Woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Een werkwoord is iets wat je kunt doen. Alle vervoegingen zijn een werkwoord. Dus niet alleen lopen, maar ook liep of gelopen.

Zelfstandig werkwoord

Wanneer een werkwoord in een zin de handeling aangeeft, dan is dat werkwoord een zelfstandig werkwoord. Het zelfstandig werkwoord is dus het belangrijkste werkwoord. Er staat altijd maar één zelfstandig werkwoord in een zin. (Vaak is het 't laatste werkwoord van de zin).

Geheugensteuntje:

Een zelfstandig werkwoord kun je vaak tekenen. Dat kun je met hulpwerkwoorden of koppelwerkwoorden niet.

Hulpwerkwoord

Een hulpwerkwoord  is een werkwoord dat een ander werkwoord ondersteunt. Een zin heeft gewoonlijk maar één persoonsvorm'. Dit is het werkwoord dat we vervoegen. In een zin met meerdere werkwoorden is de persoonsvorm altijd een hulpwerkwoord.

Een hulpwerkwoord kan alleen in een zin voorkomen als er twee of meer werkwoorden in die zin staan.

Koppelwerkwoord

Een koppelwerkwoord koppelt het onderwerp van de zin aan het naamwoordelijk deel. Leer de negen koppelwerkwoorden uit je hoofd (soms werkt het als je er een soort liedje van maakt). Let op: soms hoef je alleen de eerste zeven te kennen.

Welke koppelwerkwoorden ken je?

Koppelwerkwoorden

zijn

schijnen

worden

heten

blijven

(dunken)

blijken

(voorkomen)

lijken

Een zelfstandig werkwoord zit nooit samen in een zin met een koppelwerkwoord.

Welk woord is een ZN?

1. loopt
2. bewonderen
3. Deurningerstraat
4. hij

In welke zin is 'fiets' een ZN?

1. Ik fiets elke dag naar huis.
2. Mijn fiets is gisteren gestolen.

Bijvoeglijk naamwoord

Een BN vertelt iets over een ZN.

De mooie tekening

De tekening is lelijk.

De gekochte auto

De paarse trui

Een werkwoord is alleen een koppelwerkwoord als:

 

• het één van de negen koppelwerkwoorden is
• het te vervangen is door een ander koppelwerkwoord uit het rijtje

Dus: het koppelwerkwoord koppelt het onderwerp aan een eigenschap of kenmerk (het naamwoordelijk deel).

Persoonlijk voornaamwoord

Het persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een persoon, een groep personen, voorwerpen of onzichtbare zaken.

ik, hij, zij, het, wij, jullie, ons,

jou, ons, hen, hun..........

Bezittelijk voornaamwoord

Het bvnw geeft een bezit aan. Het komt voor samen met een ZN.

Dat is mijn fiets.

Het is jouw boek.

Daar loopt zijn vader.

Let op:

Dat is mijn boek.      bez. vnw.

Dat boek is van mij.   pvnw

Die fiets is van jou.
'jou' is een:

1. bezittelijk voornaamwoord
2. persoonlijk voornaamwoord

Dit is mijn zus.
'mijn' is een:

1. bezittelijk voornaamwoord
2. persoonlijk voornaamwoord

Dat grote huis daar is van ons.
'ons' is een:

1. bezittelijk voornaamwoord
2. persoonlijk voornaamwoord

Hoe gaat het met jouw cijfers?
'jouw' is een:

1. bezittelijk voornaamwoord
2. persoonlijk voornaamwoord

Wederkerend voornaamwoord

Komt voor in combinatie met een wederkerend werkwoord.

Wederkerend  betekent 'iets wat terugkomt'.

zich vergissen

Ik vergis me.

Jij vergist je.

Wij vergissen ons.

Wederkerig voornaamwoord

elkaar, elkander

(gewoon uit je hoofd leren!)

Vragend voornaamwoord

wie, wat, welke, wat voor (een)

Let op:

waarom, wanneer, hoe, waar zijn geen vraagwoorden, maar bijwoorden!

Aanwijzend voornaamwoord

wijst iets of iemand aan

die man

deze vrouw

dat huis

Geheugensteuntje: Je kunt erbij wijzen

Betrekkelijk voornaamwoord

verwijst terug naar een woord of groepje woorden dat er vlak voor staat.

De man die mij een ijsje gaf.

De tas die daar op de grond ligt.

Het meisje dat achterin de klas zit.

Het boek dat voor je ligt.

Onbepaald voornaamwoord

Verwijst vaag naar iets of iemand. Je kent geen bijzonderheden van de persoon of het ding.

iets, niets, iemand, niemand, alles, men, iedereen........

'welke' is een:

'waarom' is een:

Hij wast zich elke dag.
'zich' is een:

Hij geeft ons een cadeau.
'ons' is een:

Het is nu ons cadeau.
'ons' is een:

Ik ben kampioen in judo geworden.
'geworden' is een:

Ik heb hem drie euro betaald.
'betaald' is een:

Er is mij groot onrecht aangedaan.
'onrecht' is een:

Pieter en ik liepen langs de Rijn.
Noteer de zelfstandige naamwoorden.