Thema 3 - Help! Ik ben (g)een boekenwurm - 3. Nederlandse uitspraak

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Thema 3 - Help! Ik ben (g)een boekenwurm!

Thema 3 - Help! Ik ben (g)een boekenwurm

taalsysteem

Uitspraak

• Nederlandse uitspraak

Voorlezen

Waarom zou je voorlezen aan mensen die zelf al kunnen lezen?

De voordelen van lezen

Volgens een van de tips van Iedereen Leest staat er op voorlezen geen leeftijd. 

Maar hoe doe je dat dan, voorlezen aan jongeren en volwassenen? 

Een correcte uitspraak

Uitspraak

Je wordt bij spreekopdrachten meestal beoordeeld op je uitspraak. Maar weet jij hoe je het Standaardnederlands correct uitspreekt? Hoe vorm je de klanken juist? 

Opwarmer

Lees de volgende tekst luidop voor en probeer alle medeklinkers goed uit te spreken. Slik geen letters in:

• Tippe tappe tippe tappe tip tap top
• Tippetip tippetip tip tip
• Tippetip tip tip tappetap tap tap toppetop top top
• Tippetippe tip tip tappetappe tap tap toppetoppe top top tip tap top

Opwarmer

Doe nu hetzelfde, maar vervang de ‘t’ door een andere medeklinker (bv. de ‘l’ of de ‘k’).

• Kippe kappe kippe kappe kip kap kop
• Kippekip kippekip kip kip
• kippetip kip kip kappekap kap kap koppekop kop kop
  
• kippekippe kip kip kappekappe kap kap koppekoppe kop kop kip kap kop

De koetsier poetst de pas gepoetste postkoets met postkoetspoets

Papa bukt zich en pakt de platte blauwe bakpan en ook het pak bakbloedworst.

Als jouw tekkel mijn tekkel tackelt, tackelt mijn tekkel jouw tekkel terug.

De krolse kat krabt de krullen van de reeds ontkrulde trap.

De knappe kapper kapt knap, maar de knecht kapt knapper dan de knappe kapper kapt.

De Spaanse prins spreekt prima Spaans.

To en Tom aten tomaten, Tom at en To vrat.

Hoor die kleine klompjes klepperen op de klinkers.

Drie domme dames dachten dat dromedarissen dagelijks drieduizend deciliter druivensap dronken.

Gisteren heb ik achtentachtig kacheltjes verkocht.

Als een pissige potvis in een pispot pist, heb je een pispot vol met potvispis.

Ik herhaal: "je moet de herhaling goed herhalen." En als je de herhaling goed herhaalt, hoef je de herhaling niet nogmaals te herhalen.

kraaieneieren

De kok snijdt recht en de knecht snijdt scheef.

Ping en Pong speelden pingpong. Ping pingpongde de pingpongbal naar Pong en Pong pingpongde de pingpongbal naar Ping.

Wat een weer weer zei de wasvrouw die aan de was was.

Presentatiespel

Presenteren

In deze oefening gaan we letten op:

• spreektempo 
• intonatie 

vijf groepjes

Neem een speelkaart. Ga samenzitten met de leerlingen die dezelfde soort kaart hebben

Presentatiespel: kaarten

13. De eentonige presentator

14. Spanning opbouwen

15. Intonatie

19. belangrijk? benadrukken!

Presentatiespel

Jullie krijgen een kaart met een oefening op intonatie

• Lees grondig wat er op de kaart staat.
• Bereid de opdracht op de kaart individueel voor.
• Voer de opdracht één voor één uit in je groepje.
• Na 5 minuten krijgt je groepje een nieuwe kaart

Articulatie

 klinkers en tweeklanken

Op verkenning

Dit deel van de les volgen we via Lernova:

Links - Lernova

Nederlands 4 D/A

Deel 3

3.5 Onmisbaar: articulatie en intonatie

• 3.5.2 Articulatie en intonatie

app.lernova.be

2.Articulatieoefeningen:

klinkers

Hoe spreek je de klinkers juist uit? Hoe maak je het verschil tussen de 'a' in 'bas' en de 'aa' in 'baas'? 

Opdracht 1

Bekijk de diapresentatie. Je krijgt telkens informatie over de uitspraak en ook een audio-opname van elke klank. Probeer de klanken zelf al eens hardop na te zeggen. In de volgende opdracht oefen je deze klanken in. 

Opdracht 2

Hieronder vind je van elke klank een aantal voorbeeldzinnen. Zeg ze zelf hardop na.

2.Articulatieoefeningen:

tweeklanken

Hoe spreek je de tweeklanken uit? Werk op dezelfde manier als bij de klinkers. Bekijk en beluister eerst de presentatie en oefen daarna de uitspraak in. 

Opdracht 3

Bekijk en beluister eerst de presentatie.

Opdracht 4

Beluister de voorbeeldzinnen en zeg ze hardop na. 

Intonatie en klemtoon

4. Intonatie en klemtoon

Naast een correcte uitspraak van de verschillende klanken, moet je natuurlijk een tekst ook met de juiste intonatie en gepaste klemtonen lezen. Als je dat niet doet, levert dat een grappig resultaat op, zoals je hieronder kunt zien. 

Opdracht 5

Bekijk eerst het filmpje over intonatie en lees dan zelf een aantal tekstjes in waarbij je let op intonatie en klemtoon.

klemtoon

Om op een correcte manier te spreken, moet je niet alleen alle klanken juist uitspreken, je moet ook de juiste klemtonen leggen (zowel in een woord als in een zin) en de juiste of een gepaste intonatie hanteren. 

• De klemtoon van een woord ligt vast op een bepaalde lettergreep. Je kunt die vaste klemtoon opzoeken in een woordenboek. Maar ook in een zin krijgen bepaalde woorden een klemtoon, of ligt de nadruk op bepaalde woorden. Het is belangrijk om bij het voorlezen van bijvoorbeeld een nieuwsbericht de klemtoon op de juiste woorden te leggen.

intonatie

Met intonatie zorg je voor een levendigheid in je spraak. We spreken van een stijgende of dalende intonatie.

De ideale intonatie

• Het is aangenamer om te luisteren naar een spreker die varieert in toonhoogte.
• Als je altijd dezelfde toonhoogte gebruikt, klink je monotoon. 
• Spreek je zonder intonatie, dan wordt het erg saai om naar jou te luisteren
• Overdrijf je met je intonatie, dan wordt je spraak erg gemaakt of gekunsteld. Je wil niet dolenthousiast overkomen bij een bloedserieus onderwerp.

Zoek een boek

Thema 3 - Help! Ik ben geen boekenwurm

Een boek kiezen

• Keuze verantwoorden: een zakelijke mail
• Een stuk voorlezen: uitspraak

Zoek een boek

We lezen dit schooljaar één boek:

• Het boek is geschikt voor jouw leeftijd.
  
• Het is in het Nederlands geschreven, maar het mag een vertaling zijn.
  
• Het boek heeft minstens 250 pagina's. Je mag er ook meer dan één lezen om aan het aantal pagina's te raken. Minder mag niet.
  
• We gaan op uitstap naar de bibliotheek 

De volgende les heb je het boek bij dat je dit schooljaar zal lezen

Boekenkeuze: mail naar je leerkracht

Mail

Schrijf een e-mail naar je leerkracht Nederlands waarin je verantwoordt welk boek je dit semester zal lezen. Beantwoord de volgende vragen: 

• Wat is de titel van het boek, wie heeft het geschreven?
• Hoe ziet de cover eruit? Waarom spreekt dit jou wel/niet aan?
• Wat leer je van de flaptekst over het verhaal? Waarom spreekt dit jou aan?
• Welk gevoel roept het eerste hoofdstuk op bij jou? Wat is je beoordeling? 

Schrijf +/- 200 woorden

Evaluaties - Thema 3: Help! Ik ben (g)een boekenwurm

• Taak: mail boekenkeuze

Voor je start ...

1. Bekijk de feedback op je toets van thema 1

Schrijf voor jezelf op waar je op zal letten bij deze taak. Je mag je notities gebruiken tijdens de taak. 

2. Lees nog snel de korte inhoud van je boek. Noteer de informatie die je hiervoor wil gebruiken.

Criteria

Inhoud

Opbouw

• Je mail is uitgebreid: je schrijft op welk boek je gaat lezen en je zorgt voor originele en passende argumenten. Je overstijgt het gevraagde aantal woorden. 

Totaal:  10

• Je mail is helemaal correct opgebouwd. Je bericht heeft een duidelijke inleiding - midden - slot. Je brengt deze zowel vormelijk als inhoudelijk aan. De lay-out is gepast.

/ 2,5

/ 2,5

Criteria

Uitvoering opdracht

Articulatie

• Je hebt de opdracht volledig uitgevoerd. Het fragment is een goed afgerond geheel. Je hebt de rubriek volledig ingevuld en op tijd ingeleverd. 

Totaal:  10

• Je spreekt alle klanken correct en duidelijk uit. De woorden worden duidelijk en volledig uitgesproken. Je bent goed te begrijpen.

/ 2,5

/ 2,5

Technisch spreken: een hoofdstuk voorlezen

Een fragment voorlezen: huiswerk

Lees de eerste 1-2 pagina's voor van je boek.  Maak hier een opname van.

Gebruik de hulpkaart intonatie en articulatie

Bekijk de rubriek voor je indient:

Thema's - Thema 3

• Een fragment voorlezen

Thema's - Thema 3 - 3.Verwerk op jouw manier

• Hulpkaart articulatie en intonatie

Criteria

Inhoud

Opbouw

• Je mail is uitgebreid: je schrijft op welk boek je gaat lezen en je zorgt voor originele en passende argumenten. Je overstijgt het gevraagde aantal woorden. 

Totaal:  15

• Je mail is helemaal correct opgebouwd. Je bericht heeft een duidelijke inleiding - midden - slot. Je brengt deze zowel vormelijk als inhoudelijk aan. De lay-out is gepast.

/ 2,5

/ 2,5

Criteria

Intonatie

Tempo

• Je varieert in toonhoogte. Dit maakt het boeiend en past perfect bij de inhoud.

Totaal:  15

• Het tempo past perfect bij de inhoud. Je legt een goede balans tussen snelheid en pauzes. 

/ 2,5

/ 2,5