Les 4 en 5: Arbeidsrechten en CAO

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1,2

Werk en recht 

De maatschappelijke ladder wordt  voor een belangrijk deel bepaald door de sociale en economische status van iemand.

Geef een voorbeeld van een vitaal beroep.
(= cruciale beroepsgroepen die de samenleving draaiende moeten houden)

Hiernaast staan 10 beroepen:

1. Welk 3 beroepen vind jij het belangrijkst? Waarom?
2. Welk beroep heeft volgens jou veel status? Waarom?
3. Welk beroep heeft volgens jou weinig status? Waarom?

• advocaat
• burgemeester
• campingeigenaar
• chirurg
• crimineel
• journalist
• profvoetballer
  
• rechter
• slager met eigen slagerij 
  
• verpleegkundige

Het is terecht dat verpleegkundigen minder geld verdienen dan bankdirecteuren.

eens

een beetje eens

een beetje oneens

oneens

We moeten allemaal iets meer gaan betalen voor onze zorgverzekering, zodat de verpleegkundigen een beter salaris kunnen krijgen.

eens

een beetje eens

een beetje oneens

oneens

Arbeidsmarkt: rechten en plichten

Wat weet je al van de Arbowet?

Kijk het filmpje: dit is het introductiefilmpje voor vandaag. Bespreek na in de klas.

Arbeidsrecht

• Het arbeidsrecht regelt de relatie
  tussen werkgever en werknemer.
  
• Arbeidstijdenwet: regels voor
   werktijden, pauzes, ploegendiensten etc.
  
• Arbowet: regels voor veiligheid en op
  een gezonde manier je werk kunnen doen.

Arbeidsovereenkomst

De meeste arbeidsovereenkomsten vallen onder een CAO (collectieve arbeidsovereenkomst). Hierin staan onder andere de afspraken met betrekking tot:

• minimaal loon
• overwerk
• vakantie
• ontslag

Wat valt niet onder de arbeidstijdenwet?

1. Ploegendiensten
2. Pauzes
3. Overuren
4. Werkkleding

Walt valt niet onder arbowet?

1. Je bureaustoel
2. Je werkkleding
3. Je bedrijfsbus
4. Het minimumloon

Wat wordt geregeld in de arbowet?

1. Regels over de relatie tussen de werkgever en werknemer
2. Regels voor de gezondheid en veiligheid van werknemers
3. Regels over de werktijden, pauzes en ploegendiensten
4. Regels over de arbeidsvoorwaarden van alle werknemers in een sector (loon, toeslagen, pensioen, etc)

Arbowet

Arbeidstijdenwet

CAO

Arbeidsrecht

Regels over de relatie tussen de werkgever en werknemer

Regels voor de gezondheid en veiligheid van werknemers

Regels over de werktijden, pauzes en ploegendiensten

Regels over de arbeidsvoorwaarden van alle werknemers in een sector (loon, toeslagen, pensioen, etc)

Vakbond onderhandelt hierover met werkgevers voor alle werknemers in een sector

Individuele Arbeidsovereenkomst

Je kan ook aanvullende afspraken maken met je werkgever over:

• daadwerkelijk loon
• overeenkomst voor bepaalde of onbepaalde tijd
• bonussen

Dit mag wel beter zijn dan de CAO, maar niet slechter!

Ziekteverzuim

• Bij langdurige ziekte betaalt je werkgever minimaal 70% van je loon gedurende maximaal 2 jaar.
  
• Je hebt dan wel contact met een bedrijfarts. 

Mag een werkgever jou MINDER betalen dan het wettelijk minimumloon?

1. ja
2. nee

Als je net begint met werken, kan een werkgever jou al MEER betalen dan het minimumloon?

1. ja
2. nee

Ziekte, zorg en zwangerschap

"Help, ik ben ziek en kan niet werken!"

Je bent ziek en kunt echt niet werken. Wat moet je doen?

• Ziekmelden: begin om je op tijd ziek te melden bij de
  werkgever (voor de start van jouw werkdag, vaak 's ochtends vroeg)

• De werkgever mag vragen naar noodzakelijke informatie rondom je ziekte: bijvoorbeeld hoe lang je denkt dat je thuisblijft, of je enigszins in staat bent om thuis wat te werken, of er afspraken verzet moeten worden en hoe je te bereiken bent.

Een werkgever hoeft een werknemer alleen betalen als hij/zij komt werken. Als iemand ziek is, hoeft de werkgever dus niet door te betalen.

eens

een beetje eens

een beetje oneens

oneens

De belangrijkste regels als je ziek bent

Werkgever informeren:

• de dag voor je weer aan het werk gaat, meld je jezelf beter.
• als je langer dan 4 weken ziek bent, dan moet je (via de werkgever) naar een bedrijfsarts.

Salaris doorbetalen

• Meestal wordt je loon vanaf de 1e ziektedag doorbetaald, maar je kunt te maken krijgen met wachtdagen. Dan hoeft de werkgever over de 1e dag of de eerste 2 dagen geen loon te betalen. Dit mag, als dit in je arbeidsovereenkomst of cao staat (bijv. bij uitzendwerk).

• als je ernstig ziek bent, dan moet de werkgever jou maximaal 2 jaar doorbetalen. In de eerste 52 weken van heb je recht op minimaal het minimumloon, ook als dit meer is dan 70% van je gemiddelde loon. In het tweede ziektejaar mag uw loon minder zijn dan het minimumloon.
  

Probeer in eigen woorden uit te leggen wat zorgverlof is? Wat denk je?

Zorgverlof

Als een ouder thuis moet blijven om voor een ziek kind te zorgen, dan hoeft de werkgever het salaris niet door te betalen.

eens

een beetje eens

een beetje oneens

oneens

Zorgverlof (1)

• Het kan gebeuren dat je partner, een van je kinderen of je vader of moeder dringende zorg nodig heeft. In zo’n geval kun je zorgverlof opnemen. Er zijn twee soorten.

• Kortdurend zorgverlof: één dag of enkele dagen. Er geldt een maximum van twee keer het aantal uren dat je per week werkt. Dus bij een contract van gegarandeerd 16 uur heb je maximaal 32 uur zorgverlof.
  Bij kortdurend zorgverlof wordt minimaal 70% van je salaris doorbetaald. De uren kun je verspreid over het jaar opnemen.

Zorgverlof (2)

• Langdurend zorgverlof: als je langere tijd moet zorgen voor een ernstig ziek persoon in je naaste omgeving.
  
  Let op; dit is geen recht! Je werkgever moet dit goed vinden en is niet verplicht om je door te betalen.

De werkgever moet het volledige salaris van een zwangere vrouw doorbetalen als zij met zwangerschapsverlof gaat.

eens

een beetje eens

een beetje oneens

oneens

Hoeveel weken zwangerschapsverlof heeft een vrouw in totaal recht op? Ga uit van een fulltime baan.

1. 8 weken
2. 16 weken
3. 26 weken
4. 52 (= een jaar)

Zwangerschapsverlof

• Maximaal 6 weken voor de bevalling.
  
• Recht op minimaal 16 weken verlof, waarvan 10 na de bevalling.
  
• Loon wordt volledig doorbetaald.
  

In Nederland: hoeveel weken mag een man na de bevalling vaderschapsverlof opnemen?
Ga uit van een fulltime baan.

1. 1 week
2. 4 weken
3. 6 weken
4. 10 weken

De werkgever moet mannelijke werknemers gewoon doorbetalen als zij na de geboorte van hun kind een paar weken bij hun vrouw en pasgeboren kindje willen zijn.

eens

een beetje eens

een beetje oneens

oneens

Vaderschapsverlof

• 5 dagen partnerverlof; 100% van je salaris doorbetaald

• 5 weken aanvullend verlof;  70% van je salaris

Controlevragen

Krijg je doorbetaald als je 2 weken vrij neemt om voor je kind te zorgen dat de griep heeft?

1. Ja, je neemt hier vakantiedagen voor op
2. Ja, dit is kortdurend zorgverlof
3. Nee, dit is langdurig zorgverlof

Als je 3 maanden lang zorgt voor je zieke moeder, is er sprake van

1. Kortdurend zorgverlof
2. Langdurig zorgverlof

Bij langdurig zorgverlof houd je recht op 70% van je salaris.

1. Waar
2. Niet waar

Afronden economische dimensie

Portfolio

• voorblad met titel, naam, klas, vak en datum
• vragen van paragraaf 4.1 t/m 4.5 overzichtelijk en compleet uitgewerkt. 

Vergeet niet:

• Eén maand eigen huishoudboekje toe te voegen.