Hoofdstuk 12: verder na de meivakantie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo lwoo, havo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 12: verder na de meivakantie

Hoeveel chromosomen zitten er in een lichaamscel van een mens?

1. 2
2. 1
3. 23
4. 46

Uitleg:

46: de chromosomen zitten in een lichaamscel in paren: 23 paar. (23x2= 46)

Een allel is

1. een chromosoom
2. een variatie van een gen
3. DNA
4. een geslachtscel

Uitleg:

Een gen is een deel van het DNA wat de informatie bevat voor een erfelijke eigenschap.

Hoeveel allelen voor haartype heeft een organisme in een geslachtscel?

1. 1
2. 2
3. 23
4. 46

Uitleg:

1 allel, omdat in geslachtscellen chromosomen enkelvoudig ("alleen in hun uppie") voorkomen; allelen dus ook.

De cellen uit de afbeelding zijn lichaamscellen

1. Ja
2. Nee
3. Te weinig info om te beoordelen

Uitleg: 

Juist, lichaamscellen, want de 

chromosomen (en de allelen) komen in paren voor.

Hoeveel allelen voor haarkleur heb je in een lichaamscel (volgens je boek)?

1. 46
2. 23
3. 2
4. 1

Uitleg:

2: De chromosomen in een lichaamscel komen in paren voor; hierdoor komen de allelen ook in paren voor.

Elke ouder geeft 1 gen/allel voor een bepaalde erfelijke eigenschap door aan de volgende generatie.

1. juist
2. onjuist

Uitleg:

Inderdaad 1 gen: dit ene gen/allel zit (samen met vele anderen die coderen voor andere erfelijke eigenschappen) op een enkele chromosoom. Als dit chromosoom nummer 5 is, dan vormt dit chromosoom nummer 5 na de bevruchting, een paar met het chromosoom nummer 5 van de andere ouder. Alle genen/allelen op dit zelfde chromosomenpaar komen dan natuurlijk ook weer in paren voor.

Een jongen heeft genotype aa voor haarkleur. Deze jongen is

1. dominant voor haarkleur
2. heterozygoot voor haarkleur
3. homozygoot dominant voor haarkleur
4. homozygoot recessief voor haarkleur

Uitleg: 

aa: homozygoot recessief voor haarkleur. Homozygoot (twee allelen die beide of "sterk" of "zwak" zijn), recessief (twee "zwakke" genen, beide geschreven met kleine letters)

Het verschil tussen een mono-hybride kruising en een di-hybride kruising is dat in een mono-hybride kruising alleen één paar allelen gekruist wordt (vb Aa x Aa) en in een di-hybride kruising 2 allelenparen gekruist worden (vb AaBb x AaBb).

1. juist
2. onjuist

Uitleg: 

Mono-hybride kruisingen gaan over één eigenschap (bijvoorbeeld haarkleur) en di-hybride kruisingen gaan over twee eigenschappen (bijvoorbeeld haarkleur en oogkleur).

Een zwarte stier (Aa) wordt gekruist met een rode koe (aa) hoeveel procent van de nakomelingen is rood?

1. 25%
2. 50 %
3. 75%
4. stiekem minder: 15%

Aa x aa

Uitleg op white board (je moet dit overnemen in je schrift, omdat je dit zelf in de toetsweek ook moet kunnen).

Kijk naar het volgende genotype: : AaCc. In welke soort cellen kan je dit genotype vinden?

1. levercellen en spermacellen
2. maagspiercellen en huidcellen
3. spermacellen en eicellen
4. niercellen en eicellen

Uitleg:

AaCc: dit genotype (bestaand uit 2 verschillende genenparen) kan alleen voorkomen in een lichaamscel. Waarom? Omdat de genen voor elke eigenschap uit 2 allelen bestaat (bijvoorbeeld A en a). Elk afzonderlijk allel uit een genenpaar zit op een eigen chromosoom; de chromosomen komen dan dus in paren voor (en dat is alleen zo in een lichaamscel, vandaar dat het antwoord "maagspiercellen en huidcellen" juist is).

Een organisme heeft als genotype BBDd. Wat is het genotype van de geslachtscellen die het kan maken?

1. BBDd
2. BB en Dd
3. B, B, D en d
4. BD en Bd

Uitleg:

BBDd kan geslachtscellen maken met de genotypes BD and Bd. Waarom? In geslachtscellen zijn de chromosomen enkelvoudig (=alleen/niet in paren), hierdoor komen de allelen voor elke eigenschap ook enkelvoudig (alleen) voor. De geslachtscellen moeten dus minstens 1 allel B bevatten met of een allel D of een allel d.

Kijk naar deze mono-hybride kruising: welke genotypen zijn van geslachtscellen?

1. RR, Rr, Rr en rr
2. R en r
3. R, r, R en r
4. RR, Rr, Rr, rr, R, r, R en r

Uitleg:

R, r, R and r zijn de genotypen van de geslachtscellen. Als ze samengaan (zoals je kan zien in het ingevulde schema aan de rechterkant van de afbeelding), vormen ze het genotype van de bevruchte eicellen; de nakomelingen (en komen de allelen weer in paren voor).

Open vraag:

Bekijk deze di-hybride kruising: Neem dit kruisingsschema over in je schrift en vul de lege plekken in. Hierna beantwoord je de volgende vraag:

   

-> Wat is de kans om een kind met zwart haar en blauwe ogen te krijgen?

 A= allel voor zwart haar

a= allel voor blond haar

B= allel voor bruine ogen

b= allel voor blauwe ogen

Uitleg:

3/16: met de genotypes AAbb(1x) en Aabb(2x)