Pathologie 3 - les 7 - Hormoonstelsel (diabetes)

• Pathologie
• MBO
• Studiejaar 1

Pathologie 3

les 7

Hormoonstelsel

Leerdoelen

Leeruitkomst Pathologie: je beheerst de basiskennis van de pathologie passend bij het werkveld

Les 7: Hormoonstelsel

Succescriteria:

• Je legt uit wat diabetes mellitus is en wat de oorzaken zijn.
• Je legt uit wat het verschil is tussen diabetes type I en type II.
• Je benoemt waar insuline wordt geproduceerd in het lichaam en waar het wordt afgebroken.
• Je legt de werking van insuline uit.
• Je legt de werking van glucagon uit.
• Je benoemt kenmerkende symptomen bij diabetes type I.
• Je benoemt kenmerkende symptomen bij diabetes type II.
• Je beschrijft de diagnostiek bij diabetes mellitus.
• Je benoemt de behandeling bij diabetes mellitus type I en type II.
• Je legt uit wat hypoglykemie en hyperglykemie is.
• Je beschrijft wat de oorzaken, symptomen en de behandeling van hypoglykemie is.
• Je beschrijft wat de oorzaken, symptomen en de behandeling van hyperglykemie is.

Succescriteria

Diabetes

"Suikerziekte"

• ziekte waarbij de hoeveelheid glucose in het bloed (bloedsuikerspiegel) langdurig verhoogd is
• Type 1 en type 2

Bloedsuikerspiegel

• normaalwaarde: 3,5 - 8 mmol/liter
• regulatie d.m.v. insuline en glucagon

Hoe zat dat ook al weer met die hormonen?  

--> Sleepvraag en quizvragen

Zorgt voor stijging van de bloedsuiker-

spiegel

Insuline

Glucagon

Zorgt dat  glucose omgezet wordt in glycogeen

Zorgt dat  glycogeen omgezet wordt in glucose

Zorgt voor een daling van de bloedsuiker-

spiegel

Zorgt dat vet en eiwitten omgevormd worden tot glucose bij een tekort aan glucose

Waar in het lichaam worden de hormonen glucagon en insuline gemaakt?

1. In de lever
2. In de bijnier
3. In de hypofyse
4. In de alvleesklier

Welk hormoon wordt aan het bloed afgegeven na het eten van een maaltijd?

1. Insuline
2. Glucagon

Welke glucosewaarde
moet het bloed normaal gesproken ongeveer hebben?

1. Tussen de 2,0 en 5,0 millimol per liter
2. Tussen de 3,5 en de 8,0 millimol per liter
3. Tussen de 5,0 en 10,0 millimol per liter
4. Tussen de 6,0 en de 12,0 millimol per liter

Insuline en glucagon

Diabetes type 1 en 2

Type 1    (10%)

• Weinig tot geen aanmaak van insuline
    door ernstige schade alvleesklier
• Absoluut tekort aan insuline
• ‘insuline-afhankelijke diabetes mellitus’

 

Type 2    (90%)

• Verminderde gevoeligheid van cellen voor insuline 
• Relatief tekort aan insuline
• ‘niet-insuline-afhankelijke diabetes mellitus’ 

Symptomen type 1 en 2

Symptomen/ gevolgen type 2:

• Veel plassen
  
• Dorst en veel drinken
• Vermoeidheid
  
• Slecht of wazig zien
• Jeuk
  
• Slecht genezende wonden
  
• Verhoogde gevoeligheid
   voor infecties
• Etalagebenen

Symptomen/ gevolgen type 1:

• Veel plassen
  
• Dorst en veel drinken
  
• Vermoeidheid
  
• Gewichtsverlies
  
• Slecht of wazig zien
  
• Jeuk
  
• Slecht genezende wonden
  
• Verhoogde gevoeligheid voor infecties
  
• Stemmingswisselingen
  
• (tijdelijk) Uitblijven van de menstruatie
  
• Erectiestoornissen

Gaan de volgende krantenkoppen over diabetes type 1 of type 2?

Diabetes type 1

Diabetes type 2

'Nieuwe uitvinding voor kinderen met diabetes: bloedsuiker meten zonder prikken.'

'Kwartier bewegen per dag verlaagt risico op diabetes.'

Meer mensen met diabetes door stijging van de gemiddelde leeftijd. 

'Paar kilo afvallen zorgt al voor lager risico op diabetes.'

Diabetes type 1 en 2

        ---> quizvragen

Diabetes type 1 komt het meest voor

1. Waar
2. Niet waar

Bij diabetes type 2
wordt er ...

1. ... geen insuline meer aangemaakt door de alvleesklier
2. ...te weinig insuline aangemaakt en/of reageert het lichaam er niet meer goed op.
3. ... wel insuline aangemaakt, maar dat wordt weer afgebroken.

Welk symptoom past niet bij diabetes type 2?

1. slecht of wazig zien
2. dorst en veel drinken
3. veel plassen
4. gewichtsverlies

Diagnose en behandeling

• venapunctie
• twee keer nuchter > 7.0 mmol/L
                           of
• niet nuchter > 11.0 mmol/L
   met bij diabetes passende klachten
  
  
• Waaruit bestaat de behandeling?

Diabetes type 1

Diabetes type 2

Geleidelijk

begin

Diabetes

type 1

Diabetes

type 2

Plotseling 

begin

Risico-

factoren:

erfelijke factoren 

en infecties

Risicofactoren:

erfelijke factoren en ongezonde leefstijl

10% van het totaal aantal mensen met diabetes

90% van het totaal aantal mensen met diabetes

Ontstaat meestal op jonge leeftijd

Ontstaat meestal op een leeftijd boven de 40 jaar

Behandeling: toediening van insuline (injectie/pomp)

Behandeling: leefstijl aanpassen, tabletten en later soms toediening van insuline

Diabetes type 1 en type 2

Opdracht: Woordzoeker

Maak de woordzoeker

Hyper- en hypoglykemie

Bloedsuiker te laag? --> hypo(glykemie)

Bloedglucosewaarde < 4,5 mmol/l

Bekende symptomen:

• Beven
  
• Zweten
• Honger
  
• Hoofdpijn
   

Minder bekende symptomen:

• Agressief gedrag
  
• Verwardheid

Mogelijke oorzaken hypo:

• Verkeerd voedingspatroon
  
• Te veel insuline geïnjecteerd
  
• Overmatige fysieke inspanning
  
• Verkeerde combinatie van geneesmiddelen
  
• Alcohol gebruik
  
• Unawareness (patiënt met herhaaldelijke   nachtelijke hypoglycaemiën)

Hyper- en hypoglykemie

Bloedsuiker te hoog? --> hyper(glykemie)

Bloedglucosewaarde > 9 mmol/l

Bekende symptomen:

• droge mond
  
• droge lippen
  
• vermoeidheid
  
• veel plassen
   

Minder bekende symptomen:

• recidiverende infecties (huid/urinewegen)
  
• jeuk (gegeneraliseerd/genitaal streek)
  
• verminderd zicht

Mogelijke oorzaken hyper:

• Stress
  
• Te weinig insuline gespoten
  
• Te veel gegeten
  
• Verminderde beweging

Quiz

Er volgen nu een aantal quizvragen, let op: je hebt beperkt de tijd om de vragen te beantwoorden.

We spreken van een hypo(glykemie) bij een glucosewaarde

1. onder de 4 mmol/l
2. onder de 6 mmol/l
3. boven de 8 mmol/l
4. boven de 10 mmol/l

Mevrouw A. heeft een bloedsuikerwaarde van 7,8 mmol/l.
Dit duidt op een:

1. hypoglykemie
2. normale bloedsuikerwaarde
3. hyperglykemie

Mogelijke oorzaken van een hyper(glykemie) zijn:

1. stress, te veel bewogen, te weinig gegeten, te weinig insuline gespoten
2. stress, te weinig bewogen, te weinig gegeten, te veel insuline gespoten
3. stress, te weinig bewogen, te veel gegeten, te weinig insuline gespoten
4. stress, te weinig bewogen, te veel gegeten, te veel insuline gespoten

Je ziet dat meneer Dirksz, die diabetes heeft, zit te beven en te zweten. Daarnaast is hij verward. Wat zou er met hem aan de hand zijn?

1. Hij heeft een hypo
2. Hij heeft een hyper

Hypoglykemie oorzaken

• te veel insuline gespoten
• te weinig of te laat eten
• te snelle opname van insuline
• meer lichaamsbeweging dan normaal 

Wat is dan dus de behandeling?

Hyperglykemie oorzaken

• te weinig insuline gespoten
• eten en drinken van te veel suiker en koolhydraten
• minder lichamelijke beweging dan normaal
• stress

Wat is dan dus de behandeling?

Welke verschijnselen horen bij een hypo- en welke bij een hyperglycemie?

hypoglycemie

hyperglycemie

wisselend humeur

honger

slaperigheid

zweten

droge tong

moeheid

veel plassen

bleekheid

slecht zien

Denk jij nu voldoende kennis te hebben om een zorgvrager met diabetes goede zorg te kunnen bieden?
(0= zeker niet 10= zeker wel)

0100

Aan de slag/huiswerk

• Check of je alle succescriteria behaald
    hebt.
• Gebruik hierbij:
• de aantekeningen die je hebt gemaakt
    tijdens de les
• de informatie/literatuur in Canvas
  
  
• Optioneel: het werkblad van les 7 in Canvas
  
• Voorafgaand aan de volgende les: voorbereidingsopdracht in Canvas