§1.3 Het begin van de Opstand

§1.3 Het begin van de Opstand
1 / 37
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavoLeerjaar 2

This lesson contains 37 slides, with interactive quizzes, text slides and 5 videos.

time-iconLesson duration is: 60 min

Items in this lesson

§1.3 Het begin van de Opstand

Slide 1 - Slide

Wat was de bestuurlijke situatie in de Nederlanden rond 1520?

Slide 2 - Open question

Leerdoelen
Je kunt uitleggen:
- Waarom Willem van Oranje en de Watergeuzen belangrijk zijn voor het begin van de Opstand
-  Op welke manieren de bewoners van de Nederlanden zich verzetten tegen de Spanjaarden
- Hoe de Nederlanden uiteenvallen in de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden

Slide 3 - Slide

Smeekschrift
1566: Brederode biedt het smeekschrift der edelen aan Margaretha aan.
 

Karel van Berlaymont: N'ayez pas peur, Madame, ce ne sont que des gueux . (Wees niet bang, mevrouw, het zijn slechts bedelaars)

Slide 4 - Slide

Filmpje
De jeugd van Willem van Oranje

Slide 5 - Slide

Slide 6 - Video

De opstand begint
  • Na de beeldenstorm: Hertog van Alva.

  • Raad van Beroerten: bloedraad & tiende penning.

  • Willem vluchtte, Alva pikte bezittingen in. 
- Willem werd ontslagen als stadhouder.
Ook vele protestanten vluchtten voor Alva.
  • 1568: Begin opstand: Willem viel met Watergeuzen de Spanjaarden aan. 

Slide 7 - Slide

De opstand begint
  • De troepen van Willem van Oranje hadden het zwaar, maar Geuzen vierden eerste succes in 1572: inname van Den Briel.

  • Hulp van de watergeuzen:  protestantse vluchtelingen 

  • Steeds meer burgers kwamen in Opstand

  • Tweedeling: katholieken (Spanjaarden) tegenover protestanten (Nederlanders). 

Slide 8 - Slide

Beginjaren van de strijd
  • Hertog van Alva: problemen met huurleger. (Lege schatkist betekende plunderende soldaten.) 

  • Plunderingen zorgden voor meer haat.

  • Watergeuzen voerden geen veldslagen maar voerden kleine aanvallen uit. (Gebieden onder water zetten).

  • Bevrijding van Alkmaar en Leiden.  

Slide 9 - Slide

Filmpje
De inname van Den Briel

Slide 10 - Slide

Slide 11 - Video

Het verzet groeit
In 1572 kozen Holland en Zeeland Willem als hun stadhouder.
Dit maakte hem opperbevelhebber van het leger en de vloot.
Filips II zag dit als openlijk verzet tegen de kroon.
De bevolking is verdeeld; er ontstaat in feite een burgeroorlog.
Katholieken tegen
het protestantisme
Protestanten (en
katholieken) tegen
de centralisatie

Slide 12 - Slide

De legers vergeleken
Beide legers hebben sterke en zwakke punten
Spaanse leger
+ is een supermacht
+ heeft veel soldaten
+ heeft veel ervaring
- zijn huurlingen
- voert meer oorlogen
- past zich moeilijk aan
Opstandelingen
+ lokale kennis
+ vecht voor overleven
+ nieuwe tactieken
+ focust op één oorlog
- klein leger
- moet alles opbouwen

Slide 13 - Slide

§1.3 Het begin van de Opstand

Slide 14 - Slide

Huiswerk bespreken/nakijken
Huiswerk: 1.2, vragen 4, 6, 7, 8, 9 en 10

Lees paragraaf 1.3 voor/na het nakijken.

Slide 15 - Slide

Sleep de kenmerken naar het juiste leger
Spaanse leger
Opstandelingen
is een supermacht
heeft veel soldaten
heeft veel ervaring
zijn huurlingen
voert meer oorlogen
past zich moeilijk aan
lokale kennis
vecht voor overleven
nieuwe tactieken
focust op één oorlog
klein leger
moet alles opbouwen

Slide 16 - Drag question

Willem van Oranje
De hertog van Alva
Margaretha van Parma
Filips II

Slide 17 - Drag question


Wat is geen taak die de hertog van Alva krijgt van Filips II?
A
Het bestuur nog meer centraliseren
B
Katholieke kerken herbouwen
C
Opstandige edelen straffen
D
Protestanten/Beeldenstormers vervolgen

Slide 18 - Quiz

Filmpje
Huurlingen

Slide 19 - Slide

Slide 20 - Video

Willem van Oranje (1533-1584)
Willem was niet plan om zich te scheiden van Filips II. Hij wilde alleen de oude situatie terug: herstel privileges adel en een minder dwingend centraal bestuur.

Slide 21 - Slide

Splitsing: de Unie van Atrecht
De zuidelijke gewesten kiezen
steeds meer voor Spanje.
Ze zijn katholieker en sluiten
goede deals met de landvoogd.
In 1579 sluiten ze de Unie van Atrecht.

Slide 22 - Slide

Splitsing: de Unie van Utrecht
De noordelijke gewesten blijven
zich verzetten tegen Spanje.
Ze willen zelfstandiger zijn en 
meer vrijheid.
Als reactie sluiten ze 
in 1579 de Unie van Utrecht.

Slide 23 - Slide

Reactie Filips: woedend
Filips II verklaarde in 1580 Willem van Oranje vogelvrij. Dit betekende dat iedereen Oranje mocht vermoorden zonder straf.

Oranje en de opstandige gewesten reageerden
hierop met de Acte van Verlatinghe, in 1581.
> ze erkenden Filips niet meer als hun wettige vorst.
Dus vanaf 1581 pas tégen Filips II.



Slide 24 - Slide

Filmpje
Willem van Oranje vogelvrij

Slide 25 - Slide

Slide 26 - Video

Alsoo een yegelick kennelick
is, dat een Prince van den
lande van Godt gestelt is
hooft over zijne ondersaten,
om deselve te bewaren
ende beschermen van alle
ongelijk, overlast ende
ghewelt gelijck een herder
tot bewaernisse van zijne
schapen

Slide 27 - Slide

Alle t'welck ons meer dan ghenoegh wettighe
oorsake ghegeven heeft om den Coninck van
Spaegnien te verlaten ende een ander machtigh
ende goedertieren Prince, om de voorsz. landen
te helpen beschermen en voor te staen, te
versoecken, te meer dat in alsulcken desordre
ende overlast de landen bat dan twintigh jaren
van heuren Coning zijn verlaten geweest ende
ghetrackteert niet als ondersaten, maer als
vyanden […].


Slide 28 - Slide

Filmpje
Het Plakkaat van Verlatinghe (1581)
Nederland wordt een republiek

Slide 29 - Slide

Slide 30 - Video

1584: moord Willem van Oranje

Slide 31 - Slide

Slide 32 - Slide

den voornoemden Balthazar Gerardt, gevangen,
gecondemneert hebben ende condemneren by
desen geleyt te worden op het schavot, alhier
voor ‘t stadthuijs opgerecht omme aldaer eerst
zijn rechter hant, daer hij ‘t voorsseide
verradisch, moordadige feyt mede bedreven
heeft, met een gloijende, toesluytende ijser
geschroeyt ende affgebrant te worden ende dat
daernae met gloeijende tangen tot ses reysen
ende verscheyden plaetsen plaetsen -soe aen 

Slide 33 - Slide

armen, beenen ende d’ gijen daer sijn lichaem
meest met vleijsch becleet is- het vleisch
Uuijtgebrant ende affgenepen sal worden ende
dat hy daernae levendich aen vier quartieren
gehouden sal worden, beginnende van onderen
ende ten laesten hem den buijck opgesneden
ende zijn hart levendich uuijtgenomen ende in
sijn ansichte geworpen ende daernae zijn hooft
affgehouden zal worden ende dat zijn vier
quartieren opten bolwercken van der

Slide 34 - Slide

Haechpoorte, Oostpoorte, Ketelpoorte ende
Waterslootsche-poorte deser stede
uuijtgehangen ende zijn hooft opte Schooltoorn
achter het logement des voornoemden heeren
Prince op een staecke gestelt, sullen worden,
verclarende alle syne goeden geconfisqueert ten
proffijte van den Heer. Aldus gepronunchieert
op ‘t Stadthuijs der stadt Delff, den 14den dach
Julii anno 15 honderd vijer ende tachtich. 

Slide 35 - Slide

Tussenstand 1588
Na de dood van Willem van Oranje rukken de Spanjaarden op
Steeds meer van het zuiden komt in Spaanse handen

De Noordelijke Nederlanden blijven voor de Opstandelingen
Zo splitsen de Nederlanden in feite in twee delen
Kaart Nederlanden rond 1588

Slide 36 - Slide

Huiswerk volgende les
1.3, opdracht 3, 4, 5, 8, 9, 10, 12, 13.

Lezen 1.4
Maken opdracht 4, 5, 6, 7, 8, 10 en 11


Slide 37 - Slide