Gelijke rechten

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

Gelijke rechten

Oriëntatie op het onderwerp

Je mag je mening geven, protesteren als je het ergens niet mee eens bent en geloven wat je wilt.
Dit zijn voorbeelden van mensenrechten en die gelden voor iedereen op de wereld.
Welke mensenrechten heb je eigenlijk allemaal? En hoe worden ze in Nederland en in de rest van de wereld beschermd?

Je gaat leren:

• wat mensenrechten zijn en wat het betekent als ze geschonden worden;
• welke grondrechten je in Nederland hebt en waarom ze belangrijk zijn;
• wat de vrijheid van meningsuiting is en wat daar de grenzen van zijn;
• wat het gelijkheidsbeginsel is;
• hoe emancipatie ongelijkheid kan tegengaan.

Welke rechten die wij als Nederlander hebben,
herken je?

Mensenrechten

Elk mens heeft recht op een menswaardig bestaan: je bent vrij en gelijk en mag niet worden benadeeld of uitgebuit.

Dit zijn wereldwijde afspraken: de mensenrechten

Universele verklaring van de rechten van de mens

Tijdens WO2 werden mensenrechten op grote schaal geschonden -> vastlegging van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. 

In 1948 nam de VN deze verklaring aan (bijna alle landen ter wereld dus)

De UVRM is niet bindend (land kan niet vervolg worden)

Toch staan deze rechten in veel grondwetten

Mensenrechtenschending

Er zijn nog altijd mensenrechtenschendingen.

Zo worden vrouwen nog onderdrukt, worden journalisten zonder geldige reden vastgezet en worden bevolkingsgroepen verjaagd en vermoord.

Mensenrechtenschendingen vaak in arme landen, bij corrupte regeringen en waar conflicten zijn.

In Nederland zijn de UVRM wel bindend - toch ook hier schendingen

Grondrechten

In de Nederlandse Grondwet zijn ook mensenrechten vastgelegd. Deze rechten noem je grondrechten. 

Voorbeelden hiervan zijn de vrijheid van meningsuiting, de godsdienstvrijheid en het recht op onderwijs. Er zijn twee soorten grondrechten: klassieke en sociale grondrechten.

Wat is het verschil tussen klassieke en sociale grondrechten?

Klassieke grondrechten

Klassieke grondrechten beschermen je tegen de macht van de overheid.
Zo mag de overheid jou vanwege de vrijheid van meningsuiting niet verbieden om kritiek op de overheid te uiten.
Klassieke grondrechten beschermen burgers ook tegen elkaar. Iemand mag jou er bijvoorbeeld niet van weerhouden om voor je geloof uit te komen, want je hebt vrijheid van godsdienst.

Sociale grondrechten

Sociale grondrechten omschrijven verplichtingen van de overheid om voor bepaalde voorzieningen voor de bevolking te zorgen.
De overheid moet er bijvoorbeeld voor zorgen dat er genoeg basisscholen zijn, omdat alle kinderen in Nederland recht hebben op onderwijs.

Inperken grondrechten

Grondrechten gelden in principe altijd, overal en voor iedereen in Nederland. Maar in bijzondere gevallen mag de overheid ze inperken, bijvoorbeeld om criminaliteit te bestrijden of om de veiligheid te garanderen.

Zo mag de politie de telefoon van een verdachte afluisteren om bewijs te verzamelen, ook al is dat een schending van het recht op privacy. In de wet staat of en wanneer de overheid een grondrecht mag inperken.

Wanneer worden grondrechten ingeperkt?

Vrijheid van meningsuiting

Vrijheid van meningsuiting is een grondrecht. Dankzij de vrijheid van meningsuiting mag je zeggen wat je ergens van vindt, ook als je een andere mening hebt dan de overheid.
Stel dat de overheid besluit om studeren duurder te maken, waardoor sommige mensen straks geen opleiding meer kunnen betalen. Dan kun je daar dankzij de vrijheid van meningsuiting actie tegen voeren om dit probleem onder de aandacht te brengen.
De vrijheid van meningsuiting kan er zo voor zorgen dat problemen in de samenleving besproken en opgelost worden.

Zijn er grenzen aan de vrijheid van meningsuiting?

1. ja
2. nee

Grenzen aan de vrijheid van meningsuiting

Er zijn wel grenzen aan de vrijheid van meningsuiting. Je moet je namelijk aan de wet houden als je je mening geeft. 

Zo mag je iemand niet bedreigen of anderen aanzetten tot geweld. Als je dat doet ben je strafbaar.

Wat is het gelijkheidsbeginsel?

Gelijkheidsbeginsel

Iedereen in Nederland moet gelijk worden behandeld. Dit recht noem je het gelijkheidsbeginsel. Het gelijkheidsbeginsel staat in artikel 1 van de Grondwet:

Artikel 1: Gelijke behandeling en discriminatieverbod

Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.

Discriminatie

Discriminatie

In artikel 1 van de Grondwet staat ook het verbod op discriminatie. Discriminatie is het ongelijk behandelen van mensen vanwege persoonlijke kenmerken als sekse, afkomst, geaardheid of religie.
Er is bijvoorbeeld sprake van discriminatie als iemand niet wordt aangenomen als vrachtwagenchauffeur omdat ze vrouw is.

Racisme

Discriminatie kan het gevolg zijn van racisme. Racisme is de opvatting dat mensen beter of juist minderwaardig zijn vanwege hun huidskleur of het volk waartoe ze behoren. Deze opvattingen kunnen invloed hebben op hoe mensen anderen behandelen.

Dat is bijvoorbeeld het geval als iemand niet wordt uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek omdat hij een Marokkaanse achtergrond heeft.

Emancipatie Nederlandse vrouw 20e eeuw

1919: vrouwen krijgen algemeen kiesrecht

1955: vrouwen mogen blijven werken als zij trouwen

1956: getrouwde vrouwen worden handelingsbekwaam

1971: vrouwen worden voor de wet gelijkwaardig aan hun echtgenoot

1975: De wet gelijk loon voor mannen en vrouwen wordt ingevoerd

1980: De wet gelijke behandeling wordt ingevoerd