Filosofie Nieuwe Tijd - Spinoza + Kant

• Filosofie
• Secundair onderwijs

4. De Nieuwe Tijd

4.1 De context van de Nieuwe Tijd

4.2 Desiderius Erasmus: Lof der Zotheid

4.3 René Descartes: methodisch twijfelen 

4.4 Filosofen over God: Pascal en Spinoza

4.5 Immanuel Kant

Wat heb je onthouden over Blaise Pascal?

Welk kernwoord past volgens jou het best bij Spinoza?

4.5 Immanuel Kant

Duitser (1724-1804) 

 ‘Sapere aude'

De ethiek van Kant

Immanuel Kant

pleitte voor de autonomie (=zelfstandigheid) van de mens die

zich voor zijn ethische handelen als rationeel wezen beroept op de rede. 

Met andere woorden: de mens kan door rationeel nadenken zelf weten hoe hij goed moet handelen.

Het goed handelen is

onafhankelijk van de situatie of de gevolgen ervan, altijd en voor iedereen geldig. (in tegenstelling tot de gevolgenethiek)

Daarom formuleerde Kant zijn categorische imperatief: ‘Handel zo, dat de stelregel van uw wil tegelijkertijd altijd als stelregel van een algemene wetgeving kan gelden.’ (zie volgende slides)

‘Handel zo, dat de stelregel van uw wil tegelijkertijd altijd als stelregel van een algemene wetgeving kan gelden.’

Met andere woorden: Je moet zo handelen, dat als iedereen zo handelt het een goede zaak zou zijn.

Categorische imperatief

Imperatief betekent dat een persoon iets moet doen.

Voor wie bijvoorbeeld geen dorst meer wil hebben, is het noodzakelijk dat hij iets drinkt. 

Een imperatief is ‘categorisch’, wanneer het ten alle tijden en in alle situaties waar is. 

Formuleer de categorisch imperatief in je eigen woorden.

1. handel nooit alleen
2. handel zoals je zou willen dat iedereen zou handelen.
3. handel zoals je moeder zou handelen
4. handel zoals de politiek zegt dat je moet handelen

Kant doet een beroep op de intrinsieke of wezenlijke goede bedoeling, en zet de autonomie van de wil

centraal. Wanneer je immers bepaalt wat het juiste is om te doen, dan komt die beslissing uit jezelf. 

Je laat je oordeel niet afhangen van wat een godsdienst voorschrijft of van iemand anders die zou straffen of belonen. Kant rekent op het onafhankelijk denkvermogen van de mens als basis van de categorische

imperatief.  

 

De categorische imperatief legt de dubbelzijdigheid van jouw rechten bloot. Anderen hebben namelijk dezelfde rechten als jij, wat inhoudt dat jij plichten hebt tegenover anderen. 

Als je als mens geboren

wordt, heb je bijvoorbeeld recht op een naam. Maar dat houdt in dat jij zelf de morele plicht hebt om de ander ook bij zijn naam aan te spreken (en geen scheldwoorden of vernederende bijnamen te gebruiken).