Orthopedagogiek - Eetstoornissen

• orthopedagogiek
• MBO
• Studiejaar 1

Orthopedagogiek

Periode 4

4PMZD

Eetstoornissen

Wat wil jij deze les te weten komen over dit onderwerp? 

Inhoud

• Wat is een eetstoornis? 
• Anorexia nervosa
• Boulimia nervosa
• Eetbuistoornis
• Overeenkomsten en verschillen tussen de drie eetstoornissen
• Oorzaken van eetstoornissen

Wat is een eetstoornis?

• Psychische stoornis met een verstoorde omgang met eten: te weinig, te veel, of afwisselend lijnen en eetbuien.
• Verstoord lichaamsbeeld: mensen zien zichzelf als dik, ook als dat niet zo is.
• Angst voor gewichtstoename leidt tot extreem gedrag: streng diëten, overmatig sporten, braken of laxeren.
• Obsessie met gewicht: controle over eten kan verslavend worden.
• Meest voorkomend bij vrouwen tussen 15 en 30 jaar, maar ook bij steeds jongere meisjes én steeds meer jongens/mannen.

Let op: niet alle eetproblemen zijn een eetstoornis: ze kunnen ook andere oorzaken hebben (lichamelijk of psychisch).

DSM-5 onderscheidt 3 eetstoornissen:

 • Anorexia nervosa: extreem weinig eten, sterke vermagering.

 • Boulimia nervosa: eetbuien gevolgd door compensatiegedrag (zoals braken).

 • Eetbuistoornis (binge eating disorder): terugkerende eetbuien zonder compensatie.

Obesitas: geen psychische stoornis volgens DSM-5, maar wel vaak aanwezig bij GGZ-cliënten.

 • Oorzaak: langdurige overmatige calorie-inname.

Gezond of ongezond gewicht?

 • Body Mass Index (BMI) = gewicht (kg) ÷ lengte² (m).

 • Gezond gewicht: BMI tussen 18,5 en 25.

 • De BMI helpt bepalen in welke mate het gewicht gezondheidsrisico’s geeft.

Cijfers

• Eetstoornissen komen voornamelijk voor bij jonge vrouwen tussen de 14 en 25 jaar, maar 5–10% van de cliënten is man. 
• De duur varieert van zes maanden tot dertig jaar, gemiddeld 7,5 jaar. 
• Ongeveer 40–50% herstelt volledig, 30% verbetert redelijk en 20% herstelt niet.

Groot probleem: het gebrek aan ziektebesef en -inzicht, waardoor behandeling vaak laat start. 

Anorexia en boulimia nervosa kunnen levensbedreigend zijn; hoogste sterfte cijfers van alle psychiatrische stoornissen. 

In Nederland zijn er ongeveer 22.000 mensen met boulimia en 5600 met anorexia gediagnosticeerd. 

Anorexia Nervosa 

Anorexia nervosa is een eetstoornis waarbij de cliënt dwangmatig niet eet.

Cliënten hebben een vertekend en negatief beeld van hun eigen gewicht en lichaam.

‘Anorexia’ betekent ‘gebrek aan eetlust door nerveuze oorzaken’, maar dit klopt niet helemaal:

Cliënten ervaren wél eetlust en honger, maar onderdrukken deze bewust. Dus: gebrek aan eten door een psychische oorzaak. 

Komt vooral voor bij meisjes tussen 14 en 17 jaar (puberteit).

--> kwetsbaar zelfbeeld leidt tot lijnen en sporten, wat soms uitmondt in anorexia. 

Kenmerken:

• aanhoudend lijnen
• extreem angstig om aan te komen
• obsessie voor alles wat te maken heeft met eten, gewicht, lichaamsomvang
• rituelen en patronen
• dwingen tot afvallen / bewegen
• compensatiegedrag (bv braken na teveel eten)
• verstoord lichaamsbeeld
• persoon gaat zich sociaal isoleren / afsluiten
• hoge eisen stellen aan zichzelf (nooit goed genoeg)

Lichamelijke gevolgen:

• stoppen van de menstruatie;
• verlagen van lichaamstemperatuur en bloeddruk, verminderen van de hartfrequentie;
• afnemen van lichamelijke conditie (vermoeidheid, vocht vasthouden, flauwvallen)
• maag- en darmproblemen, slaapstoornissen, blauwe verkleuring van handen en voeten
• donsachtige lichaamsbeharing (zodat

het lichaam minder warmte verliest).

Psychische en sociale gevolgen

Minder sociale contacten

Je verlaten voelen

Onbegrepen

Stoornis verborgen houden

Stress

Stemmingswisselingen

Dwingend gedrag

Boulimia Nervosa

Eetstoornis die wordt gekenmerkt door terugkerende eetbuien: in korte tijd grote hoeveelheden voedsel eten zonder controle. 

• Begint vaak in de vroege volwassenheid
• Ontstaat meestal na een periode van streng diëten of ingrijpende gebeurtenissen
• Vaak normaal gewicht, maar wel obsessief bezig met voedsel en uiterlijk 
• Verbergen hun gedrag uit schaamte

Belangrijke kenmerken:

• Onbeheerste eetbuien met verlies van controle
• Compensatiegedrag zoals braken of vasten
• Verstoord lichaamsbeeld
• Obsessie met gewicht en eten
• Stiekem gedrag en schaamte
  Boulimia nervosa lijkt aan de buitenkant soms niet op te vallen, maar veroorzaakt veel innerlijk leed.

Lichamelijke gevolgen:

• Ondervoeding en eenzijdige voeding veroorzaken vergelijkbare klachten als bij anorexia.
• Risico op gescheurde maagwand tijdens eetbui

Psychische en sociale gevolgen:

• Schaamte, hoge eisen aan zichzelf stellen, controleverlies
• Gevoelens van walging en isolement komen vaak voor.
• Er is vaak sprake van een dubbelleven: naar buiten toe lijkt alles normaal, terwijl er innerlijk veel leed is.
• Door obsessieve gedachten over eten en gewicht weinig plezier en veel stress
• Concentratieproblemen kunnen school- of werkprestaties beïnvloeden.
• Sociale contacten worden vaak vermeden, uit schaamte of angst voor controleverlies in gezelschap.
• Financiële problemen kunnen ontstaan door de hoge kosten van eten en laxeermiddelen.

Ernst wordt bepaald door het compensatiegedrag

lichte stoornis: 1-3 keer per week, zeer ernstige vorm > 14 keer per week 

Co-morbiditeit

- Alcoholmisbruik

- Depressieve stoornis

- Woede aanvallen

- Automutilatie

Aan de slag!

Met portfolio opdracht 1 t/m 5

npo.nl