Historische vaardigheden 1 & 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Les 1 en 2:

Historische vaardigheden

• Primaire, secundaire, geschreven en ongeschreven bronnen.
• Politieke, economische, culturele en sociale geschiedenis.

Herhaling

De levenswijze van jager-verzamelaars

middel van bestaan = jagen en verzamelen

• nomadisch bestaan
• kleine groepen
• eenvoudige hutten of tenten
• vrijwel geen sociale hiërarchie of sociale verschillen (weinig bezittingen)
• jachtwerktuigen en gereedschappen van beenderen en (vuur)steen 

Waarom besluiten de jagers- en verzamelaars zich na verloop van tijd niet meer te verplaatsen?

Wat bedoelen we met het begrip prehistorie?

Waarom ontstaat het schrift?

Leerdoelen

1.1 Van jager-verzamelaars naar boeren

1) Ik kan aangeven in welk opzicht mensachtigen verschilden van hun voorgangers.

2) Ik kan vijf kenmerken noemen van de levenswijze van jagers-verzamelaars.

3a) Ik kan uitleggen waar en waardoor de landbouwrevolutie ontstond.

3b) Ik kan beschrijven hoe de landbouwrevolutie in het Midden-Oosten verliep.

4) Ik kan uitleggen hoe en waardoor de landbouwrevolutie zich verspreidde

naar Europa.

5) Ik kan vier gevolgen van de landbouwrevolutie beschrijven en verklaren.

Bronnen

• Geschreven bronnen: alle bronnen met tekst (dagboeken, brieven, kranten, boeken).
• Ongeschreven bronnen: bronnen zonder tekst (radio, film, schilderijen, gebruiksvoorwerpen etc.) 
• Primaire bronnen: Dit zijn bronnen die de meest directe informatie geven over wat je bestudeert.
• Secundaire bronnen: Indirecte informatie en een bewerking van primaire bronnen.

Aan de slag

Ga naar blz. 5 & 6 van je reader en maak (in 

tweetallen) opdracht 2 en 3.

Landbouwrevolutie

Oorzaken neolithische revolutie = landbouwrevolutie

• toenemende kennis over granen
• klimaatverandering
• groeiende bevolking

Ontwikkeling Midden-Oosten

• Rond 20.000 v.Chr. warmer en natter.
• Voedsel in overvloed voor jager-verzamelaars.
• Vaste woonplaats (eerste dorpen).
• Rond 12.000 v. Chr. kouder en droger. Einde overvloed.
• Jager-verzamelaars gedwongen om te experimenteren met landbouw (akkerbouw en veeteelt).

Boeren

Verspreiding naar Europa

• Bevolkingstoename door landbouwopbrengsten.
• Sommige mensen gedwongen om Vruchtbare Halve Maan te verlaten.
• Nemen kennis over landbouw mee.
• Eerste boerenfamilies vestigen zich in wat nu Zuid-Limburg is.

Steden

• Door landbouwsurplus waren er minder boeren nodig > specialisatie in een ambacht.
• Het ontstaan van steden en stadsstaten
• Handel: ruilhandel en later met geld
• Ontstaan van het schrift: wetten, regels, belasting.
• Polytheïsme

Verschillende disciplines

• Politieke geschiedenis: alles wat te maken heeft met bestuur, wetten, macht.
• Economische geschiedenis: alles dat te maken heeft met handel, geld
  en specialisatie.
• Sociale geschiedenis: alles wat te maken heeft met hoe mensen (samen)leven.
• Culturele geschiedenis: alles wat te maken heeft met geloof, onderwijs
  en kunst.
   

1.1 De agrarische revolutie

• Jager-verzamelaars trokken rond, boeren woonden sedentair/ in permanente onderkomens, omdat ze door de landbouw op dezelfde plek moesten blijven wonen.

• Jager-verzamelaars woonden in kleine groepen, boeren in kleine nederzettingen/ dorpen, omdat mensen bij elkaar gingen wonen om de landbouw te kunnen organiseren.

• Jager-verzamelaars woonden in tenten/ hutten, de eerste boeren in stevige stenen, lemen of houten boerderijen omdat men niet meer rondtrok.

• Jager-verzamelaars kenden weinig sociale verschillen, bij boeren namen sociale verschillen toe doordat sommige boeren succesvoller waren dan anderen.

• Jager-verzamelaars hadden weinig bezittingen, bij boeren nam de hoeveelheid bezittingen toe, omdat men sedentair leefde.

• Boeren gebruikten andere werktuigen dan jager-verzamelaars, omdat men voor het bouwen van boerderijen en landbouw andere werktuigen nodig had.

• Boeren maakten gebruik van aardewerk, jager-verzamelaars niet. Landbouw is gebonden aan seizoenen, waardoor voedsel zoals graan voor langere tijd opgeslagen moet worden.

Leerdoelen

1.1 Van jager-verzamelaars naar boeren

1) Ik kan aangeven in welk opzicht mensachtigen verschilden van hun voorgangers.

2) Ik kan vijf kenmerken noemen van de levenswijze van jagers-verzamelaars.

3a) Ik kan uitleggen waar en waardoor de landbouwrevolutie ontstond.

3b) Ik kan beschrijven hoe de landbouwrevolutie in het Midden-Oosten verliep.

4) Ik kan uitleggen hoe en waardoor de landbouwrevolutie zich verspreidde

naar Europa.

5) Ik kan vier gevolgen van de landbouwrevolutie beschrijven en verklaren.

Deze week: lees zelfstandig 1.2 en 1.3

Diamant Eerste Stedelijke samenlevingen

Weektaak

Les 1: Opdracht 1 en 4 

Les 2: Opdracht 1, 2, 3 en 4

Volgende week maandag bespreken we les 2