4.4 Arbeiders strijden voor hun rechten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

4.4 Arbeiders strijden voor hun rechten

Standensamenleving                     Klassenmaatschappij

Geestelijkheid

Adel

Derde stand

Ondernemersklasse

Middenklasse

Arbeidersklasse

Industriële Revolutie in Nederland

* 1850

* Slechte omstandigheden (werken en wonen)

* Liefdadigheid

* Hulp van kerk en de rijken

Industriële Revolutie in Nederland 

• Eerst lichte industrie (textiel, voedsel) daarna zware (machines, schepen)  
• Kinderarbeid
• Grondstoffen komen binnen in haven Rotterdam
  
• Nieuwe kanalen/wegen/rails
  
• Steenkool uit steenkoolmijnen in Limburg

Wie helpt de arbeiders? 

• Nederland kent drie grote politieke groepen: socialisten (links), confessionelen (midden) en liberalen (rechts)

• Deze politieke groepen hebben allemaal een andere oplossing voor het armoedeprobleem

Situatie in Nederland

* Rijke mannen kiesrecht

* Liberalen

* Weinig regels

* Slechte omstandigheden

Socialisme

* Opkomen voor de arbeiders

* Karl Marx

- Klassenstrijd tussen arm en rijk -> Revolutie

- Geen privé-bezit

- Einde klassenmaatschappij

Politieke stroming die vindt dat er een eind moet komen aan de uitbuiting van arbeiders door ondernemers.

Sociaal: alles wat te maken heeft met verschillen tussen groepen mensen in een samenleving en het denken hierover;

Socialisten

• Overheid moet er alles aan doen om arbeiders te beschermen

• Betere arbeidersomstandigheden (o.a. meer loon)

• Om dit te bereiken: strijd voor algemeen kiesrecht (ook met stakingen en demonstraties)

• Links in de politiek

Sociaal democratie

* Stroming binnen het socialisme

* Opkomen voor arbeiders

- Geen revolutie

- Vreedzame manier

Gematigde stroming in het socialisme, die de werk- en leefomstandigheden van arbeiders wil verbeteren via wetgeving in het parlement, en niet door revolutie

Vakbonden

* Arbeiders met hetzelfde beroep

* Onderhandelen met fabriekseigenaren

* Betere omstandigheden

* Niet luisteren -> stakingen

Doel van vakbonden?

Een vereniging van mensen met een bepaald beroep die opkomt voor de rechten van arbeiders en strijdt voor betere werkomstandigheden.

Wie helpt de arbeiders? 

• Arbeiders gaan staken: dit werkt alleen als iedereen gaat staken, en dat was moeilijk vol te houden
  

• Arbeiders gaan samenwerken in vakbonden.
• Oprichting politieke partij zoals SDAP
  

Aan de slag

• §4.4 Beantwoord de eerste en tweede leerdoel (A+B) + begrippen overnemen

Klaar?

• Derde leerdoel + begrippen overnemen 
• 4.5 Feit of mening 

Gematigde stroming in het socialisme, die de werk- en leefomstandigheden van arbeiders wil verbeteren via wetgeving in het parlement, en niet door revolutie.

1. sociaaldemocratie
2. socialisme
3. liberalisme
4. kapitalisme

Politieke stroming die vindt dat er een eind moet komen aan de uitbuiting van arbeiders door ondernemers.

1. sociaaldemocratie
2. socialisme
3. liberalisme
4. kapitalisme

Een vereniging van mensen met een bepaald beroep die opkomt voor de rechten van arbeiders en strijdt voor betere werkomstandigheden.

1. vakbond
2. Liefdadigheid
3. liberalisme
4. kapitalisme

Sociale kwestie

* Door de industrialisatie groeide ook in Nederland de armoede van de arbeidersklasse uit tot een groot probleem 

* Socialisten en Liberalen willen verbetering

* Bang voor (arbeiders)opstanden

Sociale wetten

* Verbetering leef en werkomstandigheid

* 1874 Eerste sociale wet -> Kinderwetje van Van Houten

* Woning verbetering

* Leerplicht

* Aanleg riolering

Sociale wetten

* 1874 Eerste sociale wet -> Kinderwetje van Van Houten

• Niet het gewenste effect: geen controle 

Sociale wetten

1900 -> Meer wetten om het leven van arbeiders te verbeteren:

* Woning verbetering

* Leerplicht

* Aanleg riolering

* Betere medische zorg voor arme mensen

Een wet die de leef- en werkomstandigheden van mensen verbetert, bijvoorbeeld door kinderarbeid te verbieden.

Sociaaldemocratische arbeidspartij

* SDAP- 1894

* Politieke partij

* Opkomen voor arbeiders

* Kiesrecht

1917 voor mannen 1919 -> algemeen kiesrecht

Het probleem van de armoede en de slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders als gevolg van de industriële revolutie.

1. Sociale wetten
2. Sociale kwestie
3. Karl Marx
4. Liefdadigheid

Een wet die de leef- en werkomstandigheden van mensen verbetert, bijvoorbeeld door kinderarbeid te verbieden.

1. Sociale wetten
2. Sociale kwestie
3. Sociaal democratie
4. liberaal

Wat was de eerste sociale wet?

1. Leerplicht
2. Sociale wet I
3. Algemeen kiesrecht
4. Kinderwetje van Van Houten

Aan de slag

• §4.4 Beantwoord de leerdoelen (A-B-C)

Klaar?

• 4.5 Feit of mening