SO3

• Geneeskunde
• WO
• Studiejaar 1

SO3. Cortisol

Lisanne, Wessel en Nieve

Inhoud

Casus 

Cushing syndroom

Corticosteroïden

BMI, obesitas

Take home message

Casus herhaling

Mw. Han

40 jaar

Afgelopen jaren + gewicht

Lengte: 1,60 m Gewicht: 80 kg

Voorgeschiedenis: COPD

Medicatie: prednisolon

Cushing syndroom

• Teveel aan cortisol geproduceerd door de bijnieren

•  Ziekte van Cushing 
•  Oorzaak in de hypofyse (70%)
•  Vaststellen: Lab onderzoek, MRI - of CT-scan

Waar wordt cortisol geproduceerd?

1. Bijnierschors
2. Bijniermerg

Welke functie heeft cortisol in je lichaam?
Cortisol...

(Meerdere antwoorden mogelijk)

1. werkt ontsteking remmend
2. reguleert de bloeddruk
3. reguleert de metabolismen van koolhydraten, vetten en eiwitten
4. reguleert de bloed glucose waarde

Bijnier

Regelschema

Gevolgen

• Gewichtstoename --> dunne ledematen
  
• Vollemaansgezicht
  
• Kwetsbare huid
  
• Zwakke spieren
  
• Huidstriae
• Te hoog glucose gehalte
• Psychische klachten

Het syndroom van Cushing kan tot Diabetes Mellitus leiden. Welk van de onderstaande vormen betreft dit?

1. Diabetes mellitus type 1
2. Latent auto-immune diabetes in adults (LADA)
3. Diabetes mellitus type 2
4. Maturity onset diabetes of the young (MODY)

Een patient komt bij u op het spreekuur met toenemende moonface en buffalo hump. Je denkt aan het syndroom van Cushing.
Wat is de meest waarschijnlijke oorzaak van dit ziektebeeld?

1. Hypofyse adenoom
2. Overmatig gebruik van corticosteroïden
3. Bijnierschors carcinoom
4. Overmatig gebruik van thyrax

Corticosteroïden 

• Hormonen van het bijnierschors (bv. cortisol, aldosteron, cortison)
  

•  Effect op veel lichaamssystemen --> anti-inflammatoir, immunosuppressief

• Verschillende soorten: gluco- en mineralocorticoïden

Werking corticosteroïden

1. Binding aan intracellulaire corticosteroïdreceptor 
   
2. Hormoon-receptor complex 
3. Complex migreert naar de kern 
4. Beïnvloed de expressie van mRNA
5. Eiwitsynthese 

Waarom worden steroïd hormonen niet in vesicles (blaasjes) in de cel verpakt?

Steroïd hormonen...

1. zijn hydrofiel en kunnen gemakkelijk de celmembraan passeren
2. zijn lipofiel en kunnen gemakkelijk de celmembraan passeren
3. grijpen aan op de receptor in de cel van hun productie
4. zijn heel klein en daardoor niet gevoelig voor intracellulaire afbraak

Werking cortisol

• Ontstekingsremmend: stabiliseren lysosoom membraan, vasoconstrictoir en vaatdichtend (minder oedeem)

•  Immunosuppressief: activiteit leuko- en monocyten geremd, activiteit                        lymfatische systeem geremd

• Verhoging eetlust 
• Vochtretentie
• Andere verdeling van lichaamsvet

BMI

Gewicht (kg) / kwadraat van je lengte (m)

•  1,60 m en 80 kg 
• BMI = 31,25

•  tussen 25-30 overgewicht
•  > 30 obesitas

Take home message!

• Cushing syndroom vs ziekte van Cushing
  
• Stappenplan werking corticosteroïden
• BMI formule 

Bronnen

https://www.uza.be/behandeling/ziekte-van-cushing#:~:text=Het%20syndroom%20van%20Cushing%20is,van%20de%20ziekte%20van%20Cushing

https://endocrinologie.mumc.nl/ziektebeelden/bijnier-aandoeningen/syndroom-van-cushing

https://www.apotheek.nl/medicijnen/hydrocortison?product=cortisol#bijnierziekten

https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/obesitas#volledige-tekst-voorlichting

https://www.radboudumc.nl/patientenzorg/behandelingen/prednison-bij-de-ziekte-van-crohn-en-colitis-ulcerosa/de-behandeling#:~:text=Tijdens%20gebruik%20van%20prednison%20houdt,om%20extra%20gewichtstoename%20te%20beperken.