Thema 2 - Voeding en vertering

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Thema 2

Voeding en vertering

Basisstof 1 en 2

Voedingsstoffen en voedingsmiddelen

Bouwstoffen, brandstoffen, reservestoffen en beschermende stoffen

Eiwitten, koolhydraten, vetten, water, mineralen, vitaminen

Aantonen voedingsstoffen

Vetten

Eiwitten

Koolhydraten

Water

Mineralen

Vitaminen

Indicatoren

• Voedingsstoffen aantonen
• Zetmeel - jodium
• Glucose - Fehling
• Vetten - Sudan 3
• Eiwit - Kopersulfaat en natronloog
• Vitamine C - DCPIP

Basisstof 4

Gezonde voeding, schijf van vijf

Energie

BMI, overgewicht en ondergewicht

ADH

Schijf van vijf

Overgewicht en ondergewicht

Basisstof 5

Duurzaamheid

Vegetarisch en veganistisch

Eetstoornissen

Eetstoornissen

Basisstof 6 (L:7)

Verteren 

Gebit (maken opdracht 27, L: 31)

Opdracht 27

1. Kroon

2. Wortel

3. Glazuur

4. Tandbeen

5. Tandholte

6. Wortelvlies

Opdracht 31

1. Kroon

2. Wortel

3. Glazuur

4. Tandbeen

5. Tandholte

6. Tandvlees

7. Kaakbeen

8. Cement

9. Wortelvlies

10. Bloedvat

11. Zenuw

Tandformule

Tandverzorging

Basisstof 7 en 9 (L: 6 en 8)

Verteringsstelsel

Enzymen

Darmperistaltiek

Vertering

Enzymen

• In verteringssappen
• Helpen met vertering voedingsstoffen 
• Amylase/maltase: zetmeel -> glucose
• Pepsine/peptidase: eiwit -> aminozuren
• Lipase: vetten -> glycerol en vetzuur

Darmperistaltiek

• Slokdarm, twaalfvingerige darm, dunne darm, dikke darm, endeldarm
• Spieren kneden voedsel en bewegen het door verteringsstelsel

Mondholte

• Speeksel met amylase
• Amylase begint vertering zetmeel (koolhydraat) naar glucose

Maag

• Zoutzuur doodt ziekteverwekkers en activeert pepsine
• Pepsine begint vertering eiwitten naar aminozuren

12-vingerige darm

• Lever maakt gal, opgeslagen in galblaas en via galbuis naar twaalfvingerige darm
• Gal emulgeert vetten: maakt vetdruppeltjes kleiner

12-vingerige darm

• Alvleesklier maakt alvleessap
• Alvleessap bevat enzymen die eiwitten, koolhydraten en vetten afbreken
• Amylase en maltase: vertering zetmeel naar glucose
• Peptidase: vertering eiwitten naar aminozuren
• Lipase: vertering vetten naar glycerol en vetzuur

Dunne darm

• Groot oppervlak door plooien
• Wand dunne darm maakt darmsap, bevat enzymen voor vertering
• Eindproducten vertering: aminozuur, glucose, vetzuur, glycerol
• Door darmwand naar bloedvaten

Dikke darm

• Opname water
• Opname glucose afkomstig van cellulose (vezels)

Extra oefening: benoem de organen en enzymen

1. mond

2. speeksel / amylase

3. maag

4. zoutzuur

5. pepsine

6. 12-vingerige darm

7a. amylase

7b. peptidase

7c. lipase en gal

8. dunne darm

9. dikke darm

10. endeldarm

11. anus

12. lever

13. nieren 

Basisstof 3 (L: 10)

Voedsel conserveren

Additieven

• Voedselvergifitiging
• Conserveren
• Additieven

Basisstof 8 (L: 9)

Voeding en vertering andere dieren

Basisstof 10 (V)

Allergieën

Allergie en intolerantie

• Voedselallergie: afweersysteem reageert op voedsel
• Voedselintolerantie: ongewone reactie op voedingsmiddelen

• Voedingsmiddelen en voedingsstoffen
  (eiwitten, koolhydraten, vetten, water, mineralen, vitaminen), functie voedingsstoffen (bouwstoffen, brandstoffen, reservestoffen, beschermende stoffen), indicatoren voedingsstoffen
• Gezonde voeding, schijf van vijf, energie, overgewicht en ondergewicht, BMI, eetstoornissen 
• Vegetariers, veganisten
  
• Vertering, verteringsproducten, verteringssappen, enzymen, darmperistaltiek
  
• Tanden, tandformule, melkgebit, gezond gebit
  
• Verteringsstelsel, verteren voedingsstoffen, darmvlokken
  * Koolhydraten (zetmeel, suikers) --> glucose door amylase en maltase
  * Eiwitten --> aminozuren door pepsine en peptidase
  * Vetten --> glycerol en vetzuur door lipase 
• Voeding en vertering zoogdieren
  
• Bederven en conserveren van voedsel, additieven
  
• Allergieën en intolerantie (V)