congruentie

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Congruentie

mavo 4

periode 2

Planning

- periode 2

- lesdoel

- uitleg congruentie

- aan de slag

Periode 2

- onderdelen uit de hoofdstukken schrijfvaardigheid: toets tijdens de les;

- onderdelen uit de hoofdstukken leesvaardigheid &

schrijfvaardigheid: schriftelijke toets in TW2

- onderdelen uit de hoofdstukken fictie: opdracht bij een boek + mondeling in periode 3

Lesdoel

Je leert wanneer je woorden aan elkaar of los schrijft en wanneer je een koppelteken gebruikt.

De volgende woorden schrijf je aan elkaar":

- samenstelling van drie woorden of minder​

- twee delen van een splitsbaar werkwoord die in dezelfde ​

volgorde staan als in het infinitief​

- woorden die gemaakt zijn van er, hier, daar of waar plus een ​

voorzetsel ​

- getallen met honderd en duizend

Oefenen

Forms

Koppelteken

Het koppelteken wordt gebruikt in samenstellingen om aan te geven dat woorden (of delen van woorden) bij elkaar horen. Daarnaast helpt het om de uitspraak van dit woord te bevorderen. Een koppelteken wordt geplaatst: bij een samenstelling met een klinkerbotsing.​

Samenstelling

Als twee (of meer) woorden samen één nieuw woord vormen, heet dat een samenstelling. In het Nederlands kun je ontelbaar veel samenstellingen maken. Zo kun je met rug en zak de samenstelling rugzak vormen. Dan kun je verdergaan met rugzaktoerisme en rugzaktoerismebranche, en ook met lichtgewichtrugzak, lichtgewichtrugzakbranche, enz. enz.​

De meeste samenstellingen schrijf je in het Nederlands aan elkaar.​

• kassameisje​

• wijkagent​

• zomervakantie​

​

Leesbaarheid​

Je mag wel altijd een koppelteken zetten om de leesbaarheid te vergroten. ​

• carnavalshit -> carnavals-hit​

• antiaanbaklaag -> anti-aanbaklaag​

• identiteitschip -> identiteits-chip​

• parallelelementen -> parallel-elementen​

Wanneer gebruik je een koppelteken?​

Wanneer is het streepje echt nodig?​

Klinkerbotsing​

Bijvoorbeeld bij een zogenaamde klinkerbotsing: zo voorkom je dat twee klinkers per ongeluk als een andere klank gelezen worden.​

lenteui -> lente-ui​

autoongeluk -> auto-ongeluk​

coronauitbraak -> cronauitbraak​

Gelijkwaardige woorden​

Bij combinaties van twee of meer woorden die ook met elkaar verwisseld kunnen worden.​

• hotel-restaurant​

• zwart-wit​

• cultureel-maatschappelijk​

• links-extremistisch​

​

Aardrijkskundige namen​

Bij samengestelde aardrijkskundige namen.​

• Aarle-Rixtel​

• Knokke-Heist​

Cijfer, letter, symbool​

Voor of achter een cijfer, een aparte letter of een symbool.​

• 80-jarige​

• 65+-kaart​

• tussen-s​

• A4-formaat​

​

Hoofdletter​

Voor een woorddeel met een hoofdletter.​

• zwart-Amerikaans​

• anti-Frans​

• on-Engels

Initiaalwoord

​In een samenstelling die begint of eindigt met een afkorting. ​

• tv-kijker​

• kleuren-tv​

• IQ-test​

• pc-netwerk​

• CD&V-voorzitter​

Bij woorden als:​

• ik-roman​

• het-woord​

• jij-vorm​

Oud-, non-, ex-​

Als een woord begint met: niet-, non-, bijna-, oud-, ex-, aspirant-, adjunct-, substituut-, chef-, kandidaat-, interim-, stagiair-, leerling-, assistent-, collega- of meester-. Of eindigt met: -generaal, -president, -testamentair, -verbaal of -militair.​

• niet-rookster​

• oud-burgemeester​

• ex-gedetineerde​

• adjunct-directeur ​

• directeur-generaal​

• minister-president​

• proces-verbaal​

Wat is congruentie?

1. De pv en het ow mogen afwijken van elkaar
2. ow en pv mogen niet afwijken van elkaar

Is hier sprake van congruentie?
Eén paar echte designerschoenen van deze bekende ontwerper brengen op een veiling zo drieduizend euro op.

1. Ja
2. Nee

Een groep jongeren ... afgelopen zaterdag een politieman aangevallen

1. heeft
2. hebben

Een aantal mensen ... altijd te laat.

1. komt
2. komen

Driehonderd pakken rijst ... klaar voor verzending.

1. stond
2. stonden

Twintigduizend mensen ... het festival.

1. bezocht
2. bezochten

Een combinatie van factoren ... leiden tot een blaasonsteking.

1. kan
2. kunnen

20% van de deelnemers ... de finish niet.

1. haalde
2. haalden

Een partij sportschoenen ... aan op het strand van Terschelling.

1. spoelden
2. spoelde

Op museumdag ... de meeste musea gratis.

1. is
2. zijn