3.1 Oorlog om olie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

3.1 Het einde van een olietijdperk

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de openingsfoto

Afbeelding: Hulp voor kleine boeren

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

(1) beschrijven hoe aardolie ontstaat, hoe deze hulpbron vervoerd wordt

(2) aanwijzen waar en van wie de olievoorraden zijn

(3) wie verbruikt de olie op de wereld

(4) de geopolitieke gevolgen beschrijven

Benodigde voorkennis 

Je weet hoe aardolie ontstaat
Je weet wat fossiele brandstoffen zijn
Je weet waar olievoorraden zijn
Je weet verspreiding van hulpbronenn

Het grote plaatje

Hoe ontstaat aardolie?

Bij gebruik bovengronds komt CO₂ vrij.

Van olieplatform naar raffinaderij

• Olie wordt gewonnen via boringen
• Ruwe olie wordt vervoerd via pijpleidingen
• Aan zee wordt de olie in een (super)tankschip gepompt.

Van olieplatform naar raffinaderij

• Olie- en gasvoorraden zijn oneerlijk verdeeld.
• Het Midden-Oosten kent de grootste bewezen olievoorraden, Rusland de grootste bewezen gasvoorraden. 

Glasgow: Nederland stopt met exportssteun olie en gas

Fossiele branstoffen

• Fossiele brandstoffen zijn eindig

• Economische winbaarheid
• Technische winbaarheid
• Maatschappelijke winbaarheid

Is olie altijd beschikbaar?

Hangt af van de voorraad en manier van winnen

conventionele reserves

(winbaar met beschikbare apparatuur en gebruikelijke kosten) 

niet-conventionele reserves

duur 

weerstand (veel water, energie en ruimte)

 komen broeikasgassen bij vrij water vervuild

leefgebieden aangetast.

3 typen winbaarheid

• Economische winbaarheid: opbrengst > kosten  oliewinning. 

afhankelijk van de olieprijs op de wereldmarkt.

● Technische winbaarheid:  waar olietrap (onder een diepe zee of pakijs). 

afhankelijk door technische ontwikkelen 

● Maatschappelijk winbaarheid:  de negatieve effecten < het maatschappelijk belang, zoals onder het Amazoneregenwoud of de aardgaswinning onder Groningen.

Peak oil 

• Peak oil verschuift steeds verder.
• Alternatieve energiebronnen,
• Technologische ontwikkelingen, zoals fracking. 

raffinaderij nl 1951

W

WAT GEEFT DE KAART WEER (LEGENDA)?

A

Algemene patroon?
WAAR VEEL? WAAR WEINIG? GEBRUIK SPREIDINGSWOORDEN

U

Uitzonderingen

WELKE GEBIEDEN VALLEN BUITEN HET ALGEMENE PATROON?

W

Windrichtingen. 

BESCHRIJF MET BEHULP VAN WINDRICHTINGEN (EN TOPONIEMEN)

Lesdoel(en) check

Aan het einde van de les kan je:

(1) beschrijven hoe aardolie ontstaat, hoe deze hulpbron vervoerd wordt

(2) aanwijzen waar en van wie de olievoorraden zijn

(3) wie verbruikt de olie op de wereld

(4) de geopolitieke gevolgen beschrijven

Beschrijf het ontstaansproces van aardolie

Wat is geen fossiele energiebron?

1. Aardolie
2. Hydro-elektriciteit
3. Steenkool
4. Biomassa

Uitputbare energie

Vernieuwbare energie

Wind

Olie

Zon

Aardgas

Aard warmte

Steenkool

Stromend water

Kernenergie

Welke voordelen zijn er voor Europa met de Nordstream 2 gaspijpleiding vanuit Rusland?

Welke nadelen zijn er voor Europa met de Nordstream 2 gaspijpleiding vanuit Rusland?

Voorbeelden van landen die de meeste olie gebruiken per hoofd van de bevolking zijn:

1. Australië, VS, Canada, Nederland, China
2. Saudi-Arabië, Nieuw-Zeeland, China, VS
3. Saudi-Arabië, Nieuw-Zeeland, Japan, VS
4. Nederland, België, VS, Canada, Australië

Gevolgen van olieschaarste op verschillende schaalniveau's 

continentaal

lokaal

mondiaal

nationaal

wereld

Irak

Bagdad

midden oosten

Noord-Amerika beschikt met zijn teerzanden over de grootste ..... reserves van aardolie

1. Conventionele
2. niet-conventionele

Economische winbaarheid

Technische winbaarheid

Maatschappelijke winbaarheid

Stelling I: Venezuela, Canada & VS beschikken over vrijwel alle voorraden van onconventioneel winbare olie

Stelling II: Aardolie ontstaat uit plankton. Aardgas kan ook ontstaan bij de vorming van steenkool

1. Allebei juist
2. Allebei onjuist
3. Stelling I juist Stelling II onjuist
4. Stelling I onjuist Stelling II juist

Wat betekent peak oil?

1. Het punt dat de olieprijs tot de max gestegen is
2. Het punt dat de olie op is
3. Het punt waarop de wereldproductie het maximum bereikt
4. Het punt waarop olie niet langer de belangrijkste energiebron is

werktijd

Lees paragraaf 3.1 uit je lesboek Arm en Rijk.

maak de vragen

klimaatverandering tegen gaan = CO2 uitstoot beperken. Google Europese maatregelen hiervoor.

Waarom neemt de vraag naar olie in de toekomst alleen maar toe?

Geef één voordeel en één nadeel van het gebruik van pijpleidingen om olie te vervoeren over lange afstanden

Zelfstandig lezen 

en verwerken

Lesboek met Halo AR
Verdieping

Actualiteit

Woordenboek

Vul je persoonlijke woordenboek aan met de 

woorden die je nog niet kent:

fossiele energiebron

conventionele reserve

niet-conventionele reserve

bewezen voorraad

economische winbaarheid

technisch winbaarheid

maatschappelijk winbaarheid

vermoedelijke reserve

peak oil

Afsluitende foto

Wat zie je?

Waar komt het voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de afsluitende foto

Afbeelding: Honger in een wereld van overvloed

Huiswerk

Artikel	Titel
Documentaire	Titel
Quizlet	Quizlet H3 §1
Huiswerk	Voorkennis opdrachten - werkblad ".........." - werkblad ".........." Huiswerk opdrachten - H3 §1 vragen 1 t/m 9

Artikel:

link

Documentaire:

link

Quizlet:

link

Artikel bespreking

Lees het artikel

Verdiepende vragen

Quizlet bespreking

Kernbegrippen Quizlet	Verdiepende vragen
peak oil niet-conventionele reserve	Wat betekent het begrip? Kan je er een zin mee maken? Kan je het begrip tekenen?

Huiswerk bespreking

Kernopgave(n) huiswerk

Verdiepende vragen

Schrijfopdracht

Maak je eigen samenvatting;

Schrijf een artikel over.

Atlaskaarten

Exit Ticket
Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃