2.2 & 2.3 Onrust in de Nederlanden

2. 2 onrust in de Nederlanden
1 / 15
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolvwoLeerjaar 2

This lesson contains 15 slides, with text slides.

time-iconLesson duration is: 60 min

Items in this lesson

2. 2 onrust in de Nederlanden

Slide 1 - Slide

Tijdvak 5: tijd van de ontdekkers en hervormers
Tijdvak 6 : Tijd van de regenten en vorsten

Slide 2 - Slide

Lesdoel:

- Waardoor ontstond er in de 16e eeuw grote onrust in de Nederlanden?

Slide 3 - Slide

De Nederlandse Opstand
De Spaanse koning Karel V (1500-1558) was de heer van de Nederlanden. Onder zijn leiding waren er een aantal problemen ontstaan:

Slide 4 - Slide

De Nederlanden onder Karel V
1519-1555
  • De Nederlanden waren 17 losse gewesten met Karel V als landsheer.
  • Verkregen door: huwelijkspolitiek, voorouders en oorlogen.
  • De zuidelijke gewesten waren de rijkste met grote handelssteden zoals Brugge, Antwerpen en Brussel met veel nijverheid en handel.
  • De Nederlanden: geen eenheid, maar losse gewesten die elk eigen regels, privileges, rechtspraak en bestuur hadden .

Slide 5 - Slide

Het bestuur van de Nederlanden
- Ieder Gewest: eigen regels en gewoonten.
Aan geld komen (voor voeren oorlog) landheren met ieder gewest onderhandelen voor belasting. 
Gewestelijke staten: - voornaamste edelen, geestelijken en afgevaardigden van de steden.

Pas als de landheer hun oude privileges wilde bevestigen, waren de staten bereid belasting te betalen.

Slide 6 - Slide

Centralisatie van het bestuur
  • Voor een koning was het niet handig dat elke stad zijn eigen wetten en regels had. 
  • Waarbij steeds vanuit één plaats (Brussel) wordt geregeerd noemen we centralisatie. 
  • Hoe zorgde Karel V voor centralisatie?
  1. Staten-Generaal werden bijeengeroepen op één plek. Bleven machtig.
  2. Hoogste rechtbank in Mechelen voor hele Nederlanden. Ver weg. 
  3. Rechters en ambtenaren werden aangesteld op basis van opleiding (dus niet afkomst)
Vele edelen verzetten zich tegen centralisatie van Karel V. 
Het streven naar zelfbestuur en behoud van privileges noemen we particularisme

Slide 7 - Slide

Karel V: ook keizer van Heilig Roomse/ Duitse Rijk en koning van Spanje.

Verbleef in het buitenland.
Vertegenwoordiging door landvoogd(es)

Binnen ieder gewest benoemde Karel een Stadhouder als plaatsvervanger.

Slide 8 - Slide

Godsdienstige wetten tegen de protestanten= plakkaten
  • Karel V was katholiek en wilde ook dat iedereen dat was in zijn rijk.
  • Invoering plakkaten: tegen ketters.  1550: Bloedplakkaat, altijd doodstraf protestanten.
  • Gewesten en stadsbesturen moesten de plakkaten uitvoeren, volgens hen zijn deze in strijd met hun privileges en dus werden ze vaak niet uitgevoerd=> In strijd met het particularisme.

Slide 9 - Slide

Filips II werd landsheer over de Nederlanden en koning van Spanje in 1555 na aftreden vader Karel V
  • Halfzus Margaretha van Parma landvoogdes na vertrek Filips II naar Spanje. 1559
  • Filips  II ging bestuur nog meer centraliseren: verbood Staten-Generaal.
  • Streng katholiek en wilde dat Bloedplakkaat werd uitgevoerd. De inquisitie ging hierop toezien.
  • Godsdienstvervolgingen zorgden voor steeds meer onrust, ook onder de gematigde katholieken.

Slide 10 - Slide

De situatie in 1566
Edelen
Door de centralisatie bepaalde de landvoogdes Margaretha van Parma zonder overleg. De edelen verloren hierdoor hun macht
Rijke burgers
Door de centralisatie hadden de rijke burgers ook minder invloed op het bestuur van de gewesten.
Armoede/honger
Veel arbeiders en ambachtsleiden verdienden maar weinig geld. Ook mislukten de oogsten waardoor er weinig voedsel was.
Protestantisme
Veel mensen waren katholiek, maar er waren aardig veel protestanten. De katholieken vonden dat protestanten veel te hard werden aangepakt (onterecht).

Slide 11 - Slide

Aanbieden van het smeekschrift 1566
Landvoogdes Margaretha van Parma bestuurt in naam van Filips II.  
Ketters werden vervolgd.
De lage edelen zijn het zat. 
Op 5 april 1566 bieden zij het smeekschrift aan Margaretha aan.  Ze willen dat de plakkaten tegen ketters worden afgeschaft.



Slide 12 - Slide

De 'Geuzen' zijn geboren
Margaretha van Parma is onder de indruk van het verzoek van de edelen. Maar haar adviseur Granvelle ziet ze als bedelaars (geux in het frans).  

Slide 13 - Slide

De Beeldenstorm  1566


  • De onrust wordt tijdelijk minder, maar in augustus 1566 gaat het mis
  • Calvinistische predikanten houden hagenpreken in de buitenlucht en roepen op om beelden uit kerken te verwijderen.  
  • Honderden kerken worden vernield en geplunderd.
  • Deze Beeldenstorm werd overigens niet alleen gedaan door fanatieke protestanten, maar ook door arme en hongerige katholieken en relschoppers.

Slide 14 - Slide

Huiswerk
Voor vrijdag maken opdrachten 2.2

Slide 15 - Slide