6.1 Over zeeen en oceanen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijd van Regenten en Vorsten 

6.1 Over zeeen en oceanen 

Wat gaan we doen?

1. Leerdoelen terugkoppeling

2. Leerdoelen

3. Theorie

4. Beeldmateriaal

5. Aan de slag

6. Leerdoelen nabespreken

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen dat de graanhandel het begin vormde van een uitgebreid handelssysteem met een stapelmarkt voor een steeds groter handelsnetwerk.

2. Je kunt de doelen en de werkwijze van de VOC en WIC beschrijven.

3. Je kunt beschrijven hoe Engeland en Frankrijk reageerden op de economische voorspoed van de Republiek.

Tijdvak 6 Regenten en Vorsten

Theorie

In de vijftiende eeuw verslechterde in de kustgewesten de situatie in de landbouw: het water stond te hoog om graan te verbouwen. Ze konden nu alleen koeien houden die gingen grazen. 

Opschrijven:

Nederlandse boeren stapten over op rundveehouderij en verkochten luxe voedingsmiddelen als boter, kaas en slachtvee.

Theorie

Maar er moest toch ergens graan vandaan komen. Iemand enig idee waar dit vandaan kwam?  

Graan werd gehaald uit het Oostzeegebied. Deze meest winstgevende handel werd de Moedernegotie genoemd. Dus: Moedernegotie is de winstgevende graanhandel uit Oostzeegebied. 

Theorie

*Een groot deel van deze handel ging via Amsterdam. Dit kwam omdat Antwerpen werd veroverd door de Spanjaarden. Handelaren en bankiers gingen hierop naar Amsterdam. 

Deze stad kon zo uitgroeien tot het centrum van het handelskapitalisme en van de wereld. Handelaren brachten goederen - zoals graan, wijn en wol - naar Amsterdam om het tegen een hogere prijs te verkopen. 

Dit alles werd opgeslagen op de Amsterdamse zolders en in de pakhuizen. Amsterdam werd de stapelmarkt van Europa. 

Antwerpen

• 1568-1648: Tachtigjarige oorlog (Nederlandse Opstand)

• Oorlog is niet altijd slecht voor de handel

• Haven van Antwerpen werd afgesloten: handelschepen wijken uit naar Amsterdam

Val van antwerpen

Gevolgen:

- Veel immigranten naar Amsterdam

- Handelscontacten : handel van Antwerpen naar Amsterdam

- Nijverheid neemt toe

- In Amsterdam handel in luxeproducten

Handelskapitalisme: Eerst investeren met als doel om winst te maken. 

Stapelmarkt: Stad of haven waar goederen worden opgeslagen in afwachting van tekorten en hogere prijzen elders. 

De Stapelmarkt zorgt voor welvaart

Het paleis op de Dam was het stadhuis van Amsterdam in de Gouden eeuw. 

Dit is de waag. Hier werden goederen gewogen. 

Mensen van over de héle wereld kwamen naar Amsterdam om te handelen.

Belangrijke handelscompagnie was de VOC

• gefinancierd door kooplieden:
• handel met Azië: (specerijen, zijde) winstgevend
• Cornelis de Houtman belangrijk:
• ontdekt de zeeroute naar Azië (1595-97) >
• meerdere compagnieën opgericht >
• concurrentie >
• VOC opgericht  (1602) door:
• Staten-Generaal (Van Oldebarnevelt)
• belangrijk: 
• - monopolierecht op de handel met Azië
• - recht om oorlog te voeren
• - kaperbrieven

monument gebroeders 

De Houtman in Gouda

WIC (1621 - 1792)

• West-Indische Compagnie >
• monopolie op handel met:
• Amerika en West-Afrika 


• Kaapvaart (o.a. Zilvervloot, 1628) 
• Slavenhandel
• door de VOC en WIC:
• begin wereldeconomie

Er ontstond een wereldeconomie: systeem waarbij goederen uit verschillende werelddelen met elkaar worden verhandeld. 

Leerdoelen nabespreken

1. Je kunt uitleggen dat de graanhandel het begin vormde van een uitgebreid handelssysteem met een stapelmarkt voor een steeds groter handelsnetwerk.

2. Je kunt de doelen en de werkwijze van de VOC en WIC beschrijven.

3. Je kunt beschrijven hoe Engeland en Frankrijk reageerden op de economische voorspoed van de Republiek.