Samenstellingen

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Nederlands

Les 6

Maak zoveel mogelijk woorden die beginnen met bloed!

Samenstelling

Een woord dat uit twee of meer woorden bestaat:

bloeddruppels            

bloedsomloop

bloeddruk

bloedsuiker

zelfstandige naamwoorden:

bloeddruppels

ziekenhuis

medicatievoorschrift

bloedonderzoek

bloeddrukmeting

Ook werkwoorden: (kennismaken, opdoen) en

bijvoeglijke naamwoorden: (bedrijfsmatig, donkergroen)

Regel/uitgangspunt: 

aan elkaar schrijven

Samengestelde woorden

Was het maar zo simpel.

Verschillende manieren om woorden aan elkaar te zetten:

- 'gewoon' (hoofdregel)

- tussen-n

- tussen-s

- koppelteken

Hoofdregel

• Een samenstelling is een combinatie van zelfstandige woorden.
  

           - boek + deel = boekdeel

           - handbal + trainer = handbaltrainer

• Samenstellingen worden aan elkaar geschreven
  

           - zondag + middag + brunch = zondagmiddagbrunch

           - cosmeticaproductie

           - bloeddrukmonitoringsprogramma

Tussen-n

• Er zijn ook samenstellingen waarin je een 'e' tussen de delen van de samenstelling hoort. Als dat zo is, moet je nagaan of je 'en' schrijft, of alleen een 'e'.
  

• Als het eerste woord een zelfstandig naamwoord is, waarvan de meervoudsvorm op -en eindigt, dan schrijf je een tussen-n.
  

                    - pannenkoek: de meervoudsvorm van pan is pannen. Dit eindigt dus op ‘en’ en moet    

                       daarom met een tussen-n.

                    - prullenbak, paddenstoel: idem

• Maar!

                     - horlogemaker: het meervoud van horloge is horloges

                     - groentesoep: het meervoud van groente is groentes of groenten

Uitzonderingen

• Schrijf geen tussen-n als het eerste deel van de samenstelling op een zaak of persoon slaat die enig in zijn soort is.

                    - Koninginnedag (er is maar één koningin)

                    - zonnewijzer (wij kennen maar één zon)

                    

Uitzonderingen

• Schrijf ook geen tussen-n als het eerste deel een versterkende betekenis heeft.
  

                     - beregoed ('bere' staat hierbij voor heel goed)

                     - pikkedonker ('pikke' staat hierbij voor heel donker)

                     - reuzeleuk

                     - stekeblind

                     - apetrots

Tussen -s-

• Schrijf een tussen-s als je die ook hoort.
  

              - stadsdeel

              - eendagsvlieg

              - reinigingsmiddel

              - levensgroot

              - carnavalshit

• Maar let op!
  

              - damesschoen … want -> dameskleding

              - voedingssupplement … want -> voedingsadvies

              - liefdesscène … want -> liefdesverdriet

Streepje ertussen (koppelteken)

• Gelijkwaardige woorden
  

   hotel-restaurant; twee-onder-een-kap-woning

• Woorden met hoofdletters

    Zuid-Afrika

• Met een speciaal teken of cijfers
  

    een 80-jarige, het &-teken

• Bij een afkorting
  

    mbo-diploma                            e-mail                                                           usb-stick                              

• Verwarring in de uitspraak (botsende klinkers)
  

   chocolade-ei        chocoladeei

   reclame-inkomsten   reclameinkomsten

 Maar ... radioantenne en vakantieadres = geen klinkerbotsing

• Eerste deel is een eigennaam

    Netflix-serie

   

paard + bloem

1. paardebloem
2. paardenbloem

aap + rots

1. aperots
2. apenrots

aap + trots

1. apetrots
2. apentrots

bureau + inhoud

stad + sport + hal

btw + tarief

lade + kast

griep+ vaccinatie + voorbereiding + werkzaamheden

Aan de slag

1.  Werk in tweetallen.

2. Kies een vaktijdschrift.

3. Selecteer een artikel dat jullie interessant vinden en lees het door.

4. Zoek en noteer minimaal 16 zorggerelateerde samenstellingen uit het artikel. Selecteer  voorbeelden die op de vier verschillende manieren zijn samengesteld. Schrijf niet in het tijdschrift!

5. Leg uit welke spellingsregel is toegepast en waarom.

6. Noteer de bron van het artikel.

7. Upload jullie uitwerking in Canvas bij les 5. Vergeet niet jullie namen erbij te zetten.

8. Klaar? Werk verder aan: de inleveropdracht schrijfstijl, of  het woorddossier van les 1 t/m 6.

Samengestelde woorden

Verschillende manieren om samenstellingen te maken:

- 'gewoon' (hoofdregel)

- tussen-n

- tussen-s

- koppelteken

Voorbeeld

huidafwijking (huid + afwijking) = hoofdregel

huid (en niet huiden) omdat huid een verzamelnaam is die verwijst naar de huid in het algemeen.

Bron: Sobot, K. (2024, 5 oktober). Vlekjes, plekjes, bultjes: zo herken je deze 7 huidletsels. Nursing.

Het is voor mij duidelijk hoe ik samenstellingen moet schrijven.

Ja

Nee