9.2 Nieuwe wegen; Kunst als concept

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

9.2 Nieuwe wegen & Kunst als Concept

In de jaren '60 en '70 neemt de individuele vrijheid toe en daarmee ook de kritiek op gezag. Het existentialisme speelt hier een grote rol in.

Existentialisme = filosofische stroming die leert dat de mens de zin van het leven niet kent. Het heeft als uitgangspunt de zinloosheid en de toevalligheid van het bestaan. Het feit dat hij bestaat (existeert) is op zich al zinvol.  Het besef dat leven zinloos is, leidt tot het inzicht dat je als individu de enige bent die iets van je leven kunt maken.

"De mens is vrij, verantwoordelijk en moet zelf zin geven aan zijn bestaan."

Absurdistisch theater = theater zonder logische samenhang. Er is geen logische plotopbouw en betekenisvolle tekst.

Sober theater: theater zonder decor , kostuums, licht en grime. Acteur moet acteren door alles los te laten wat hij over acteren heeft geleerd.

Fysieke oefeningen helpen om 'blokkades' op te heffen en 'zuiver' te acteren.

In 1969 komen een aantal toneelschoolstudenten in actie tegen het traditionele toneel. Ze vinden stukken die gespeeld worden, zoals die van Shakespeare, te ouderwets en te ondemocratisch en te weinig maatschappelijk betrokken. 

Ze gaan over tot Actie Tomaat.

Actie Tomaat heeft wel effect. Er komen veranderingen in het theater. Zo komt er naast het lijsttheater ook het vlakke vloertheater en het locatietheater.

Lijsttheater: verhoogd podium. Scheiding tussen podium en publiek. 

Locatietheater: theater voorstelling buiten het theater (op straat bijvoorbeeld)

Vlakkevloertheater: theater zonder verhoogd podium. Publiek zit op oplopende tribune.

Kunst als Concept

Achterliggende idee kunstwerk belangrijker dan eindresultaat.

Wat is een stoel?

Een echte stoel, een foto van die stoel, en een woordenboekdefinitie van “stoel”.

➡️ Onderzoekt wat een object eigenlijk is – fysiek, visueel, talig?

Kunstenaar Sol LeWitt schreef alleen de instructies; anderen mochten de tekeningen uitvoeren.

➡️ Het concept (de instructie) is het kunstwerk – niet de uitvoering.

Yves Klein verkocht een onzichtbaar kunstwerk – puur een idee. Wie het écht wilde bezitten, moest het certificaat verbranden terwijl Klein goud in de Seine gooide. Zo werd het concept zelf de kunst.

Kunst en het gewone dagelijkse leven moeten met elkaar verenigd worden.

Zoals in het onderstaande 'muziekstuk' van John Cage met als titel 4'33

Danser Merce Cunningham ontwikkelt de 'Pure dans'. Dansen om het dansen. Hij gebruikt basisbewegingen als lopen, wandelen of huppelen zonder emoties en zonder verhaal.

De dans dient dus niet meer tot een ander doel, zoals het vertellen van een verhaal of het opleuken van een muziekstuk. Bij het "Pure dansen" gaat om het dansen zelf en elke beweging kan onderdeel van een dans zijn. Ook alledaagse bewegingen als het openmaken van een blikje, bewegingen van spelende kinderen....

In de Beeldende Kunst ontstaat de 'Performance': dat zijn theatrale acties zonder verhaallijn, waarbij het vaak draait om de interactie met het publiek.

Een voorbeeld hiervan is Yoko Ono

Nog een heel leuke Performance!

Erwin Wurm – One Minute Sculptures (vanaf 1997)

Wurm vroeg mensen om bizarre houdingen aan te nemen met alledaagse objecten – zoals een banaan op hun hoofd of hun hoofd in een kast – en dat 1 minuut vol te houden.

➡️ De performance is kort, absurd en vaak grappig, maar stelt vragen over lichaam, objecten en wat sculptuur eigenlijk is.

➡️ Iedereen kan meedoen – het publiek wordt het kunstwerk.

Verwerking:

Kies een object en neem zelf een rare houding aan met dat object. Doe dat buiten en laat iemand anders een foto maken. Stuur deze foto via Teams naar je docent.

Bij een performance komt het kunstwerk eigenlijk tot leven door de hulp van anderen.