Vruchtbaar worden vrouw

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

Je laptop heb je nu nog niet nodig, dus deze laat je dicht. 

Leg alvast je boek, schrift en etui op tafel. 

Wat gaan we doen?

• Intro
• Leerdoelen
• Uitleg menstruatiecyclus en vormen eicellen

• Aantekening overnemen
• Oefenopdrachten behandelen

            

Leerdoelen B3

Reproductie:

Stap 1: Je kunt uitleggen hoe de menstruatiecyclus werkt.

Toepassing:

Stap 2: Je hebt inzicht in hoe complicaties voor vruchtbaarheidsproblemen kunnen zorgen.

Vanaf de puberteit zorgen hormonen voor de productie van zaadcellen en de rijping van eicellen. Vanaf dat moment ben je vruchtbaar.

Zaadcellen en eicellen

• Zaadcel:

       - bewegen met zweepstaart

       - weinig voedingsstoffen

       - kan eicel bevruchten

• Eicel:
  

       - kan niet zelf bewegen

       - heeft voedingsstoffen

       - kan alleen vlak na eisprong bevrucht                      worden (binnen 24 uur)

Ovulatie/eisprong

• Ongeveer één keer per maand een eisprong 
• Deze grootste menselijke cel blijft na de ovulatie maar 12 tot 24 uur in leven, daarna sterft hij in de eileider af. 
• Bij bevruchting door zaadcel kan hij wel in leven blijven en in de baarmoeder kan de bevruchte eicel zich ontwikkelen tot een kind (zwanger)

Paar feiten op een rij...

• Vanaf de geboorte liggen ongeveer 350.000 onrijpe eicellen in blaasjes te wachten op hun beurt. Er komen er vanaf de puberteit ongeveer 500 tot rijping. 

• In de eerste 10 dagen na de menstruatie rijpen er ongeveer 20 verse follikels (blaasje met eicel), verspreid over de 2 eierstokken.  

• Eén dominante eicel groeit door en rijpt (andere 19 stoppen met groeien en gaan ten gronde). In de wand van de rijpende follikel wordt het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen gemaakt. Dit hormoon zorgt voor de secundaire geslachtskenmerken bij een vrouw.

Menstruatie

• Baarmoeder is vanbinnen bekleed met baarmoederslijmvlies.
  
• In het baarmoederslijmvlies kan een bevruchte eicel zich vastzetten en uitgroeien tot een kind.
  
• Menstruatie (ongesteld zijn): maandelijks afstoten van baarmoederslijmvlies en bloed.
  
• Gebeurt wanneer eicel niet bevrucht is.
  
• Slijmvlies en bloed worden via de vagina afgevoerd. 
• Eerste menstruatie ussen hun 10e en 16e jaar
• Bij sommige meisjes of vrouwen duurt de menstruatie een dag of drie, bij anderen een week
• Symptomen: pijnlijke buikkrampen, last van hoofdpijn, buikpijn, rugpijn of spierpijn, stemmingswisselingen 
• Er zijn ook vrouwen die nergens last van hebben.

Menstruatiecyclus

• Het terugkerende opbouwen en afstoten van baarmoederslijmvlies.

• Dag 1: begin van de menstruatie, afbraak baarmoederslijmvlies, rijpen nieuwe eicel

• Dag 5 (ongeveer): begin opbouw baarmoederslijmvlies 
• Dag 14 (ongeveer): ovulatie
• Dag 28: laatste dag van de cyclus, einde opbouw baarmoederslijmvlies

• Menstruatiecyclus is aan het begin vaak onregelmatig.

Menstruatiemiddelen

• Maandverband 

• Menstruatieondergoed: een onderbroek met ingebouwd maandverband van katoen of bamboe. Na gebruik kun je het ondergoed wassen en hergebruiken. 

Menstruatiemiddelen

• Een tampon stop je in de vagina, waar hij het slijmvlies en bloed opzuigt. De tampon vervang je na een paar uur en gooi je dan weg.

• Een menstruatiecup breng je in de vagina in, waar hij langzaam volloopt. Om de vier tot zes uur moet je hem legen, afspoelen en weer inbrengen.

Wat zou er kunnen gebeuren als een tampon of menstruatiecup te lang in het lichaam blijft?

Aantekening

Meisjes worden geboren met onrijpe eicellen in de eierstokken.

Vanaf de puberteit rijpt elke maand 1 eicel = ovulatie (eisprong)

Bevruchting kan alleen vlak na de ovulatie.
Wel bevruchting → zwangerschap
Geen bevruchting → afbraak van baarmoederslijmvlies (menstruatie)

--> een cyclus duurt gemiddeld 28 dagen.

Menopauze = het stoppen van de menstruatie (meestal tussen 45-55 jaar)

Endometriose

• Bij ongeveer 10% van de vruchtbare meisjes en vrouwen zit weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder. Bijvoorbeeld op de eierstokken of op de blaas. Dit noem je endometriose. 
• De stukjes weefsel reageren op de geslachtshormonen die de eierstokken produceren. 
• Endometriose geeft (extra) pijn tijdens de menstruatie, maar soms ook constante buikpijn.

Verwerkingsvraag

Bij sommige vrouwen kan endometriose leiden tot onvruchtbaarheid. Er ontstaan ontstekingen in de eileiders, waardoor deze verkleven en dicht gaan zitten.

Hoe kunnen de eileiderverklevingen leiden tot onvruchtbaarheid?

PCOS (polycysteus ovarium syndroom

Komt voor bij 1 op de 10 vrouwen

Oefenopdracht eerst zelf, daarna samen

Bij vrouwen met PCOS rijpen de eicellen niet goed. Dit komt doordat er te weinig hormoon aanwezig is dat zorgt voor de rijping van de eicellen. Ook is het testosterongehalte vaak hoog. Hierdoor is er geen eisprong.

a Zorgt PCOS voor een grotere of een kleinere kans op een zwangerschap? Leg je antwoord uit.

b Veel vrouwen met PCOS worden niet of heel onregelmatig ongesteld.

Geef hiervoor een verklaring.

Tussendoor klaar? Aan de slag met opdracht 6 t/m 9