Lezen: onbekende woorden

• Nederlands
• Praktijkonderwijs
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Meer dan lezen §3

Onbekende woorden; woordbetekenissen vinden

Lesdoel

Woordraadstrategieën gebruiken om achter de betekenis van onbekende woorden te komen.

- synoniemen

- omschrijving

- voorbeeld

- tegenstelling

- bekend woorddeel

Synoniemen zoeken

Twee verschillende woorden die precies hetzelfde betekenen.

patat - friet

kapot  - stuk

1) Synoniem

 Synoniemen zijn twee of meer verschillende woorden met (ongeveer) dezelfde betekenis.

Soms staat er een synoniem van een onbekend woord in de tekst, je kunt de betekenis van het onbekend woord dan raden.

SYNONIEM - voorbeelden

zelfstandig - op zichzelf

chaos - puinhoop

neertellen - betalen

uitgave - editie

Klaas heeft exact hetzelfde boek.

Synoniem voor exact:

1. absoluut
2. precies
3. anders
4. jeans

Ik loop de route in circa een uur.

Synoniem voor circa:

1. precies
2. snel
3. ongeveer
4. kilometers

2) Omschrijving zoeken

Een omschrijving is een woord of zijn woorden waarmee verteld wordt wat iets is.

Wanneer er in een tekst een omschrijving van een onbekend woord staat, kan de betekenis hieruit afgeleid worden.

OMSCHRIJVING - voorbeelden

journalist - iemand die informatie verzamelt en openbaar maakt op internet, tv of krant

actualiteit - alles wat op dit moment belangrijk is

3) Voorbeelden zoeken

Voorbeelden worden in teksten soms gebruikt om onbekende woorden uit te leggen. Je weet dan meteen wat de schrijver bedoelt.

Voorbeelden kunnen voor of na de onbekende woorden worden gebruikt.

VOORBEELD - voorbeeld

Voorbeelden zijn te herkennen aan woorden als:

bijvoorbeeld, zo is er...., zoals, denk maar aan, neem, zo.

Vandalisme, zoals het vernielen van bushokjes, is een groot probleem in de stad.

VOORBEELD - voorbeeld

Voorbeelden zijn vaak te herkennen aan

een dubbele punt (:)

Wij houden van buitensporten: varen, wandelen, bergbeklimmen en mountainbiken.

Tijdens het concert is opnameapparatuur, zoals camera's en telefoons, verboden.

Waar wordt een voorbeeld van genoemd?

Op nationale feestdagen, zoals Koningsdag en Bevrijdingsdag, hangen veel mensen de vlag uit.

Waar wordt een voorbeeld van genoemd?

4) Tegenstellingen zoeken

Tegenstellingen zijn woorden die elkaars tegengestelde zijn. Soms kun je de betekenis van een onbekend woord raden, omdat de tegenstelling van dat woord in de tekst staat.

Woorden als maar, echter, toch en daarentegen geven aan dat er een tegenstelling wordt genoemd.

TEGENSTELLING - voorbeeld

goedkoop - duur

begrijpelijk - onbegrijpelijk

koud - warm

bang - dapper

Het figuur is asymmetrisch.
Tegenovergestelde van asymmetrisch:

1. rond
2. aan beide kanten gelijk
3. aan beide kanten ongelijk
4. vierkant

De brug is er slecht aan toe.
Tegenovergestelde voor is er slecht aan toe:

1. verkeert in goede staat
2. asymmetrisch
3. eindeloos
4. naar eigen zeggen

5) Bekend woorddeel zoeken

Soms kun je de betekenis van een onbekend woord begrijpen doordat je al een deel van het woord kent.

- samenstellingen

- woorden met voorvoegsel/woorden met achtervoegsel

- woorden uit een andere taal

BEKEND WOORDDEEL - voorbeeld

- samenstellingen: doktersassistente / groentesoep

- woorden met voorvoegsel: ongezond / herkansing

- woorden met achtervoegsel: hopeloos /hoopvol

- woorden uit een andere taal: detecteren, van het Engelse 'to detect' (ontdekken;opsporen)

Ongelijk
(woord met voorvoegsel)
Wat is de betekenis?

1. wel hetzelfde
2. niet hetzelfde
3. niet mogelijk
4. wel mogelijk

Dagelijks

Geef een omschrijving

1. op meerdere dagen
2. op de meeste dagen
3. elke dag
4. in de ochtend

Zorgeloos

Geef een omschrijving

1. met heel veel zorgen
2. met zorgen
3. zorgelijk
4. zonder zorgen

Tegenstelling van 'winst'

Wat is het synoniem van het onderstreepte woord?

Bij die opdracht moet je de uitkomst noteren en ook de berekening opschrijven.

Gebruik de woordraadstrategie 'zoek een bekend woorddeel'.
Wat betekent het woord draadloos?

Gebruik de woordraadstrategie 'zoek een bekend woorddeel'.
Wat betekent het woord onbetaald?

Aan de slag!

Opdracht 1, 2 + 3 (bladzijde 14)