Pathologie maag darmstelsel

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Pathologie maag darmstelsel

Aan het einde van de les 

• ken je het maagdarmstelsel
• heb je geoefend met de stappen van Verzorgend Redeneren bij een zorgvrager met laag- tot midden-complexe zorgvraag zoals; ontstekingen, infecties en gezwellen in de verschillende delen van het spijsverteringskanaal. 
• benoem je de kenmerken van enkele maag/darm pathologieën

Wat weten we nog van vorig jaar?

Ga naar de website op volgende slide, en benoem de onderdelen van het maagdarmstelsel in de quiz.

www.anatomie-online.nl

Mogelijke uitwerkingen 

van je Powerpoint:

1. Keelholte = farynx 
2. Strotklepje
   
3. Luchtpijp = trachea 
4. Slokdarm = oesophagus 
5. Maag
   
6. Lever = hepar 
7. Galblaas
   
8. Twaalfvingerige darm = duodenum 
9. Dunne darm
   
10. Dikke darm = colon 
11. Blinde darm
    
12. Wormvormig aanhangsel
    
13. Endeldarm = rectum 
14. Anus
    
15. Alvleesklier = pancreas 
16. Milt

Functies

Mondholte: speeksel, amylase, malen en snijden

Farynx = keelholte: slikreflexreflex

Oesophagus = slokdarm: transport voedsel

Maag: maagslijm, maagzuur, proteïnase, intrinsic factor (vit B12), water

Duodenum = 12 vingerige darm: gal, alvleeskliersap (oa. lipase)

Dunne darm = resorptie voedingsstoffen

Colon = dikke darm = opname vocht

Rectum = endeldarm: opslag feces, defecatiereflex

Pancreas = alvleesklier: insuline, glucagon, alvleeskliersap

Hepar = lever: veel stofwisselingsprocessen (koolhydraten, eiwitten, vetten), galvorming, ontgiften, opslag

Algemene pathologie (symptomen)

• Slikklachten en slikstoornissen
• Misselijkheid en braken
• Veranderd defecatiepatroon en obstipatie
• Diarree
• Rectaal bloedverlies
• Icterus

Slikmechanisme

Het slikken bestaat uit twee fasen: een willekeurige fase (onder invloed van onze wil) en een onwillekeurige fase (reflex). De willekeurige fase begint door de mond te sluiten als voorbereiding op de slikreflex

Slikstoornissen

 Ontstaan door neurologische en niet-neurologische aandoeningen.

• Neurologische aandoeningen maken vaak deel uit van meerdere uitvalsverschijnselen in het lichaam. 
• Door lokale problemen, waarbij de rest van het lichaam goed functioneert: bv na tumor mond.

 symptomen:

• verslikken, kuchen en hoesten tijdens het eten;
• speeksel, eten en drinken loopt uit de mond;
• moeite met bewegen van de tong of krachtsverlies bij kauwen;
• moeite met het inzetten van de slikbeweging;
• slechte coördinatie tussen slikken en ademhalen;
• achterblijven van voeding in de mondholte; 
• pijnklachten bij kauwen en slikken;
• erg langzaam eten;
• eten blijft steken in de keel of achter het borstbeen.

Bij de behandeling van aanhoudende slikstoornissen zijn de zorgverlener, de diëtist en de logopedist betrokken.

Misselijkheid en braken

Braken is een reflex

Aansturing vanuit braakcentrum in hersenstam

Prikkeling van braakcentrum door:

• zenuwimpulsen van uit de maag en buik
• stofjes in het bloedplasma

Misselijkheid en braken

Braakcentrum geeft bij prikkeling:

• omgekeerde peristaltiek van darmen en maag
• aanspannen van buikspieren en middenrif
• gevoel van misselijkheid, bleekheid, transpireren en zuchten voor het braken

Misselijkheid en braken

Prikkeling organen :

• Maag: gastritis, virus, chemische prikkeling (voedselvergiftiging), bloed
• Darmen: gastro-enteritis, ileus (afsluiting)
• Andere organen: alvleesklierontsteking, peritoneale prikkeling, galblaasontsteking
• Buikvlies: maagperforatie, tumorgroei, appendicitis

Misselijkheid en braken

Prikkeling van het braakcentrum door:

• Borstholte: myocardinfarct
• Keel: vinger in de keel stoppen
• zwangerschapshormoon (hcg): zwangerschapsmisselijkheid 
• stof van buiten het lichaam: chemokuren, vergiftigingen

braaksel

• voedsel
• gal
• bloed
• ontlasting> fecaal braken ! 

Rumineren en regurgitatie (reflux)

Rumineren: manipulatie van de tong en keel het voedsel weer naar boven halen, Opnieuw kauwen en slikken. bij onrustige of sterk geprikkelde zuigelingen, bij verstandelijk gehandicapten en bij demente ouderen.

Inwerking van de zure maaginhoud op het slijmvlies kan de slokdarm ontstoken raken (refluxoesofagitis).

Regurgitatie of refluxziekte is het gevolg van onvoldoende afsluiting van de maag naar de slokdarm. 

Veranderd defecatiepatroon

• diaree
• obstipatie

Normaal defecatiepatroon:

• frequentie 2x per dag tot 2x per week
• vrij makkelijke passage
• eigen individueel patroon, gewoonte

Obstipatie: defecatie laat op zich wachten, en ontlasting is hard

Oorzaken: te weinig vezels, weinig bewegen, bedrust, tumor, medicatie

Diarree

Gevaar! negatieve vochtbalans met kans op uitdroging, met name gevaarlijk voor ouderen en zuigelingen

Ontlasting is dun en komt frequenter

• Snelle darmpassage, darmslijmvlies is ziek, darmslijmvlies kan zelf water afscheiden
• Ziektebeelden: virus (NORO), bacterie (voedselvergiftiging), antibiotica, ziekte van Crohn, colitis ulcerosa

Rectaal bloedverlies

• Bloed op wc-papier: aambei of fissuur bij anus
• Scheut bloed bij ontlasting: bloeding rectum of sigmoid
• Bloed door ontlasting: bloeding hoger in dikke darm
• Melaena, zwarte kleverige ontlasting: bloeding in maag of duodenum

Oorzaken: ontsteking, tumor, wondje bij anus, aambeien, te veel orale antistolling

Colon- en rectumcarcinoom

Kwaadaardige tumor van de darm in het colon of in het rectum.

Symptomen:

• Bloed en slijm bij de ontlasting (er op of er door)
  
• Veranderde stoelgang
  
• Verstopping of diarree
  
• Buikpijn
  
• Vermoeidheid
  
• Loze aandrang
  
• Bloedarmoede
  

Colon- en rectumcarcinoom

Behandeling:

• Operatief verwijderen
• Stoma
• Medicatie om groei af te remmen van tumor
• Chemotherapie

Ontwikkeling carcinoom

Opdracht:

Er volgen nu twee video's over de Ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa. Benoem de overeenkomsten en verschillen:

• symptomen
• oorzaken 
• behandelingen

Carcinoom

maag en darm

Opdracht: Maag carcinoom & Darmcarcinoom

Maak in groepjes van 4 een power point over deze 2 ziektebeelden:

• De pathologie & symptomen
• Oorzaak & Risicofactoren
• Behandeling
• Wat zou veranderen in de behandeling n.a.v. dit onderzoek? Lees https://www.avl.nl/nieuwsberichten/2024/doorbraak-in-behandeling-van-maag-en-slokdarmkanker/

www.avl.nl

Dikke darmkanker

Met dikke darmkanker wordt meestal een coloncarcinoom bedoeld, oftewel een tumor in de dikke darm zelf. Soms worden tumoren in het rectum (endeldarm) hier ook wel toe gerekend. 

Risicofactoren

De kans op dikke darmkanker is verhoogd als:

• dikke darmkanker veel in de familie voorkomt (genetische factoren);
  
• er al meerdere goedaardige tumoren (poliepen) uit de dikke darm van de zorgvrager verwijderd zijn;
  
• een bekende erfelijke vorm van darmkanker in de familie voorkomt (hereditair nonpolyposis colorectaal carcinoom of familiare adenomateuze polyposis);
  
• de zorgvrager al meer dan tien jaar de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa heeft.

Symptomen

Dikke darmkanker kan de volgende symptomen geven:

• moeheid door bloedverlies (een vorm van bloedarmoede);
  
• misselijkheid;
  
• een zeurende pijn in de buik;
  
• een voelbare tumor in de buik;
  
• een veranderd ontlastingspatroon, eventueel met bloed en/of slijm bij de ontlasting;
  
• buikkrampen;
  
• loze aandrang (het gevoel dat je ontlasting moet krijgen, terwijl er niets komt);
  
• een gevoel van onvolledige leging (ontlasting blijft achter in de darm).

Behandeling

• Chirurgie
• Chemotherapie
• Radiotherapie

Afsluiting van de les:

• is het maagdarmstelsel herhaald
• is het maag/darmcarcinoom behandeld

Volgende week urinewegstelsel pathologie

Opdracht: Mond en slokdarm

Zoek op wat is / symptomen en behandeling:

• Stomatitus
•  gastro-oesofageale refluxziekte

Halitose: foeter ex ore