Examentraining HC4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Examentraining

Duitsland in Europa (1918-1991)

Hoofdvragen

1. Wat leidde tot de opkomst van het nationaalsocialisme en welke gevolgen had dit voor Duitsland en Europa (1918-1945)?

2. Hoezeer beïnvloedde het ontstaan en het verloop van de Koude Oorlog de geschiedenis van Duitsland na de Tweede Wereldoorlog (1945-1961)?

3. Wat verklaart de hereniging van beide Duitslanden en hun succesvolle integratie in Europa (1961-1991)? 

WO1

November 1918: oorlog is niet meer te winnen

Legerleiders stellen wapenstilstand voor

Keizer vlucht en abdiceert -> DU wordt republiek

Nieuwe regering tekent wapenstilstand

Grote onrust in Duistland

Extreem rechts én extreem links vallen democratie aan

Chaos

Januari 1919: Spartacusopstand 

Leiders Liebknecht en Luxemburg worden vermoord

In opdracht van regering grijpt Freikorps in (paramilitaire organisatie)

Door onrust in Berlijn wordt de nieuwe grondwet in Weimar vastgesteld

1920: Kapp Putsch

Dolkstoot

Na tekenen Verdrag van Versailles (juni 1919) nemen problemen niet af

- Herstelbetalingen

- Grondgebied kwijt

- Geen leger meer

- DU hoofdschuldig aan WOI

Verrassend einde WO1 én bepalingen Versailles leiden tot dolkstootlegende

Nationalistische leugen!

Crisis

1923: DU kan herstelbetalingen niet meer betalen

Gevolg: FR bezet Ruhrgebied

Gevolg: stakingen

Gevolg: overheid drukt geld bij

Gevolg: hyperinflatie

1925: VS helpt DU met Dawesplan

DU erkent grenzen (verzoeningspolitiek)

DU mag lig worden van Volkenbond

Crisis 2

1929: Beurskrach

Economische wereldcrisis 

Regering DU kan problemen niet oplossen

Groeiende populariteit NSDAP en KDP

Simpele boodschap NSDAP:

- DU weer groot maken

- "Oude" politieke partijen en Joden zijn schuldig aan problemen

- Dolkstootlegende is waar

Nazi's

Antisemitisme belangrijk onderdeel nazi-ideologie 

Rassenleer

Joden krijgen de schuld van de problemen

Makkelijke en herkenbare zondebok 

Passen niet binnen de Volksgemeinschaft

Lebensraum is noodzakelijk

Macht

Boodschap en speeches Hitler helpen populariteit NSDAP

SA (paramilitaire organisatie) helpt Hitler verder te komen

Januari 1933: Hitler wordt Rijkskanselier

Géén meerderheid in Rijksdag - > schrijft nieuwe verkiezingen uit

Februari: Rijksdagbrand

Führer

Brand zou communistisch plot zijn

Communisten en socialisten worden opgepakt

Maart 1933: machtigingswet

Einde Republiek van Weimar

Vrijwel direct start de nazificatie en wordt DU een totalitaire staat

Tegenstanders worden verwijderd (Dachau)

Nazificatie

Propaganda, censuur en terreur zorgen voor gehoorzaamheid van de bevolking

Ministerie van Propaganda (Goebbels)

Reichskulturkammer: lidmaatschap was verplicht

Boeken, films en kranten moesten schrijven wat de regering wilde

Versailles

Ontmanteling Versailles

1935: dienstplicht

1936: militarisering Rijnland

Daarna: Heim ins Reich

1938: Anschluss

Daarna: Sudetenland in Tsjechoslowakije 

München

Conferentie van München

ENG, FA, DU en IT bespreken lot Tsjechoslowakije

Engeland wil oorlog voorkomen: appeasmentpolitiek

In ruil voor vrede krijgt Hitler Sudetenland

Peace for our time

Oorlog

1939: niet-aanvalsverdrag DU en SU

Hitler: voorkomen tweefrontenoorlog

Stalin: veilige westgrens

1 september: DU en SU vallen Polen aan

Blitzkrieg

Start WO2

Voorjaar 1940: volledige verovering West-Europa

Start gelijkschakeling

Nederland

In bezette gebieden arbeidsdienst (vrijwillig in eigen land)

Vanaf 1942 arbeidsinzet (Arbeitseinsatz) verplicht in Duitsland werken

Discriminatie joodse bevolking leidt tot uitsluiting en vervolgens genocide

Einsatsgruppen

Wannsee conferentie: uitroeiing 

Begrippen

Leg de begrippen die genoemd worden of die je moet noemen altijd uit!

Dolkstootlegende

Verdrag van Versailles

Herstelbetalingen

Dawesplan

Beurskrach

Propaganda + censuur

Paramilitair

Antisemitisch

Machtigingswet

Totalitair

Volksgemeinschaft

Appeasmentpolitiek (Brits)

Gelijkschakeling

Arbeidsdienst 

 Arbeitseinsatz

Hoofdvragen

1. Wat leidde tot de opkomst van het nationaalsocialisme en welke gevolgen had dit voor Duitsland en Europa (1918-1945)?

2. Hoezeer beïnvloedde het ontstaan en het verloop van de Koude Oorlog de geschiedenis van Duitsland na de Tweede Wereldoorlog (1945-1961)?

3. Wat verklaart de hereniging van beide Duitslanden en hun succesvolle integratie in Europa (1961-1991)? 

Oorlog

DU leed een totale nederlaag -> enorme verwoesting + voedseltekort

Stunde null

Economisch, politiek en moreel was DTSL ontwricht

DU bezet door VS/GB/SU (later FRA)

Verbijstering over de daden van de nazi's 

Denazificatie was een doel van de geallieerden

Problemen

Door oorlog tekort aan mannen

Vrouwen, kinderen en bejaarden

DU moet grond afstaan aan SU en Polen

Duitsers die aan de verkeerde kant van de grens wonen worden verjaagd

Heimatvertriebenen

DU wordt in vier bezettingszones verdeeld

Oost: communistisch

West: liberaal

Verdeling

DU leed een totale nederlaag -> enorme verwoesting + voedseltekort

Stunde null

Economisch, politiek en moreel was DTSL ontwricht

DU bezet door VS/GB/SU (later FRA)

Verbijstering over de daden van de nazi's 

Denazificatie was een doel van de geallieerden

Containment

VS: angst voor verspreiding communisme

Politiekbeleid: containmentpolitiek

1947: Trumandoctrine &

Marshallplan

West-Europese landen accepteren hulp, Oostblok mag niet

Marshallplan versterkt Europese samenwerking

Blokkade

1948: invoering D-Mark in W-DU leidt tot Blokkade van Berlijn

Amerikaanse Luchtbrug

Na opheffen blokkade definitieve politieke tweedeling Duitsland

West: BRD 

Oost: DDR

IJzeren Gordijn scheidt Europa

Parlementaire democratie

Adenauer eerste bondskanselier (1949-1960)

Wirtschafswunder

Sterke economische groei in de jaren ‘50

Nadruk op economisch herstel ipv denazificatie

1952: EGKS ('52) & NAVO ('55)

Politiek van Westbindung

DDR wordt niet erkend

Totalitaire communistische dictatuur

Walter Ulbricht

Staatssicherheitsdienst (Stasi)

Planeconomie, industrie en landbouwbedrijven gecollectiviseerd

Nadruk op strijd tegen erfvijand fascisme

COMECON ('50) &  Warschaupact ('55)

DDR onderdeel van het Oostblok

BRD

DDR

Stasi

Planeconomie werkte niet en levenspeil was laag in de DDR

Onvrede in juni 1953

Protesten in de hele DDR

Regering vlucht naar Sovjethoofdkwartier in Berlijn

De SU stuurt tanks en herstelt de orde 

Macht Stasi uitgebreid hierna

Muur

DDR loopt leeg

Brain Drain via Berlijn

Ulbricht mag West-Berlijn afsluiten

1961: bouw Berlijnse Muur

"Liever een muur dan oorlog"

West-Berlijn blijft bereikbaar

Begrippen

Leg de begrippen die genoemd worden of die je moet noemen altijd uit!

Heimatvertriebene

Bezettingszones

Vijandbeelden

Satellietstaten

Containmentpolitiek

Trumandoctrine

Marshallplan (KO & Europese eenwording)

Blokkade van Berlijn

BRD

DDR

Wirtschaftswunder

NAVO & EGKS

Warschaupacht & COMECON

Staatssicherheitsdienst 

Planeconomie

Berlijnse Muur

Hoofdvragen

1. Wat leidde tot de opkomst van het nationaalsocialisme en welke gevolgen had dit voor Duitsland en Europa (1918-1945)?

2. Hoezeer beïnvloedde het ontstaan en het verloop van de Koude Oorlog de geschiedenis van Duitsland na de Tweede Wereldoorlog (1945-1961)?

3. Wat verklaart de hereniging van beide Duitslanden en hun succesvolle integratie in Europa (1961-1991)? 

Detente

Berlijnse Muur "redt" DDR

Einde massale uitstroom, langzame acceptatie en economische groei

Periode van detente

SU-leider Brezjnev: Warschaupact grijpt militair in als communisme bedreigd wordt

(Brezjnev doctrine)

VS respecteren invloedssfeer SU

Brandt

Bondskanselier BRD Willy Brandt (1969-1974) voert Ostpolitik

Verbeterde relatie met DDR & Oostbloklanden

Grenzen werden vastgelegd en

geaccepteerd

1972: BRD erkent DDR

Daarnaast weer menselijk contact (telefoon, Tränenpalast)

Erkenning Duitse schuld holocaust

Tussenperiode

DDR-leider Erich Honecker werkte

mee aan Ostpolitik maar: 

Grens is definitief

Jaren '70: verzet jongeren tegen consumptiemaatschappij én mislukte denazicifatie

Voorbeeld: RAF en Baader-Meinhof Gruppe

Ontvangen steun van DDR

1982: Helmut Kohl

Gorby

1985: Gorbatsjov

Politiek van glasnost en perestrojka

1988: einde Brezjnevdoctrine

1989: Wonderjaar

Polen en Hongarije maken zich los van SU

Hevig verzet Honecker tegen veranderingen

Vanaf september massale demonstraties

9 november: val van de Muur

Hereniging

Kohl wil hereniging -> steun VS

Gorbatsjov accepteert einde DDR na betaling

Frankrijk niet enthousiast: angst voor nieuw Duitsland:

Toezeggingen BRD over EU en Europese munt nodig

3 oktober 1991: hereniging

Economische en mentale problemen in DDR na hereniging

Begrippen

Baader-Meinhof Gruppe

Detente

Brezjnevdoctrine

Ostpolitik

Bader

Glasnost

Perestrojka

Personen BRD

Konrad Adenauer: West-Europese integratie, Wirtschaftswunder

(1949-1963)

Willy Brandt: Ostpolitik

(1968-1974)

Helmut Kohl: Duitse eenwording

 (1982-1990 - 1998)

Personen DDR

Walter Ulbricht: Duitse deling, Stasi, totalitair, Berlijnse Muur

(1950-1973)

Erich Honecker: verzet tegen integratie én kritisch op beleid Gorbatsjov

(1971-1989)