Spijsvertering deel 1 (mond en maag)

• Biologie
• Secundair onderwijs

Reis door het spijsverteringsstelsel

appendix

anus

pancreas

galblaas

blinde darm

slokdarm

dunne darm

dikke darm

mond

maag

endeldarm

twaalfvingerige darm

lever

De mond

speeksel (1-1,5 liter per dag)

• water (oorspeekselklieren)
• mucinen (onder tong en kaak)
• amylase (ptyaline)
• opiorfine
• lysosyme

We hebben 4 uitgangen van speeksel, namelijk 2 onder de tong en 2 in het midden van de wangen (je voelt een kleine verhoging daar, alsof je precies daar op je kaken hebt gebeten).

Mucine zorgt ervoor dat je met je speeksel bellen kan blazen, het plakt aan elkaar.

Onze speekselklieren spuiten mucinen zoals spiderman een web wegspuit.

Hoeveel tanden hebben we
(inclusief wijsheidstanden)?

De mond

De tanden:

• hoektanden, snijtanden, kiezen
• glazuur / dentine / pulpa
• F = 400 N
• tandsteen

De tong:

• smaakwerking (zie later)
• immuunsysteem

de slijtage van je tanden kan je makkelijk zien (glazuur is weg en je ziet het bruin-gele dentine)

Een kind heeft 20 melktanden (3 jaar) - in elk kwadrant 2 snijtanden, 1 hoektand en 2 kiezen. 3 jaar later begint het kind tanden te verliezen en nemen de blijvende tanden hun plaats in. Alles wordt vervangen. Er komen nog 3 echte kiezen bij per kwadrant. De eerste rond 6j; de tweede rond 12j en de derde rond 18j.

ring van Waldeyer

• immuunsysteem
• testen  van oa voedsel
• "roze bobbeltjes" tong
• amandelen (+ neus/keel)

De huig en de slokdarm

Wat doen de lysosymen?

1. Ze zorgen voor een beschermingsnet over onder andere het tandvlees.
2. Ze beschermen je tanden door het tandsteen minder ruw te maken.
3. Ze hebben een antibacteriële werking.
4. Ze zorgen voor een pijnstillende werking.

Wat doen de mucinen?

1. Ze zorgen voor een beschermingsnet over onder andere het tandvlees.
2. Ze beschermen je tanden door het tandsteen minder ruw te maken.
3. Ze hebben een antibacteriële werking.
4. Ze zorgen voor een pijnstillende werking.

Wat is cadaverine?

1. Dit zijn bacteriën die zich vasthechten aan tandsteen.
2. Behoort tot de ring van Waldeyer.
3. Zorgt ervoor dat je extra speeksel produceert.
4. Geurende stof die ontstaat door onder andere bacteriën.

Welke tanden hebben het meest kans op tandsteen?

1. onderste snijtanden
2. bovenste hoektanden
3. linkse wijsheidstanden
4. bovenste kiezen

Wat doen de roze bobbeltjes achteraan je tong?

1. Ze behoren tot de smaakpapillen.
2. Ze testen wat er allemaal binnenkomt.
3. Ze fungeren als een soort spatlap.
4. Ze sluiten de longen af.

De maag ligt net onder linkertepel en eindigt onder de rechterribboog.

01:57

Welke stof maakt de maag zuur?

1. zwavelzuur
2. mucus (slijm)
3. HCl
4. fosforzuur

02:39

Welke taken heeft zoutzuur?
(meerdere antwoorden aanduiden)

1. het verteren van diverse onderdelen in ons voedsel
2. het afbreken van eiwitten
3. het beschermen tegen de mucuslaag
4. het afbreken van micro-organismen

02:40

Wat is het nut van de slijmlaag?

1. het beschermen van cellen tegen de lage pH
2. het afdekken van cellen tegen bacteriën
3. het verteren van eiwitten
4. het mechanisch afbreken van voedsel

03:13

Hoe noemt men het voedsel dat helemaal verwerkt is door de maag?

1. bolus
2. chijm
3. maagsap
4. mucus

03:13

Waar vinden we nog peristaltiek?

1. de mond
2. de speekselklieren
3. de slokdarm
4. de luchtpijp

De maag

• cardiale gedeelte
• fundus (luchtblaasje) - uitzetbaar
• corpus
• pylorus (sfincter)
• mechanische en chemische afbraak.

maagsap

• zoutzuur (HCl) - pH 2
• mucus
• pepsinogeen -> pepsine
• gastrine (hormoon)

Spijsvertering

• Denaturatie eiwitten
• endopeptidase: pepsine
• 4-6u in maag
• water: heel snel
• vetten, eiwitten: traag (6 u)
• chijm of chymus of spijsbrij
• borborygme

afbraak micro-organismen

= hoofddoel van maag

slaagt er niet altijd in:

Vb 1. Escherichia coli (E.coli)

• darmbacterie
• VS: 3000 doden/jaar
• 84% kipfilets, 70% rundsgehakt

afbraak micro-organismen

= hoofddoel van maag

slaagt er niet altijd in:

Vb 2. Salmonella

• België 3000 / j (x 28)
• ca 25% verkochte kip
• geen behandeling

opm: 24u nodig voor voedselinfectie

Ze komen van nature voor in de darmen van reptielen zoals hagedissen en schildpadden. Hoe komen wij daar dan mee in aanraking (zoveel zijn er daar niet van hier). We importeren nl veel goedkoop graan uit oa Afrika, waar wel meer schildpadden en hagedissen rondlopen. Deze dieren laten hun uitwerpselen achter op graan, zodat salmonella mee reist naar ons en zo aan kippen wordt gevoederd. Eieren en uitwerpselen komen uit 1 kanaal bij kippen, zodat de eierschaal salmonella kan bevatten, ze komen pas in het ei als de schaal stuk gaat.

Hoe komt salmonella dan in kippenvlees? Dat komt door de slachthuizen. Kippen worden eerst onthoofd, nadien worden ze door grote bakken water getrokken. Deze bakken zijn een soort salmonella welnesscentrum inclusief darmspoeling. In een bedrijf waar dagelijks 200000 kippen worden geslacht, is één lading goedkoop kippenvoer voldoende om de rest van de kippen met salmonella te besmetten.

Bij 75°C gaan ze dood.

afbraak micro-organismen

Vb 3. Heliobacter pyroli

• leeft in maag zelf
• negatief: maagzweren /-kanker
• positief: minder: brandend maagzuur, astma, slokdarmkanker
• bijna uitgestorven (ca 6% kinderen westen heeft 't nog)
• wel of niet hebben: geen verschil overlijdensleeftijd

Overgeven

= noodsituatie (reden: gif/auto)

Vast patroon:

• lage bloeddruk
• lage harstslag
• speeksel (tanden)
• golfbewegingen maag en dunne darm

Ratten en muizen knabbelen
Paarden levensbedreigend

reuzenmieren

• geen maagzuur
• productie mierenzuur
• zuigen dit op om micro-organismen te doden