Herhalingsles

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Het Romeinse Rijk

Romeinse koninkrijk

 (753 v.C. - 509 v.C.)

Laatste Etruskische koning van Rome was 

Tarquinius Superbus.

Van Koningstijd naar Republiek

Superbus werd verjaagd door de Romeinen (te arrogant en wreed) = MONARCHIE werd afgeschaft!

• Macht mocht niet bij één persoon rusten.
• Macht mocht niet erfelijk zijn. 
• Rome werd een REPUBLIEK: regelmatig leiders kiezen en de macht wordt gedeeld. Het leiderschap is niet erfelijk! 

Door wie en hoe wordt Rome vanaf nu bestuurd?

Romeinse senaat

De Romeinse Senaat

Senaat: vergadering van alle rijke mannen van Rome, de senatoren (soort Tweede Kamer).

De Romeinse Republiek: bestuur

Senaat: vergadering van alle rijke mannen van Rome, de senatoren (soort Tweede Kamer).

• Elk jaar koos het volk 2 consuls .
• Consuls: leidden de senaat en voerden de besluiten van de senatoren uit. 

- Democratie?

- Armen en vrouwen? 

Het Romeinse volk...

Waren ontevreden over het nieuwe bestuur en beginnen te staken!

Resultaat: opkomst van het volkstribunen in het volksvergadering!

• Volkstribuun: om de gewone mensen te beschermen en te steunen! Hoe? Elk volkstribuun had veto-recht (alle beslissingen tegenhouden).

Na de dood van Julius Caesar... 

Braak opnieuw burgeroorlogen uit: 

• Aanhangers van Caesar vs zijn moordenaars.
• Aanhangers van Caesar onderling, zoals Octavianus en Marcus Antonius.

Octavianus vs Marcus Antonius (en Cleopatra)  (1)

Na de dood van Ceasar:

• Octavianus (Ceasar's achterneef) en Marcus Antonius wilden allebei de macht hebben. 
• Marcus Antonius trouwden met Cleopatra en had een bondgenootschap met Egypte.
• Octavianus kreeg volle macht in Rome en keert heel Rome tegen Marcus Antonius. 

Octavianus vs Marcus Antonius (en Cleopatra)  (2)

• Octavianus verklaat Egypte de oorlog. 
• Marcus Antonius heeft geen macht in het Romeinse Rijk en lijkt zijn en Cleopatra's macht te verliezen. 
• Marcus en Cleopatra plegen zelfmoord.

OCTAVIANUS AAN DE MACHT! (2)

Begin van het Keizertijd 

Heeft de Republiek gered en uit dankbaarheid kreeg de hij van de senaat de eretitel "Augustus" (verheven) en veel privileges en rechten: 

• Opperbevelhebber van het leger, met toezicht van het schatkist.
• Hoogste priester
• Jarenlang consul
• Veto-recht in het volkstribuun
• Egyptische graanvoorraad was zijn privé bezit!

Hij had ALLE macht!

De Keizertijd 

De keizer was nu de baas en had een apart keizerlijk bestuur: Augustus benoemde zijn eigen mensen voor politieke posities.

• De Senaat, de consuls en het volkstribuun bleef bestaan, maar Augutus had alle macht!, 

Staatsinrichting

• Monachie: koning of een keizer zijn de baas. 
• Democratische monachie: koning of koningin, maar de volksvertenwoordiging is de baas. Ook de regering (de ministers) moeten doen wat de volksvertenwoordiging wil. Nederland is een constitutionele democratie!
• Moderne Republiek: president gekozen door het volk, maar moeten hun macht delen met de regering en het parlement.

De crisis van de 3e eeuw (1)

• Economie: 

-  Pokkenepidemie, 30% van de bevolking het leven gestorven.

- Minder mensen = minder belastinginkomsten, terwijl oorlog wel geld kost... (denk aan soldaten, wapens, etc)

De crisis van de 3e eeuw (2)

• Bestuur: 

- Leiders (generaals) waren vooral bezig met de opvolging van de keizer (ruzies, moord en verraard).

- Germanen  werden afgekocht (om niet aan te vallen of voor de Romeinen andere Germanen tegen te houden.)

De crisis van de 3e eeuw (3)

• Leger:

- Legeraanvoerders moesten vaak met hun legers naar Rome = de limes werd verzwakt. 

- De loyaliteit van de soldaten werde afgekocht. 

Echte invasie en volksverhuizing!

• 1ste en 2e eeuw: losse Germaanse stammen plunderden het Romeinse Rijk aan de Rijn.
  
• Vanaf de 4e eeuw: vreemde volken vielen het Oosten aan (barbaren). 

Een nieuwe koers (1)

Keizer Diocletianus (284-305) en Constantijn (306-337):

•  Strenge maatregelen om orde de herstellen:
• Boeren behoorden voortaan bij de grond die ze bewerkten (belasting en oogst)
• Je had hetzelfde beroep als je vader.
• Veel ambtenaren voor controlen.

Een nieuwe koers (2)

WEST- EN OOST- ROMEINSE RIJK: elk met zijn eigen keizer en onderkeizer.

Het einde van het Romeinse Rijk (2)

• Het Oost-Romeinse Rijk bleef bestaan: Justinianus korte hereniging en wetboeken. 
• Constantinopel werd het belangrijkste stad van het Rijk. 
• Oost-Romeinse Rijk = Byzantijnse Rijk.
• In 1453 werd Constantinopel ingenomen door de Turken: het einde van het Oost-Romeinse Rijk!

Par. 3.6: Romeinen, joden en christenen

• 63v. Chr.: Verovering van Palestina, waar veel joden woonden.

• Ze geloven in één God = monotheïstisch
• Er zou een verlosser komen om hen te bevrijden van al het kwaad, dus vooral van de Romeinen. 

Jezus van Nazareth (1)

Jezus van Nazareth (2)

• Geboren in Nazareth = begin jaartelling
• Reisde rond door Palestina en vertelde over God en goed en kwaad. 

• Vertelde dat iedereen is gelijk. Dat was heel aantrekkelijk voor de armen.

Jezus van Nazareth (4)

• Kreeg veel aanhangers = christenen
• Christenen geloven dat Jezus de Messias (verlosser) is.
• Romeinen en joden vonden hem gevaarlijk. 
• Werd gevangen genomen en gekruisigde.
• Christenen reisden rond en verspreiden het evangelie ("de goede nieuws").

De christenen

• De christenen werden vervolgd. Ze wilden de Romeinse goden en de keizer niet vereren. 

Christenvervolgingen

- Keizer Nero: brand in Rome in 64 n. Chr.

- Toen in de 3e eeuw slecht ging met het Romeinse Rijk, kregen de christenen de schuld. 

- Het is levensgevaarlijk christen te zijn in het Romeinse Rijk.

Toch had het christendom veel aanhangers. Waarom?

• Dapperheid
• Goed georganiseerd
• Hielpen elkaar
• Geloven in het leven na de dood.

Het christendom wordt staatsgodsdienst (1)

• Eerst waren vooral armen en vrouwen christelijk. Later ook de rijken. 
• Rijken = geld = christenen helpen de armen.
• Christenen waren goed georganiseerd. 
• Uiteindelijk wordt het christendom staatsgodsdienst

Het christendom wordt staatsgodsdienst (2)

312: Keizer Constantijn's de Grote droom. Veldslag gewonnen

door God (bang voor christelijke opstand? Wilde hij rust in zijn Rijk bewaren?)

Iedereen mocht zijn eigen godsdienst kiezen.

Het christendom wordt staatsgodsdienst (3)

313: Tolerantie-edict = verbod op het christendom opgegeven.

391: Keizer Theodosius I = verbod op het Grieks-Romeinse geloof. Het christendom werd het staatsgodsdienst.

Christendom verspreidde zich snel over het Romeinse Rijk.