6.4: Ontspannen naar het einde

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

H6: Over de muur

6.4: Ontspannen naar het einde

Wat weet je nog van
de vorige les?

Leerdoelen

1. Je kunt voorbeelden noemen hoe de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten na de Cubacrisis proberen tot ontspanning te komen.

2. Je kunt oorzaken uitleggen waarom de Sovjet-Unie in de jaren tachtig uit elkaar valt.

3. Je kunt van verschillende Oost-Europa landen uitleggen hoe er om wordt gegaan met de verminderde invloed vanuit de Sovjet-Unie na 1985.

Ontspanning

Na de Cubacrisis beseften Chroesjtsjov en Kennedy dat ze vaker en sneller met elkaar moesten praten. Er kwam een directe telefoonverbinding: de hotline. Er ontstond een periode van ontspanning. Er werden nog wel atoomwapens gemaakt. 

Wel werd er onderhandeld over het verminderen van nucleaire wapens. In 1972 werd het SALT I verdrag ondertekend, waarin een bepaald aantal raketten stond.

Toch weer spanning

In de jaren 80 kwam er toch weer spanning, omdat president Ronald Reagan het SDI-project lanceerde. Dit verdedigingsmechanisme werd 'Star Wars' genoemd. 

De SU voelde zich bedrogen en ook in Europa was niet positief. Er werden veel demonstraties gehouden tegen kernwapens. 

Toch hield president Reagan vol dat hij geloofde dat de Sovjet-Unie alleen haar wapens zou opgeven, als de Sovjet-Unie inzag dat ze de Verenigde Staten nooit zou kunnen verslaan.

Veranderingen

In 1968 kreeg Tsjecho-Slowakije een nieuwe regering met Alexander Dubček als president. Hij wilde meer respect voor de bevolking. 

Dit had de Praagse Lente als gevolg. Er was tijdelijk wat meer vrijheid en door afschaffing van de censuur spraken mensen zich uit tegen de macht van de Sovjet-Unie. 

De SU was bang dat de lente over zou slaan naar andere landen en besloot militair in te grijpen. Dubček werd vervangen. 

De SU valt uit elkaar

In de jaren tachtig viel de Sovjet-Unie toch uit elkaar. Dat had een aantal oorzaken:

1. De wapenwedloop kostte enorm veel geld.
   
2. De Sovjet-Unie was verzeild geraakt in een oorlog in Afghanistan, waar eigenlijk geen geld voor was.
   
3. De economie was vastgelopen. De planeconomie en de vijfjarenplannen werkten niet. Bedrijven zaten vast in bureaucratische processen. Ook werden er door de boeren en fabrieken niet genoeg producten geleverd, of was de kwaliteit heel slecht.

Redding? 

De nieuwe Sovjetleider Michail Gorbatsjov vond dat er zaken moesten veranderen. Hij startte een politiek van glasnost, waarin burgers meer inspraak kregen. 

Als Gorbatsjov wist wat er onder de bevolking speelde, kon hij gerichte hervormingen invoeren. Dit wordt perestrojka genoemd. Deze vernieuwingen gingen over een vrije markt en meer vrijheden voor bedrijven. 

Deze veranderingen waren zó ingrijpend, dat de bevolking niet wist wat ze moesten doen. Deze onrust sloeg ook over naar de satellietstaten van de Sovjet-Unie.

Welke personen zijn afgebeeld in de bron?

1. Links: Reagan Rechts: Stalin
2. Links: Kennedy Rechts: Gorbatsjov
3. Links: Reagan Rechts: Gorbatsjov
4. Links: Kennedy Rechts: Chroesjtsjov

Een belangrijk onderdeel van de hervormingen in de Sovjet-Unie werd glasnost genoemd: openheid over het bestuur van het land. Mensen kregen ook meer vrijheid om hun mening te uiten.

Welke politicus voerde deze hervormingen in?

1. Chroesjtsjov
2. Gorbatsjov
3. Lenin
4. Stalin

Welke bewering over de politiek van Gorbatsjov is juist?

Gorbatsjov wilde

1. afschaffing van het communisme.
2. hervorming van het communisme.
3. uitbreiding van de macht van de Sovjet-Unie.
4. versterking van de staatsbedrijven.

Sleep de woorden naar de juiste kolom:

perestrojka

glasnost

vrijheid bedrijfsleven

vrije meningsuiting

hervorming

inspraak

openheid

vrije markt

Boodschappenlijstje!

Beschrijf wat echt niet vergeten mag worden van deze les: 

Werktijd

Havo

VWO

Klaar? 

Maak 6.4: Ontspannen naar het einde

Opdr. 1a -14b

Maak 6.4: Ontspannen naar het einde

Opdr. 1a - 14b

Nakijken via Tijd voor GS. 

H6: Over de muur

6.4: Ontspannen naar het einde

Wat weet je nog van
de vorige les?

Leerdoelen

1. Je kunt voorbeelden noemen hoe de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten na de Cubacrisis proberen tot ontspanning te komen.

2. Je kunt oorzaken uitleggen waarom de Sovjet-Unie in de jaren tachtig uit elkaar valt.

3. Je kunt van verschillende Oost-Europa landen uitleggen hoe er om wordt gegaan met de verminderde invloed vanuit de Sovjet-Unie na 1985.

Veranderingen in Oost-Europa

In Oost-Europa werden de ontwikkelingen in de SU met grote aandacht gevolgd. Pas toen Gorbatsjov het leger terug liet trekken, durfden mensen de straat op te gaan. 

In 1989 vonden in Hongarije en Polen vrije verkiezingen plaats

De Hongaarse regering opende zelfs het IJzeren gordijn. Duizenden mensen vertrokken nu via de Hongaars-Oostenrijkse grens naar het vrije Westen.

5.4: Spanning en ontspanning

Val Berlijnse Muur

In Oost-Duitsland probeerde de communistische regering nog verkiezingen tegen te houden. Gorbatsjov steunde de regering niet en zette geen leger in. 

Op 9 november 1989 werden de strenge grenscontroles bij de Berlijnse Muur gestopt. Veel mensen konden via smalle grensdoorgangen naar het westen lopen. Op sommige plekken werd de muur zelfs vernield. 

In 1990 werd de communistische regering in Oost-Duitsland, Tsjecho-Slowakije, Bulgarije en Roemenië afgezet. Het oostblok bestond niet meer. 

5.4: Spanning en ontspanning

Na de val

Na de val van de muur gingen veel Oost-Duitsers een leven opbouwen in het Westen. De economie van Oost-Duitsland stortte in en West-Duitsland kon alle mensen niet aan. 

Daarom kwam de roep om Duitsland weer één land te maken. Dit gebeurde in oktober 1990. 

In de SU kreeg Gorbatsjov veel kritiek, sommigen vonden dat zijn hervormingen te ver waren gegaan. Langzaam viel de SU uit elkaar, veel landen in Oost-Europa vormden een eigen regering. In 1991 werd de SU opgeheven en eindigde de Koude Oorlog. 

1: Je kunt bewijzen waarom Julius Caesar zowel voorstanders als tegenstanders kreeg.

2: Je kunt uitleggen hoe keizer Augustus zorgde voor welvaart en rust in het Romeinse Rijk.

3: Je kunt uitleggen waarom het West-Romeinse Rijk uit elkaar valt.

De leerdoelen waren: 

1. Je kunt voorbeelden noemen hoe de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten na de Cubacrisis proberen tot ontspanning te komen.

2. Je kunt oorzaken uitleggen waarom de Sovjet-Unie in de jaren tachtig uit elkaar valt.

3. Je kunt van verschillende Oost-Europa landen uitleggen hoe er om wordt gegaan met de verminderde invloed vanuit de Sovjet-Unie na 1985.

Ik beheers ze alle 3!

Ik beheers er 2/3

Ik beheers er 1/3

Ik ken geen leerdoelen en zing dus een liedje

Evaluatie: Welk begrip uit deze paragraaf vind je nog lastig?

Hotline

Salt-I verdrag

SDI-project

Praagse lente

Glasnost

Perestrojka

Val Berlijnse Muur

Werktijd

Havo

VWO

Klaar? 

Maak 6.4: Ontspannen naar het einde

Opdr. 1a -14b

Maak 6.4: Ontspannen naar het einde

Opdr. 1a - 14b

Nakijken via Tijd voor GS.