LUK 2 VPK_Bijeenkomst 1_Zelfmanagementondersteuning

• Verpleegkunde
• HBO
• Studiejaar 1

Verpleegkunde

LUK 2

VPK_Week 2.1

Zelfmanagement

Leerstrategie in het hbo

• LUK 1 is afgesloten.
• hoe kijk je terug op jouw studieresultaten?
• ga je je leerstrategie hetzelfde houden of aanpassen?
• wat ga je eventueel anders doen?

Waar werken we naar toe?

Succescriterium

Je kent thema's van zelfmanagementondersteuning i.r.t. de patiënt en diens netwerksysteem.  

Lesdoelen

1.  Je kent en begrijpt de begrippen eigen regie, zelfredzaamheid, chronisch ziek,     persoonsgerichte zorg, samen beslissen en zelfmanagement  
2. Je kent en begrijpt de  3 aspecten van zelfmanagement  
3. Je kent en begrijpt de samenhang tussen mantelzorg, vrijwilligershulp en professionele zorg (inclusief de begrippen informele zorg en respijtzorg).
4. Je kent verschillende meetinstrumenten in de zorg. 

De in de lesdoelen benoemde adaptieve opgaven zijn rol- en medisch management en emotioneel management.  In van Staa hoofdstuk 1.5 worden 7 benoemd en wat wij hier noemen worden aspecten van zelfmanagement genoemd. 

Om de verwarring weg te nemen spreken we in deze les over de drie adaptieve opgaven zoals ik hierboven benoem. 

Programma

• Theorie: aspecten van zelfmanagement
• Link zelfmanagement en meetinstrumenten
• Theorie: meetinstrumenten
• Ecogram vergelijken (10 min)
• Opdracht: Zelfredzaamheidsradar 
• Opdracht meetinstrumenten
• Evaluatie van de les

Gebruikte bronnen

Voorbereidingscheck

DOEL

De voorbereidingsopdrachten worden geactiveerd zodat we zien hoe iedereen in de race zit.

Sheet 8 t/m 14

In hoeverre heb je je voorbereid?

Ik heb het ecogram gemaakt en de literatuur gelezen

Ik heb het ecogram gemaakt

Ik heb de literatuur gelezen

Ik heb geen van beide gedaan

Hiermee differentieer je in de klas. Laat de groep die zich niet heeft voorbereid de literatuur lezen. 

Heb je nog vragen over dat wat je hebt bestudeerd?

Leg kort uit: samenhang tussen professionele zorg, informele zorg en respijtzorg

Zelfmanagement 

In dit deel van de les neem je de studenten mee in de begrippen over zelfmanagement, chronisch ziek, zelfredzaamheid, eigen regie, persoonsgerichte zorg en samen beslissen aan de hand van een vraag en uitleg. 

De aanpassingen die mensen met een chronische aandoening moeten doen worden ook wel ................... genoemd.

1. copingstrategiën
2. functionele beperkingen
3. medische interventies
4. adaptieve opgaven

Deze adaptieve opgaven kun je verdelen in drie gebieden van zelfmanagement:

medische management

rol management

emotioneel management

Je kunt erop ingaan dat verpleegkundigen zich vooral richten op medisch management terwijl patiënten soms meer worstelen met problemen op andere vlakken

Adaptieve opgaven

Leven met een chronische aandoening wordt door de sociologen Corbin en Strauss (1988) ‘oneindig werk’ genoemd. Zelfmanagementondersteuning is erop gericht dat voortdurende werk te verlichten. In deze paragraaf lichten we de definitie van zelfmanagement die wij in dit boek hanteren (par. 1.2.2) nader toe. Dit gebeurt aan de hand van vier centrale elementen:

1. Omgaan met lichamelijke, psychische en sociale consequenties van de aandoening.

2. De ziekte inpassen in het dagelijks leven.

3. Eigen regie van de patiënt en samen beslissen.

4. Streven naar optimale kwaliteit van leven.

Daarbij heeft de zorgvrager drie rollen: medisch management, rolmanagement en emotioneel management. Binnen de geestelijke gezondheidszorg staat het begrip herstel centraal, dat vier aspecten kent: klinisch, functioneel, maatschappelijk en persoonlijk herstel (Van der Stel, 2015).

Je kunt erop ingaan dat verpleegkundigen zich vooral richten op medisch managemet terwijl patiënten soms meer worstelen met problemen op andere vlakken

De aanpassingen die mensen met een chronische aandoening moeten doen,

worden ook wel ‘adaptieve opgaven’ genoemd (Moos & Holahan, 2007). Deze

opgaven kun je onderverdelen in drie gebieden van zelfmanagement. Het

Medisch management het Rol management en het Emotioneel

management (Lorig & Holman, 2003) (Boekje SMILE)

Wat is eigen regie eigenlijk?

1. Organiseren en coördineren van het eigen leven
2. Organiseren en coördineren van de medicatie en behandeling
3. Organiseren en coördineren van de behandeling en psychische gevolgen ervan
4. Organiseren en coördineren van het welzijn en het psychisch welbevinden.

Ga in gesprek over eigen regie. In de voorbereiding is gevraagd om over de volgende  begrippen in eigen woorden uit te leggen: eigen regie, zelfredzaamheid, chronisch ziek, persoonsgerichte zorg, samen beslissen en zelfmanagement .

Antwoord (Van Staa et al. 2022) 

Eigen regie is het organiseren en coördineren van het eigen leven met als doel een goed leven, in eigen ogen (Verkooijen, 2006).

Eigen regie geldt voor iedereen, ook voor wie geen chronische aandoening heeft. Iedereen mag zelf bepalen op welke wijze hij het eigen leven inricht (wonen, werken, sociale contacten) en hoe de zorg en/of begeleiding bij eventuele ziekte daarbij wordt ingevuld. Daarmee lijkt eigen regie een overkoepelend concept te zijn; de erkenning van eigen regievoering is een voorwaarde voor zelfmanagement. Regievoering houdt in dat je richting kunt geven aan je eigen leven, ook als er een beroep op anderen gedaan moet worden voor steun bij zelfredzaamheid of participatie (Brink, 2013). De vanzelfsprekendheid van eigen regie houdt vaak op wanneer mensen voor langere of kortere tijd een beroep moeten doen op de hulp van derden; de patiënt komt dan in een kwetsbare en afhankelijke positie terecht (Siemonsma, 2022). Eigen regie wordt dan maar al te vaak, en meestal met goede bedoelingen, ingeperkt (Movisie, 2017).

Eigen regie sluit aan bij het fundamentele recht op zelfbeschikking. 

Wat is zelfredzaamheid?

1. Eigen regie
2. Zelfzorg
3. persoonsgerichte zorg
4. Een adaptieve opgave

Wat is het grote verschil tussen zelfredzaamheid en zelfmanagement?

Woordwolk om te kijken of de begrippen goed worden begrepen door de studenten. Ga in gesprek indien nodig over het verschil. 

Van Staa: 

zelfzorg en eigen regie: doet iedereen

zelfmanagement: doen mensen met een chronische aandoening.

Bespreek wat een chronische aandoening is. 

Definitie volgens Van Staa: Chronische aandoening wordt omschreven als onomkeerbare aandoeningen zonder uitzicht op volledig herstel en met een relatief lange ziekteduur; afhankelijk van de aandoening gaat het om een ziekteduur van langer dan zes weken of zes maanden. 

Meetinstrumenten en zelfmanagement

• Meetinstrumenten helpen om de mate van zelfredzaamheid en zelfmanagement in kaart te brengen
• Gebruik van meetinstrumenten geven zorgvragers inzicht in hun eigen gezondheidstoestand, dit draagt bij aan het zelfmanagement. (Zorgvrager kan geïnformeerde beslissingen nemen).

De overstap van zelfredzaamheid en zelfmanagement naar meetinstrumenten is een logische. Je kunt dit uitleggen op twee manieren:

Meetinstrumenten

Doel: signaleren, vervolgen en gericht verkennen van behoeften, 

symptomen en 

problemen van zorgvragers en hun naasten. 

De overstap van zelfredzaamheid en zelfmanagement naar meetinstrumenten is een logische. Immers, de verpleegkundige maakt haar observaties meetbaar door gericht een meet- of screeningsinstrument in te zetten. 

Wilkinson H9.4

Voorwaarden meetinstrument

Vormen:

• Vragenlijsten
• observatielijsten 
• Performance tests

Voorwaarden: het meetinstrument moet 

• valide
• betrouwbaar en 
• hanteerbaar zijn

Ken je voorbeelden van meetinstrumenten in de zorg?

Groepsopdracht 1	Ecogram vergelijken voorbereidingsopdracht
Groepjes	tweetallen
Duur	10 minuten

Bespreken voorbereidingsopdracht Ecogram

Studenten bekijken elkaars ecogram en geven daar feedback op. 

Opdracht ecogram (10 min)

In tweetallen het gemaakte Ecogram bestuderen

Geef elkaar feedback op de uitvoering van het ecogram

• Voldoet het ecogram aan de criteria van de handleiding? 
  
• Zijn de juiste verbanden gelegd?
• Zijn de juiste benamingen benoemd?
• Wat levert het invullen van een ecogram op/wat meet je?

Je kunt als docent ervoor kiezen om te differentieren. Studenten die geen ecogram hebben gemaakt, kunnen dit alsnog doen in 10 minuten op de gang. 

Hoe breng je de zelfredzaamheid van een zorgvrager in kaart? 

Groepsopdracht	Zelfredzaamheid in kaart brengen
Groepjes	tweetallen
Duur	15 minuten

Bijeenkomst opdracht invullen zelfredzaamheidsradar

Opdracht (15 min)

• In viertallen
• Lees de casus van Meneer Van den Akker (70), zie Brightspace bij domein verpleegkunde "Zelfredzaamheid oefenkaarten" en vul voor hem een zelfredzaamheidsradar in.  Maak bijbehorende vragen.

De studenten gaan aan de slag met de zelfredzaamheidsradar als hulpmiddel van de verpleegkundige om de zelfredzaamheid in kaart te brengen met de zorgvrager. 

De papieren casuistiek hangt in Brightspace. De zelfredzaamheidsradar kunnen zij uit BS halen. De website volgt hierna. 

Je kan er ook voor kiezen om de casuistiek uit te printen. 

app.zelfredzaamheidsradar.nl

Dit is de website van de zelfredzaamheidradar. De studenten gaan aan het werk met een casus uit BrightSpace om de zelfredzaamheid in kaart te brengen. 

Opdracht	Meetinstrumenten
Groepjes	Individueel
Duur	15 minuten

Individuele opdracht meetinstrumenten

Het is misschien een idee om studenten in dezelfde zorgsector bij elkaar te plaatsen. 

Opdracht meetinstrumenten

Ga op zoek naar de meetinstrumenten die je in je oriëntagestage zou kunnen gebruiken. 

Maak gebruik van:

https://www.zorgvoorbeter.nl/

https://kennisplatform.venvn.nl/alle-instrumenten/

https://meetinstrumentenzorg.nl/

Evalueren

Succescriterium

Je kent thema's van zelfmanagementondersteuning i.r.t. de patiënt en diens netwerksysteem.  

Lesdoelen

Je kent en begrijpt de begrippen eigen regie, zelfredzaamheid, chronisch ziek, persoonsgerichte zorg, samen beslissen en zelfmanagement  

Je kent en begrijpt de 3 adaptieve opgaven van zelfmanagement  

Je kent en begrijpt de samenhang tussen mantelzorg, vrijwilligershulp en professionele zorg (inclusief de begrippen informele zorg en respijtzorg).

Je kent verschillende meetinstrumenten in de zorg.

De in de lesdoelen benoemde adaptieve opgaven zijn rol- en medisch management en emotioneel management.  In van Staa hoofdstuk 1.5 worden 7 benoemd en wat wij hier noemen worden aspecten van zelfmanagement genoemd. 

Om de verwarring weg te nemen spreken we in deze les over de drie adaptieve opgaven zoals ik hierboven benoem. 

Hoe ging het vandaag?

😒🙁😐🙂😃