4.1 prikkels en gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Planning les 

• Formulier feedback terug (do)
• Boekjes over zintuig practica terug met cijfer
• Check 3.3 en 3.4 over het oor en proeven/ruiken (10 vragen)
• Uitleg over 4.1: prikkels en gedrag met filmpjes.
• check 4.1 deel 1 over prikkels en gedrag. (4 vragen)
• Huiswerk maken: 4.1 deel 1 bestuderen blz 92/93 en online maken t/m opdracht 12.

Het oor 

 gebruik het oor-model

Buiten oor:           lucht
oorschelp-gehoorgang-oorsmeerkliertjes

Midden oor:         lucht

trommelvlies-trommelholte met de gehoorbeentjes: hamer, aambeeld en stijgbeugel - buis van Eustachius

Binnen oor:         vocht

slakkenhuis - gehoorzenuw - evenwichtsorgaan

Hoe ruik je?

• Ruiken doe je met je reukzintuig
• Je ruikzintuig zit boven in het neusslijmvlies
  
• De prikkel zijn geurstoffen die in de lucht zweven
  
  
• Je neus waarschuwt je ook voor gevaarlijke stoffen
  

Proeven

Op je tong zitten smaakpapillen die groeven hebben met smaakzintuigen. Elk deel van de tong bevat verschillende smaakzintuigen die door verschillende smaakprikkels een impuls geven. Je proeft ze omdat de impuls in een ander deel van je hersenen terecht komt.

Een hond kan heel goed ruiken. Welk levenskenmerk hoort daar bij?

1. waarnemen
2. bewegen
3. uitscheiden
4. ademen

Ruiken doe je met de ..... (1) van het orgaan de neus, de prikkel hiervoor zijn ..... (2)

1. 1 = neus 2=geur
2. 1=reukzintuigen 2=geurstoffen
3. 1=reukpapillen 2=geurstoffen
4. 1=smaakzintuig 2= geur

Waar in het lichaam wordt bepaald of je een geur vies of lekker vindt ruiken?

1. In de gevoelszenuw.
2. In de hersenen.
3. In de neusholte.
4. In het neusslijmvlies

Welke smaken kan je proeven?

1. Bitter, umami en zoet
2. Zoet, zout en zuur
3. Zout, zoet en bitter
4. Zout, zoet, bitter, zuur en umami

verschil tussen proeven van de smaak van een zoet suikerklontje en een stukje zoete melkchocolade komt door?

1. verschillende smaakzintuigen
2. opvangen van de structuur door tastzintuigjes op je lippen
3. verschil in geurstoffen
4. combineren door hersenen van impulsen uit reukzintuig en smaakzintuig

Welk onderdeel zorgt ervoor dat de druk buiten je oor en binnen in je oor even groot is?

1. Trommelvlies
2. Slakkenhuis
3. Buis van Eustachius
4. Gehoorgang

Het slakkenhuis is gevuld met ... en zet ... in beweging

1. lucht - zintuighaartjes
2. vocht - zenuwcellen
3. vocht -zintuighaartjes
4. lucht - zenuwcellen

3. Wat is de prikkel voor je evenwichtszintuig?

1. Gewicht
2. Geluid
3. Licht
4. Bewegingen

Waar in het oor worden impulsen gemaakt?

1. in de oorschelp
2. in het trommelvlies
3. in het slakkenhuis
4. in de gehoorszenuw

1

2

3

4

Geluidsprikkels komen aan bij de oren

Zintuigcellen in het oor veranderen prikkels in impulsen

Impulsen gaan door zenuwen naar de hersenen

De persoon is bewust van het geluid

Waar denk je aan bij gedrag?

Alles wat een mens of dier doet is gedrag en heeft een oorzaak

Gedrag ontstaat doordat mensen en dieren reageren op inwendige en uitwendige prikkels.

– Inwendige prikkel -> komt vanuit het lichaam 

• Honger
  
• Voortplantingsdrang
  
• Overlevingsdrang
  

– Uitwendige prikkel -> komt van buiten op je zintuigen terecht

• Geuren
• Geluiden
• Smaak
• Enz.

verschillen tussen prikkels: 

Kun je aangeven welke inwendig, welke uitwendig zijn?

- Inwendige prikkels

- uiwendige prikkels 

Prikkels

Prikkels: Alle veranderingen in je omgeving waar je op kan reageren. 

- Inwendige prikkels

- Uitwendige prikkels 

Sleutelprikkels

Prikkels die altijd leiden tot hetzelfde gedrag zijn sleutelprikkels. 

Sleutelprikkel

Sleutelprikkel: prikkel die altijd hetzelfde gedrag tot gevolg heeft

De reactie op  een sleutelprikkel is aangeboren (je kan er niets aan veranderen)

Sleutelprikkels

Bron 3

____

____

Bron 5

Wat is een voorbeeld van gedrag

1. Ineen duiken voor een sneeuwbal die naar je toe komt
2. Het spannend vinden dat er een sneeuwballengevecht is
3. Het zien van een sneeuwbal
4. Het voelen van een koude sneeuwbal

Wat is GEEN voorbeeld van een inwendige prikkel

1. Motivatie om iets te doen
2. Enthousiasme voor de toets morgen
3. Reageren op een luchtalarm
4. Hormonen die zorgen voor puberaal gedrag

Meeuwen hebben onder de snavel een rode plekje ( zie afbeelding). Als een baby meeuwtje dit vlekje ziet, gaat ze meteen met snaveltje erop tikken. Ze doen dit waarschijnlijk om voor eten te vragen.
Dit gedrag van rode plekje tikken gebeurt alleen als ze het rood plekje zien op een snavel.
Het rode vlekje op de snavel is dan een ___________

1. Gedragprikkel
2. Slotprikkel
3. Sleutelprikkel
4. Reactieprikkel

Wat is de sleutelprikkel voor de ouder om de jongen te voeren?

1. De ogen van de jongen
2. De snaveltjes van de jongen
3. De oranje bekjes van de jongen
4. De schattige pluizenbolletjes

Huiswerk: 4.1 deel 1 - Prikkels

• Lezen en bestuderen 4.1 blz 92 en 93 
• Huiswerk maken 4.1 online: t/m opdracht 12.