AFP les 6 hormoonstelsel (diabetes)

• Verzorgende
• MBO
• Studiejaar 3

Les 6 ziekten van hormoonstelsel (diabetes)

Learnbeat: ziekteleer: 29.8 ziekten van het hormoonstelsel  

Leerdoelen

• Je legt uit wat het ziektebeeld diabetes inhoudt
• Je benoemt de symptomen van diabetes mellitus, hyperglykemie en hypoglykemie
  
• Je legt uit hoe je moet handelen bij een hypo- hyperglykemie 

Diabetes mellitus

Wat betekent ''Diabetes Mellitus''?

1. Stroperige doorstroming
2. Mierzoete doorstroming
3. Honingzoete stroperigheid
4. Honingzoete doorstroming

Hoeveel mensen in NL hebben diabetes?

1. 500.000
2. 1,2 miljoen
3. 3 miljoen
4. 7 miljoen

Hoe raak je de overgebleven glucose kwijt?

1. Via zweten
2. Via urine
3. Via ontlasting

Diabetes veroorzaak je zelf en kun je voorkomen

1. Juist
2. Onjuist

Hoe krijg je diabetes?

Ik leef gezond

Ja

Redelijk

Nee

Dit zijn leefstijladviezen die voor iedereen gelden:

• Eet gezond.
  
• Houd het gewicht onder controle.
  
• Beweeg voldoende.
  
• Niet roken.
  
• Alcohol met mate.

Hoeveel % heeft type 1 en hoeveel % heeft type 2?

Er is nog een 3e vorm van diabetes

1. Waar
2. Niet waar

Wat is de streefwaarde voor de bloedsuiker?

Waarden

Nuchter prikken (8 uur geen eten)

Onder de 6,1 mmol/l - geen diabetes

Tussen de 6,1 en 6,9 mmol/l - voorstadium van diabetes

Boven de 6,9 mmol/l - diabetes

Niet nuchter

Onder de 7,8 mmol/l - geen diabetes

Tussen de 7,8 en 11 mmol/l - geen oordeel mogelijk

Boven de 11 mmol/l - diabetes

2 keer 7 mmol/l

1 keer 11 mmol/l

Diagnose op basis van bloedsuikerwaarden, soms ook van OGGT

Welke verschijnselen zie je bij diabetes?

Als iemand in een hypo zit geef je bij voorkeur

1. Normale dubbelfris
2. Cola light

Iemand met diabetes kan hierdoor zelfs in coma raken

1. Klopt
2. Klopt niet

Te hoog en te laag 

🟦 Wat is een hypo? Onder de 4 mmol/l.

• Zweten
• Trillen
• Duizeligheid
• Hoofdpijn
• Honger
• Wisselend humeur (boos, geïrriteerd)
• Moeheid
• Slechte concentratie

Wat te doen bij een hypo:

• Snel iets zoets eten of drinken, zoals:
• Druivensuiker (glucosetabletten)/Frisdrank (niet light)/Vruchtensap
• Bij ernstige hypo (bewusteloosheid): 112 bellen.

🟥 Wat is een hyper? Boven de 10 mmol/l.

• Veel dorst
• Veel plassen
• Vermoeidheid
• Wazig zien
• Misselijkheid of overgeven
• Droge tong
• Geen eetlust of juist veel honger

Wat te doen bij een hyper:

• Veel water drinken (geen suikerhoudende dranken)
• Extra insuline toedienen (in overleg met arts of diabetesverpleegkundige)
• Bewegen kan helpen om de bloedsuiker te verlagen
• De 2-4-6 regel

Hoeveelheid suiker in het bloed

Hormoon dat ervoor zorgt dat glucose wordt omgezet in glycogeen

Ziekte door problemen bij de productie van en/of reactie op insuline

Belangrijkste suiker in het bloed

Hormoon dat glycogeen wordt omgezet in glucose

Glucosegehalte

Insuline

Diabetes

Glucose

Glucagon

Je kunt genezen

1. Juist
2. Onjuist

• Aanpassen leefstijl
  
• Behandeling met medicatie (bijv. metformine)
  
• Behandeling met insuline

🕒 Kortwerkende insuline

Gebruiksmoment: vlak vóór of direct na een maaltijd.

Doel: om de bloedsuikerstijging na het eten op te vangen.

(werking: 2,5 uur of 6–8 uur).

🌆 Middellangwerkende insuline

Gebruiksmoment: vaak ’s avonds voor het slapengaan.

Doel: om de bloedsuiker stabiel te houden tijdens de nacht.

(werking: begint na 1–2 uur, piekt na 4–12 uur, werkt 12–24 uur)

Toediening: 1–2 keer per dag, niet maaltijdgebonden.

🌙 Langwerkende insuline

Gebruiksmoment: meestal 1x per dag, vaak ’s avonds.

Doel: insulinevoorziening over de hele dag.

(werking: geleidelijke afgifte, tot 24–42 uur)

Toediening: 1x per dag, soms 2x bij specifieke schema’s.

Behandeling

Welke spuitplaatsen zijn er om insuline te injecteren?

1. Buik

Voorkeurslocatie voor veel mensen, vooral voor snelwerkende insuline.

Injecteer minstens 1–2 cm van de navel vandaan.

Voordelen: snelle en voorspelbare opname van insuline.

2. Bovenbenen (dijen)

Injecteer aan de buitenkant van het bovenbeen, tussen knie en lies, met een handbreedte afstand van beide.

Opname is trager dan in de buik.

Geschikt voor langwerkende insuline.

3. Bovenarmen

Gebruik de achterkant van de bovenarm, tussen schouder en elleboog.

4. Billen

Injecteer in het bovenste buitenste kwadrant van de bil.

Opname is traag, wat het geschikt maakt voor langwerkende insuline

Let op: 

• Vermijd littekens, blauwe plekken of harde plekken 

• Wissel regelmatig van injectieplaats (rotatieprincipe) om huidproblemen zoals lipodystrofie te voorkomen.

• Houd injectieplaatsen minstens 1 cm van elkaar verwijderd.

• Injecteer in vetweefsel, niet in de spier, om snelle opname en pijn te voorkomen.

• Gebruik een huidplooi bij langere naalden (6–8 mm)

Welke van deze soorten insuline dien je direct voor of in het begin van de maaltijd toe?

1. 1
2. 2
3. 3

Meneer Verbeek is een zorgvrager met diabetes mellitus. Zorgverlener Floris gaat insuline bij meneer toedienen, omdat meneer daar zelf moeite mee heeft. Floris ziet dat meneer op zijn buik spuitplekken heeft. Meneer Verbeek zegt: 'Spuit daar maar in. Dan voel ik er niks van.'

1. Is goed!
2. Nee!!!

Welk orgaan maakt insuline aan?

1. Lever
2. Galblaas
3. Nieren
4. Alvleesklier

Welke vorm van diabetes krijg je op oudere leeftijd

1. Diabetes Type 1
2. Diabetes Type 2

Bij diabetes type 2
wordt er ...

1. ... geen insuline meer aangemaakt door de alvleesklier
2. ...te weinig insuline aangemaakt en/of reageert het lichaam er niet meer goed op.
3. ... wel insuline aangemaakt, maar dat wordt weer afgebroken.

Welk type diabetes is insuline afhankelijk

1. Diabetes Type 1
2. Diabetes Type 2

Diabetes bij kinderen is altijd type 1

1. Juist
2. Onjuist

We spreken van een hypo(glykemie) bij een glucosewaarde

1. onder de 4 mmol/l
2. onder de 6 mmol/l
3. boven de 8 mmol/l
4. boven de 10 mmol/l

Patiënt X heeft een bloedsuiker van 3,3 mmol. Wat doe je?

1. Patiënt X heeft een hyperglycemie. Je dient extra insuline toe.
2. Patiënt X heeft een hypoglycemie. Je dient extra insuline toe.
3. Patiënt X heeft een hyperglycemie. Je geeft je patiënt snelle koolhydraten, bijvoorbeeld een Dextro-pil
4. Patiënt X heeft een hypoglycemie. Je geeft je patiënt snelle koolhydraten, bijvoorbeeld een Dextro-pil

Waar wordt glucose opgeslagen als je lichaam het niet direct nodig heeft?

1. Alvleesklier
2. Lever
3. Maag
4. Galblaas

Wanneer geeft de alvleesklier insuline af? En wanneer glucagon?

Bij diabetes ruikt iemand naar zoete appeltjes

1. Waar
2. Niet waar

Als je twijfelt handel je naar..

1. Hypo
2. Hyper

Denk jij nu voldoende kennis te hebben om een zorgvrager met diabetes goede zorg te kunnen bieden?
(0= zeker niet 10= zeker wel)

010

Zelf aan de slag

1. Leg uit wat er aan de hand is bij een hypo en hyper 

2. Hoe handel je bij een cliënt met een hypo en hyper? 

3.  Noem de meest (min 5) voorkomende complicaties bij mensen met diabetes en leg uit waar jij als VZ-IG op moet letten