Formuleren - Tangconstructie / Verkeerd aansluitende beknopte bijzin

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

FORMULEREN 

LESDOELEN

• Je kunt een tangconstructie herkennen en verbeteren;
• Je kunt uitleggen wat een beknopte bijzin is;
• Je kunt een verkeerd aansluitende beknopte bijzin herkennen en verbeteren.
  

Te lange zinnen

Veel leden van de Twittergeneratie zijn niet meer in staat om een lange zin uit te lezen zonder aan het eind ervan te hebben onthouden waar het begin ook alweer over ging, laat staan dat zij over voldoende kennis van het Nederlands beschikken om een lange zin met veel bijzinnen correct te kunnen ontleden, zelfs al is de zin grammaticaal correct, samenhangend en zorgvuldig geformuleerd.

Tangconstructie

Er worden te veel andere woorden geplaatst tussen woorden die bij elkaar horen.

Hij heeft na lang aarzelen en zijn spaargeld herhaaldelijk tellen, besloten het nieuwe computerspel te kopen.

We spraken af dat als het eerste salaris op mijn rekening wordt gestort, ik direct een deel van mijn schuld zou afbetalen.

Dat/als-constructie

Zorg ervoor dat je nooit twee voegwoorden achter elkaar in een zin zet.

Bijvoorbeeld: Ik hoop dat als jij komt je ook nog een cadeautje voor me meeneemt.

Verbetering: Ik hoop dat je ook nog een cadeautje voor me meeneemt als je komt. 

Verbeter nooit als volgt: Ik hoop als je komt dat je dan een cadeautje voor me meeneemt.

DAT GAAT VOOR!

Verbeter de volgende zin:
Het rekeningrijden moet snel worden ingevoerd, omdat als er niets gebeurt, Nederland binnenkort één lange file is.

Verbeter de volgende zin:
Soaps moeten verboden worden, omdat als jongeren naar zulke series kijken, ze een totaal verkeerd beeld krijgen van liefde en relaties.

beknopte bijzin

Beknopte bijzin

Er zijn drie soorten beknopte bijzinnen:

Met een voltooid deelwoord:

Bij het theater aangekomen was de voorstelling al begonnen.

Met een onvoltooid deelwoord:

Fietsend kwam ik erachter dat ik mijn gymtas was vergeten.

Met te + hele werkwoord:

Na drie uur overlegd te hebben ging de staking uiteindelijk niet door.

Verkeerd aansluitende beknopte bijzin

• In een beknopte bijzin staat geen persoonsvorm;
• In een beknopte bijzin staat geen onderwerp;
• Er is altijd een 'denkbeeldig' onderwerp;
• Het denkbeeldige onderwerp van de beknopte bijzin moet hetzelfde zijn als het onderwerp van de hoofdzin.

Lachend kwamen de meisjes de klas binnen.

Verkeerd aansluitende beknopte bijzin

Bij een verkeerd aansluitende beknopte bijzin is het denkbeeldige onderwerp niet hetzelfde als het onderwerp van de hoofdzin.

Je corrigeert een foutieve beknopte bijzin door deze uit te schrijven naar een volledige bijzin!

Hoe verbeter je een foutieve beknopte bijzin?

Maak van de beknopte bijzin een gewone bijzin (met onderwerp voegwoord en persoonsvorm).

Bij het station aangekomen bleek de trein net vertrokken.

Toen (we) bij het station (aankwamen), bleek de trein net vertrokken.

Welke zin is correct?

1. Wachtend voor de kassa had Ernst genoeg tijd voor een praatje met zijn collega.
2. Wachtend voor de kassa duurt de tijd altijd langer dan normaal.

Welke zin is correct?

1. Nog half slapend maakte de koffie ons weer een beetje wakker.
2. Nog half slapend werden we door de koffie weer een beetje wakker.

Welke zin is correct?

1. Na de kozijnen geverfd te hebben begon het plotseling te regenen.
2. Na de kozijnen geverfd te hebben moest Jonathan ook de dakgoten nog doen.

Aan de slag!

• Maak opdr. 12 en 13 (blz. 264 en volgende)