VO - Gouden Weken les 3: Onze groep, onze afspraken

• Mentorles
• Burgerschapskunde
• Middelbare school

Introduction

In les 3 is het tijd om afspraken te maken. Als klas ga je een heel schooljaar samen aan de slag. Maar hoe krijg je na die stormweek alle neuzen dezelfde kant op? Hoe kunnen we het met z’n allen een fijne groep zijn, waar iedereen trots op is? Je hebt afspraken nodig, anders wordt het niks. Met groepsafspraken die je samen maakt kom je een stap dichter bij een hechte groep.

Instructions

De Gouden Weken
De eerste weken van het schooljaar – de Gouden Weken – zijn bepalend voor het creëren van een fijne, veilige sfeer in de groep. Leerlingen verkennen elkaar, de docent en de regels. In deze periode worden de normen en waarden van een groep bepaald. De docent speelt in deze fase een belangrijke rol. Hoe maak je nu samen met kinderen een goede start van het schooljaar? En hoe stimuleer je een positieve groepsvorming waar je een jaar lang plezier van hebt?

We hebben drie lessen ontwikkeld binnen de drie eerste fases van groepsdynamica; forming (les 1), norming (les 2) en storming ( les 3). Lees hier meer over groepsdynamica. Hoe de mechanismes werken, hoe je groepsdynamica kunt sturen en de groepsvorming een positieve wending geeft.

Voorbereiding

•  Lees van tevoren de informatie over groepsdynamica door en doe les 1: Ik ben, ik ben, wie jij niet bent en les 2: Hoe goed ken jij iedereen?
• Elke leerling heeft een pen en papier nodig.

Competenties
Kennis
De leerling leert…
…dat het belangrijk is om samen tot de klassenregels te komen
…dat iedereen andere behoeftes heeft binnen de groepsdynamiek
…wat het verschil is tussen een afspraak en een regel
…dat je compromissen moet sluiten om tot gezamenlijke regels te komen
…dat het belangrijk is om op democratische wijze tot een algemeen besluit te komen

Vaardigheden
De leerling…
…te verwoorden wat jij belangrijk vindt/ waar jij je prettig bij voelt in de klas
…in duo’s overleggen wat jullie samen belangrijk vinden in de klas
…in viertallen uitwisselen wat jullie belangrijk vinden in de klas
…klassikaal reflecteren op de opdracht
…overeenkomsten en verschillen zien in behoeften binnen te klas
…oefent met het democratisch samenstellen van klassenregels

Houding
Open, reflectief, geïnteresseerd, nieuwsgierig, respectvol, betrokken, actief

Burgerschap
Met deze lessenserie groepsdynamica werk je aan de volgende actuele burgerschapskerndoelen:
Kerndoel 1. Veilige schoolcultuur:
•    Zorgen voor een veilige schoolomgeving met aandacht voor diversiteit en inclusie.
•    Stimuleren van kritische denkvaardigheden, morele en ethische oordeelsvorming en het offline en online respectvol communiceren daarover.
•    Samen met leerlingen vormgeven van een democratische cultuur
Kerndoel 2. Diversiteit:
•    Verkennen van en reflecteren op de eigen offline en online identiteit in relatie tot anderen.
•    In gedrag rekening houden met ervaringen en perspectieven van anderen.
Kerndoel 3. Democratische waarden:
•    Verkennen op basis van morele en ethische perspectieven wat rechtvaardigheid en verantwoordelijk handelen betekent voor jezelf.
•    Afwegen hoe het eigen handelen effect heeft op de omgeving en het welzijn van anderen, nu en in de toekomst.
Kerndoel 4. Maatschappelijke betrokkenheid:
•    Benoemen en waarderen van de eigen bijdrage aan de samenleving in dagelijkse situaties.
•    Verkennen van de eigen mogelijkheden om maatschappelijke betrokkenheid vorm te geven.
Kerndoel 5. Democratische vraagstukken:

•    Communiceren op respectvolle wijze.

Kerndoel 6. Maatschappelijke vraagstukken:

•    Uitdrukken van persoonlijke idealen en opvattingen.
•    Reflecteren hoe de eigen identiteit en waarden het handelen kunnen beïnvloeden.
•    Verkennen welke individuele en collectieve bijdragen aan oplossingen mogelijk zijn.

Samen afspraken maken staat deze week centraal.

Belangrijk: Dit zijn niet ‘de regels van de docent’, maar van de leerlingen!  Als de groep zelf nadenkt over afspraken zullen ze gemotiveerder zijn ze na te leven. Natuurlijk stuur je als docent wel aan op de juiste afspraken-set.

Het is belangrijk om van je groep een positieve, veilige groep te maken zonder dat het een tuttige bedoening wordt. Blijf altijd kritisch: zijn alle bedachte afspraken wel zo belangrijk en is het realistisch om elkaar er aan te houden?

Afspraken zijn een must. Maar hoe zorg je nou dat iedereen achter de afspraken staat? Doe deze opdracht en je hebt voor de groep zó een set afspraken, op maat, waar je op terug kunt vallen.

Doorzettingsvermogen * Plezier * Vertrouwen * Vrijheid * Eerlijkheid * Autonomie * 

Je best doen * Behulpzaamheid * Communicatie * Duidelijkheid * Gelijkheid * Ontwikkeling * Rechtvaardigheid * Samenwerken * Talent 

Authenticiteit * Veiligheid * Verantwoordelijkheid *

Kies uit de lijst op de slide drie kernwaarden die voor jou als persoon belangrijk zijn. Haal de rest van de woorden weg. 

Vertel bij elk van jouw drie woorden een persoonlijk verhaal, dat illustreert waaróm het belangrijk voor je is. Voeg eventueel een nieuwe slide toe met een foto om je verhaal te ondersteunen.

 Vertel de groep ook wat jij zelf belangrijk vindt qua omgangsvormen. Zorg dat er tijdens je verhaal ruimte is voor vragen en interactie. Laat in het gesprek duidelijk merken dat jouw regels en ideeën niet heilig zijn, het is slechts jouw mening. Hoe denken de leerlingen daarover?

Vertel de leerlingen dat we met onze eigen groep, onze eigen afspraken gaan maken. Natuurlijk zijn er regels op school waar iedereen zich aan moet houden, maar binnen jouw groep is er ruimte om zelf te bespreken wat belangrijk is.

Hou een korte klassikale brainstorm over de ‘klassenregels’: welke regels zijn er eigenlijk allemaal en waarom?

Leg uit dat iedereen andere dingen belangrijk vindt om in een groep te kunnen werken. De één houdt van muziek aan, de ander kan zich dan niet concentreren. Wat de één prettig vindt, gaat niet op voor de ander.

Het gaat in deze les om omgangsvormen, hoe wil je met elkaar omgaan?
Het gaat ook over het maken van afspraken en níet het opstellen van regels. Afspraken maak je samen.

Elke leerling begint met het noteren van enkele ‘afspraken’. Deze afspraken moeten bijdragen aan een hechte groep.

Er zijn vier onderwerpen (zie slide).Verzin voor elk onderwerp een realistische afspraak.

Benadruk dat het gaat om persoonlijke meningen!

Na zeven minuten deelt de leerling zijn zelfbedachte afspraken met een partner in de klas. Discussieer, vergelijk en pas aan. Samen maken ze een nieuwe set van vier afspraken (welke zij na dit overleg de vier belangrijkste vinden).

Vervolgens gaan de duo’s samenwerken met een ander duo.

Ook nu is de opdracht binnen zeven minuten met z’n vieren te komen tot vier afspraken. Deze worden genoteerd.

 Bespreek de afspraken klassikaal als volgt: laat ieder groepje één afspraak opnoemen en uitleggen waarom de groep deze afspraak belangrijk vindt. Eén afspraak per viertal. Is de afspraak al eerder genoemd? Dan noem je een andere.

Alle leerlingen leveren hun ideeën in.

Als docent bekijk je deze op een rustig moment.

Leg uit dat je er de volgende bijeenkomst op terug komt en dat de afspraken klassikaal worden vast gezet.

De volgende bijeenkomst bespreek je de resultaten (gebruik eventueel deze slide!). Het uitgangspunt van het gesprek is acceptatie, uitzoeken welke ideeën bruikbaar zijn en welke er nog missen. Vul dingen aan en maak het concreet. Vergeet je eigen mening als docent niet!

Vraag of je alles goed hebt begrepen. Eénmaal andermaal... verkocht..!

 Met deze set afspraken gaan jullie het jaar beginnen. Maak duidelijk dat je altijd open staat voor veranderingen of discussies, maar geef ook aan dat jij de gemaakte afspraken serieus neemt. Wie zich er niet aan houdt, wordt op het matje geroepen!

 

Tip: Je kunt er voor kiezen om elke leerling deze afspraken voor zichzelf te laten noteren. Of verstuur de afspraken naar de leerlingen via een mail.