7.3 De Sovjet-invloedssfeer in Europa

• Geschiedenis
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 4

De Koude Oorlog

7.3 De Sovjet-invloedssfeer in Europa

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen hoe de Oost-Europese landen deel van het Oostblok werden en wat de gevolgen waren voor de inwoners van deze landen.

Sovjet-Unie

• Sinds 1922 de officiële naam voor Rusland 

• Dictatuur

• Eén partij heeft alle macht

• Geheime politie (NKVD, later KGB)

Verenigde Staten

• Democratie

• Kapitalisme/ vrijemarkteconomie

• Vrijheid

• Grote verschillen (arm/rijk, blank/zwart)

Invloedssferen

Verdeling van Europa:

• Gebied dat jij hebt veroverd op de Duitsers, daar heb jij invloed,

• Jij mag bepalen wat in dat gebied gebeurt (economie, politiek).

• Vergeet dit ook niet: De ander mag niet ingrijpen in dat gebied, ook al zie je er van alles gebeuren waarmee je het niet eens bent.
  

Verdeling van Duitsland

• Duitsland (tijdelijk) niet meer zelfstandig.
  

• Vier bezettingszones onder leiding van: Frankrijk, Engeland, de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten.
  

• Ook Berlijn wordt in 4 zones verdeeld.
  

• Reizen tussen bezettingszones is geen probleem.
  

• Vergeet dit ook niet: Berlijn ligt in de bezettingszone van de Sovjet-Unie.
  

(Er worden nog meer afspraken gemaakt tussen de overwinnaars van WOII. Zie p.118 in je TB)

Berlijn is, net als Duitsland, verdeeld in 4 bezettingszones. Omdat Berlijn in de Sovjet-zone ligt, liggen de Berlijn-bezettingszones van Frankrijk, Engeland en de Verenigde Staten dus ook in de Sovjet-zone.

Helder plan, maar 

waarom gaat het mis?

Begin van de Koude Oorlog (vanaf 1945)

• Geen gezamelijke vijand meer: Hitler is verslagen.
  

• Andere spelers: Churchill en Roosevelt zijn er niet meer bij (Potsdam, juli 1945).
  

• Stalin krijgt steeds meer communistische invloed in delen van Oost-Europa.
  

• De VS hebben een atoombom (angst bij de SU).
  

Oprichting West-Duitsland (BRD) 

en 

Oost-Duitsland (DDR)

mei (BRD) en oktober (DDR) 1949

Oprichting van de Navo

• Opgericht in april 1949

• Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (Engels: NATO)

• Oorspronkelijk militair bondgenootschap tussen Noord-Amerika en West-Europa tegen het communisme

• De NAVO bestaat nog steeds
  

Oprichting van het Warschaupact

• De Sovjet-Unie voelt zich bedreigd door toetreden van de BRD tot de NAVO.

• De Sovjet-Unie richt in in 1955 het Warschaupact op.

• Militair bondgenootschap van het Oostblok.

• Werd opgeheven in 1991.
• De DDR sluit zich aan bij het pact net als andere Oostbloklanden.

Aan de slag

Lees de kopjes 'Communisten in Oost-Europa' en 'Stalin ontmaskerd' van paragraaf 7.3 in je leerboek (p.122)

en

maak de opdrachten 32 t/m 38 (34 niet) van paragraaf 7.3 in je werkboek (p.156)

Eerste 10 minuten van de les

Stillezen: 

H: De Berlijnse Muur' en 'De Brezjnev-doctrine (p.124)

V: 'Stalin ontmaskerd' en 'De Brezjnev-doctrine (p.136)

Berlijnse Muur

13 augustus 1961

Waarom een muur?

•  Veel inwoners van Oost-Duitsland willen weg.
  

• De grens (IJzeren Gordijn) tussen Oost- en West-Duitsland is dicht
  

• De grens tussen Oost- en West-Berlijn is wél open
  

• West-Berlijn is volgens de Sovjet-Unie 'de etalage van het kapitalisme'.

Waarom een muur?

• Veel Oost-Berlijners zien het rijke westen en willen weg. Vooral mensen met een hogere opleiding vluchten naar het westen
  

• De Oost-Duitse regering ziet dit als een grote bedreiging voor de toekomst van hun land: Berlijn moet dicht
  

• Vergeet dit ook niet: de Oost-Duitse regering geeft aan dat ze de Muur bouwen om zich tegen het fascistische Westen te beschermen.

Gevolgen

• Bouw van De Berlijnse Muur, augustus 1961
  

• Laatste gat in het IJzeren Gordijn is dicht

• West-Berlijn was wél bereikbaar vanuit West-Duitsland
  

• Vluchtelingenstroom neemt sterk af

• Wel: veel ontsnappingen, vaak met dodelijke afloop...

Vergeet dit ook niet: ontsnappen betekende vaak dat je je familie nooit meer zag.

Leven met de Muur

Foto's uit 1986

Aan de slag

 Gebruik de tekst van paragraaf 7.3 in je leerboek (p.122)

en

maak de opdrachten 42, 44, 45, 46 en 47 van paragraaf 7.3 in je werkboek (p.156)

V: 51 t/m 56 (p.173)