Indonesië zelfstandig

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

H3 Nederland en Indonesië

3.1 Handel en kolonialisme

Nederlandse kolonie

Suriname

Nederlandse kolonie

Kaapstad (Zuid-Afrika)

Nederlandse kolonie

Nederlands-Indië (Indonesië)

Nederlandse kolonie

Ceylon

Een kolonie is een gebied / land dat veroverd werd door een Europees land.

Europees land ging dit gebied besturen

Bijvoorbeeld: Nederland veroverde Indonesië om er heel rijk van te worden!

Dan is Indonesië dus de kolonie van Nederland.

Maar naast Indonesië had Nederland nog meer koloniën.

Voor Nederland was Indonesië (of Nederlands-Indië zoals ze het land toen noemden!) de belangrijkste en grootste kolonie. Nederland verdiende veel geld. 

Peperduur

• 1596 Eerste Nederlandse schepen komen in Indonesië aan
• Specerijen zoals peper, kruidnagel, nootmuskaat
• Alle producten worden peperduur verkocht in Europa
  
• Oost-Indië: zo noemde men Zuid- en Zuidoost Azië eerst
• Oprichting compagnieën (handelsbedrijven) > later VOC

Cornelis de Houtman is als eerste Hollander in Indonesië

Peperduur

• 1602 VOC (Verenigde Oost Indische Compagnie): alle Nederlandse compagnieën samen in 1 bedrijf
• VOC: handels- en geweldsmonopolie 
  
• VOC verovert 1619 Jakarta (hoofdstad Java), olv JP Coen
• Jakarta nieuwe naam: Batavia
• slavenplantages op de Molukken (slaven uit India)
• 17e-18e eeuw VOC grootste internationale bedrijf te wereld. 1799 opgeheven

Het cultuurstelsel 1830-1870

In 1799 werd de VOC opgeheven, Nederland nam de kolonie over.

De Nederlandse regering wilde geld verdienen in Nederlands-Indië.

KNIL opgericht (Koninklijk Nederlands Indische leger)

• Voerde in 1830 het cultuurstelsel in: boeren werden gedwongen om producten te verbouwen voor de Nederlanders
• Nederlandse Handels-Maatschappij: handelsmonopolie op die producten
• 1870 Cultuurstelsel afgeschaft

  

- Bedenk hoe het cultuurstelsel was voor:

1. Nederland: werd er superrijk van
2. Boeren op Java: verhongerden

Erkenning uitbuiting: Ethische politiek 1900

Nederland ging investeren in 

- Onderwijs: inheemse kinderen gingen nu ook naar school, sommigen kwamen zelfs op Nederlandse universiteiten terecht (zoals Hatta) > gevolg: bewustzijn en groei nationalisme

- Infrastructuur: aanleg wegen, treinsporen, etc. > gevolg: vooral Nederlandse ondernemers werden er rijk van

Belangrijke jaartallen 3.1

1596 C. de Houtman op Java

1602 VOC opgericht

1799 VOC failliet

1830 Invoering cultuurstelsel

1870 Afschaffing cultuurstelsel

1870 Modern Imperialisme

1900 Ethische politiek

3.2 Nationalisme en dekolonisatie

Nationalisme en onderdrukking

> Na 1900 meer onderwijs, zelfs studeren in Nederland: men leerde er over westerse ideeën zoals nationalisme, een eigen staat waar elk volk recht op heeft (dus waarom alleen in 'moederland'en niet in de kolonie?)

> natiestaat: alle inwoners behoren tot 1 volk en staat

> Belangrijkste leider Indonesische nationalisten: Hatta 

Reactie Nederland

• Nederland zag Soekarno en Hatta. als een heel groot gevaar 
• PNI (Partij nationaal Indonesia) opgericht in 1927, later verboden

• Leiders worden gevangen gezet: Soekarno en Hatta in 1929, na 2 jaar vrij maar al snel naar concentratiekamp gestuurd
• WOII: Jappanners wonnen met gemak van Europeanen: dit gaf de Indonesische mensen nog meer zelfvertrouwen en trots
• Japan werd als bevrijder gezien van de bezetter Nederland
• Japan laat Hatta en Soekarno vrij, zij gaan samenwerken (collaboreren) met de Japanners
• Nationalistische propaganda neemt toe (politieke reclame)

Soekarno roept de onafhankelijk uit

17 augustus 1945

17 augustus 1945 Soekarno en Hatta roepen de Republiek Indonesia uit.

De Nederlandse regering erkende de Republiek niet.

Start van de onafhankelijkheidsoorlog

Dekolonisatie = het onafhankelijk worden van kolonies

Het Indonesisch-Nederlands conflict 1945-1948

Wat zijn de Politionele acties?

• Nederlandse reactie op Indonesische onafhankelijkheidsstrijd
• 100.000 doden aan de Indonesische kant en 5.000 doden aan de Nederlandse kant 
• Indonesische onafhankelijkheidsoorlog 
• Merdeka = vrijheid

Indonesië onafhankelijk

* VS kritiek op politionele acties van de Nederlanders, dreigen Marshall hulp stop te zetten wanneer Nederland de onafhankelijkheid niet wilde erkennen

* VS pro Indonesische onafhankelijkheid: ook tegen communisme

* 27/12/1949 onafhankelijkheid

Bloedbad van Rawagede 9/12/47

> Javaans dorp

> Een politionele actie 

> uitmoorden van alle mannen van het dorp (431 mannen)

> waarom? Ze zochten iemand

> bloedbad en daders bekend, maar nooit gestraft

2020: onderzoekers bedreigd

Wetenschappers die onderzoek doen naar wat de Nederlandse militairen tijdens de onafhankelijkheidsoorlog van de Indische kolonie hebben gedaan worden nu bedreigd en uitgemaakt voor landverrraders en nazi's

0

 Politionele acties 

 2 Fragmenten over de 1e “Politionele Actie” in Nederlands-Indië. Het ene fragment is een propagandafilm, het andere fragment is een aflevering van ‘Achter het nieuws’ uit 1969, die uiteindelijk leidde tot de excessennota. 

Fragment 1

Brengers van recht en veiligheid (Polygoon - propagandafilm over de ‘missie’ in Indonesië - 1947):

Fragment 2

Achter het nieuws (oorlogsveteraan Joop Hueting over wat hij heeft meegemaakt in Indonesië -

1969)

https:

belangrijke jaartallen 3.2

1900 Ethische politiek: scholen, groei nationalisme

1927 PNI (Partij National Indonesia) -streven naar eigen natiestaat

1929 Soekarno gearresteerd door Nederlandse overheid: hij is een onruststoker en terrorist, later wordt hij naar een concentratiekamp gestuurd

1942 Japanse bezetting, Soekarno en Hatta vrij, collaboratie

17 augustus 1945: Republiek Indonesia uitgeroepen, Nederland is tegen

1947 Politionele acties (oorlog)

1949 Soevereiniteitsoverdracht (Indonesië nu onafhankelijk), Nederland moet dit doen van de VS

 

3.3 Gelijkwaardige staten

> Indo/Indische Nederlanders: zowel Indonesische als Nederlandse (voor)ouders

> Molukken: wilden een eigen Molukse staat, los van Indonesië. Nederland had het beloofd maar is nooit gebeurd. Daarom vochten ze in het KNIL. Na onafhankelijkheid massaal naar Nederland.

> 1949: soevereiniteitsoverdracht, Indonesië onafhankelijk

> 1957: veel Nederlandse bedrijven in Indonesië genationaliseerd (dus Indonesisch gemaakt),1 Nederlandse taal werd verboden

>1960 onder druk van VS gaf Nederland laatste stukje kolonie (nieuw Guinea) ook terug

Indonesië zelfstandig

• Soekarno wilde van Indonesië een eenheidsstaat maken met Jakarta als hoofdstad. 
  
• In 1967 neemt generaal Soeharto de macht over met staatsgreep. Indonesië wordt een dictatuur.  
  
• 1998: het leger zet Soeharto af, start democratisering

> 2011: Nederlandse ambassadeur biedt excuus aan voor bloedbad Rawegede

>2020: Koning W. Alexander bied namens de Nederlandse overheid excuus aan voor het geweld tijdens de onafhankelijkheidsoorlog

Herhalen/oefenen

Cultuurstelsel (1830-1870)

1. Wat waren de belangrijkste gewassen die werden verbouwd onder het cultuurstelsel? Suiker, indigo en koffie.

2. Hoe werd de inheemse bevolking beïnvloed door het cultuurstelsel? De inheemse bevolking werd gedwongen om hun eigen landbouwgrond op te geven en commerciële gewassen te verbouwen. Dit leidde tot voedseltekorten en armoede onder de inheemse bevolking.

3. Wat was de reden achter de invoering van het cultuurstelsel? De Nederlandse schatkist t spekken en om goedkope arbeidskrachten te verkrijgen.