Cursus 4 Taal

Wat: Par 7: Gebarentaal: Opdracht 1 tm 3

Hoe: Tweetallen

Nodig: boek en schrift

Tijd: 15 min

Hulp: docent 

Geluid: zachtjes overleggen

Klaar: Nieuws lezen

Wat heb je deze les geleerd?

Heb je nog een vraag over deze les?

Afronden

Aan het einde van deze les:

- weet je het verschil tussen uitdrukkingen en collocaties.

Huiswerk:

Zorg dat van Paragraaf 6 opdracht 1, 3 en 4 af zijn.

Welkom 2v

Aan het einde van deze week weet/kun je:

-  het verschil tussen uitdrukkingen en collocaties.

-  hoe gebarentaal 'werkt'.

- welke stijlfouten regelmatig voorkomen.

Wat gaan we vandaag doen?

• Uitleg Paragraaf 8: Stijlfouten
• Oefenen 
• Afronden 

Vorige les leerde je over:

-  Nederlandse Gebarentaal

Deze les leer je over:

- Stijlfouten: Contaminatie, Tautologie en Pleonasme

Stijlfouten

Wanneer je taal gebruikt maak je wel eens fouten. Het kan zijn dat je een stijlfiguur verkeerd gebruikt. Dat noem je een stijlfout. Er is een aantal bekende stijlfouten.

- contaminatie = bijv. overnieuw

- pleonasme = bijv. witte sneeuw

- tautologie = bijv. gratis en voor niets

Pleonasme

Bij een pleonasme benadruk je een begrip door een ander woord, van een andere woordsoort, te gebruiken. 

Soms is een pleonasme expres gebruikt, als stijlfiguur, dan benadruk je de betekenis. Wanneer het per ongeluk is, dan heet het een stijlfout.

Voorbeelden: witte sneeuw (bn + zn) /ronde cirkel (bn+ zn)

Tautologie

Bij een tautologie gebruik je twee woorden van dezelfde woordsoort. 

Dat kan als stijlfiguur, dat is vaak het geval bij ingeburgerde combinaties (zoals in rep en roer).

Maar het kan ook een stijlfout opleveren, zoals:

bont en blauw (bn + bn) / verheugd en blij (bn + bn).

Contaminatie

Bij een contaminatie ‘besmet’ je wat je zegt door twee woorden of uitdrukkingen te mengen. 

Ik telefoneer je straks op. (opbellen/telefoneren)

Iemand op zijn blauwe ogen vertrouwen. (blauwe ogen geloven/in goed vertrouwen)

voor eeuwig en altijd

1. contaminatie
2. barbarisme
3. tautologie
4. pleonasme

de ronde cirkel

1. contaminatie
2. barbarisme
3. tautologie
4. pleonasme

dat kost duur

1. contaminatie
2. barbarisme
3. tautologie
4. pleonasme

een houten boomstam

1. contaminatie
2. barbarisme
3. tautologie
4. pleonasme

Aan de slag - Cursus 4 Taal

Wat: Par 8: Stijlfouten: opdracht 1 tm 3

Hoe: Tweetallen

Nodig: boek en schrift

Tijd: 15 min

Hulp: docent 

Geluid: zachtjes overleggen

Klaar: Par 7 Gebarentaal: opdr 1 tm 3

Wat heb je deze les geleerd?

Heb je nog een vraag over deze les?

Afronden

Aan het einde van deze les:

- (her-)ken je de stijlfouten pleonasme, tautologie en contaminatie.

Huiswerk:

Zorg dat van Paragraaf 8 opdracht 1 tm 3 af zijn.

Fijne vakantie!