Herhaling HAVO3

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Wat willen jullie nog eens horen uit de derde klas?

Doelen van vandaag:

1) Je kunt op microniveau 6 soorten mengsels beschrijven.

2) Je kunt van 4 soorten stoffen formules en naamgeving lezen en formuleren.

3) Je kunt reactievergelijkingen opstellen.

4) Je kunt verbrandingsproducten bij verbrandingsreacties voorspellen en aantonen.

5) Je kunt scheidingsmethoden herkennen en toepassen.

Doel 1: 6 soorten mengsels

Welke soorten mengsels kennen jullie nog?

Oplossingen:

Oplossingen zijn soms gekleurd. 

Ze zien altijd helder uit!  Dit komt doordat de stoffen oplossen.

Je kunt ze op drie manieren maken:

• Een vloeistof en een vaste stof (bijv. water en suiker).
• Een vloeistof en een vloeistof (bijv. water en alcohol).
• Een vloeistof en een gas (bijv. water en zuurstof).

Suspensies:

Ze zien er altijd troebel en gekleurd uit. 

Dit komt doordat een beetje of veel vaste stof er in zweeft.

Je maakt een suspensie door:

• een vloeistof te mengen met 

       vaste stof die niet oplost 

      in de vloeistof (bijv. krijt en water)

Emulsies:

Ze zien er altijd troebel en gekleurd uit.

Dit komt doordat er kleine druppels van een andere vloeistof in zweven. Deze druppels kunnen niet oplossen.

Je maakt een emulsie door:

• 2 vloeistoffen te mengen die niet oplossen in elkaar           (bijv. olie en water)

Nevel:

Een nevel bestaat uit kleine druppeltjes vloeistof die zweven in een gas.  Als deze kleine druppels water zijn en in de lucht zweven noemen we dat mist.

Rook:

Rook bestaat uit kleine vaste deeltjes die zweven in een gas.

Schuim:

Een schuim bestaat uit een gas dat gevangen is.

Je maakt schuim door gas te vangen

• in een vloeistof 
• in een vaste stof

Legering (nr.7)

Wordt besproken in 4 HAVO hfdst 3.

Doel 2: Naamgeving en formules

 van 4 soorten stoffen

Metalen

Niet-metalen

Moleculaire stoffen

Zouten

Metalen

koper = Cu

1 atoomsoort

formule = symbool atoomsoort

naam = naam atoomsoort

eigenschappen:

 stroom geleiden en glimmen

0(g) + 1(l) + veel (s)

Niet-metalen

koolstof = C

en de 7 uitzonderingen Cl₂,F₂, enz

1 atoomsoort

formule = symbool atoomsoort

naam = naam atoomsoort

eigenschappen: geleiden niet

11(g) + 1(l) + veel (s)

Moleculaire stoffen

water = H2O

meerdere niet-metaal atoomsoorten

systematische naam met Griekse telwoorden of triviale naam 

boek HAVO4 blz.82

eigenschappen heel divers

Zouten

keukenzout = NaCl

combinatie van metaalatoomsoort en niet-metaalatoomsoort

naam is opgebouwd uit de naam van het metaal en het niet-metaal met      -ide uitgang

eigenschap: hoge smeltpunten

Kies het zout!

1. HCl
2. KCl
3. Cl2
4. K

Kies de moleculaire stof!

1. Na
2. CaBr2
3. SO2
4. Br2

Welke is geen metaal?

1. P
2. Pb
3. Pu
4. Po

Kies het zout:

1. koolstofdioxide
2. waterstofchloride
3. distikstoftetraoxide
4. calciumchloride

Welke is geen niet-metaal?

1. C
2. Cl2
3. S
4. Cd

metaal

niet-metaal

moleculaire stof

zout

ammoniak

barium

magnesiumchloride

Na2SO4

I2

PBr5

He

glucose

Maak nu opdracht 1

Doel 3: reactievergelijkingen opstellen

aanpak:

1) Noteer de juiste formules 

(denk aan de naamgeving en formules van de 4 soorten stoffen)

2) Noteer de fase van de stoffen

3) Maak de reactievergelijking kloppend

Stap 1: formules

Zie doel 2 van vandaag

Stap 2: fasen

- Zouten zijn vast. 

Behalve als aangegeven wordt dat het opgelost is of gesmolten.

- Moleculaire stoffen: Van de stoffen die je vaker in het dagelijks leven tegenkomt wordt verwacht dat je de fase kent. H₂O (l), CO₂(g) en NH₃ (g).

- Metalen zijn vast behalve kwik, Hg(l).

- Niet-metalen zijn vast behalve broom, Br₂(l). En er bestaan nog 11 gassen. Dit zijn de 6 edelgassen (He, Ne, Ar, Kr ,Xe, Rn) en H₂, N₂, O₂, F₂ en Cl₂.

Stap 3: kloppend maken

truc 1: Begin bij het hoogste getal.

truc 2: Gebruik de indices als coëfficiënten (wisseltruc).

truc 3: Gebruik halve getallen (wel weg werken daarna!! x2).

truc 4: Tel de O-atomen als laatste.

truc verbrandingsreacties koolwaterstoffen: De C-atomen voor de pijl tellen, na de pijl kloppen maken. Doe dit daarna voor de H-atomen.

Tel de O-atomen na de pijl maak ze kloppend voor de pijl.

Voorbeeld II: De ontleding van waterstofperoxide

STAP 1:

waterstofperoxide(opgelost) → water(vloeibaar) + zuurstof(gas)

STAP 2:

 H₂O₂ (aq) → H₂O(l) + O₂ (g)

STAP 3:

 2 H₂O₂ (aq) → 2 H₂O (l) + O₂ (g)

Maak nu opdracht 2

Doel 4: verbrandingsreacties

verbrandingsproducten voorspellen en aantonen

Verbrandingsproducten voorspellen

atoomsoort in de brandstof	formule verbrandingsproduct
C	CO 2
H	H 2 O
S	SO 2
O	geen

Voorbeelden:

C(s)+ O₂ (g)--> CO₂(g)

2 H₂(g) + O₂(g) -->2 H₂O(l)

2 C₅H₁₀ (l) + 15 O₂ (g) --> 10  CO₂ (g) + 10 H₂O(l)

2 C₂H₆S(s)+ 9 O₂ (g) --> 4 CO₂ (g) + 6 H₂O(l) + 2 SO₂(g)

C₂H₆O(l) + 3 O₂ (g) --> 2 CO₂ (g) + 3 H₂O(l)

Verbrandingsproducten aantonen

Reagens	Aan te tonen stof	Waarneming
wit kopersulfaat	water	de witte stof wordt blauw
helder kalkwater	koolstofdioxide	helder wordt wit en troebel
joodwater	zwaveldioxide	de oranje helder vloeistof ontkleurt

Maak nu opdracht 3

Doel 5: scheidingsmethoden

even herhalen....

.....en dit ook nog

HET

scheidingsmethode

SCHEMA

indampen

indampen (microniveau)

principe: verschil in kookpunt

Filtreren:

bezinken en centrifugeren

Principe: verschil in dichtheid

soorten mengsels: 

suspensie

emulsie

Bezinken

Extraheren

Principe:

verschil in oplosbaarheid. 

(extraheren wordt altijd gevolgd door filtreren)

extraheren (microniveau)

Adsorberen

Principe: verschil in aanhechtingsvermogen

voorbeeld: koolstoffilter

(adsorberen wordt altijd gevolgd door filtreren)

Adsorberen(microniveau)

Destilleren

principe:

verschil in kookpunt

ALTIJD doen als het oplosmiddel:

-duur;

-giftig;

-brandbaar is.

Destilleren

Chromatograferen

principe:

verschil aanhechtingsvermogen aan de stationaire fase (papier) en oplosbaarheid in de mobiele fase (loopvloeistof).

kleurenonderzoek inkt

opstelling met chromatogram

Kahoot scheidingsmethoden

Maak leerkaartjes als het leren van de scheidingsmethoden lastig voor je is!