16/3 Dementie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1-3

Lesdoelen

Aan het einde van deze les:

Weten jullie wat dementie is.

Kunnen jullie de symptomen van dementie benoemen. 

Kennen jullie de drie meest voorkomende ziekten van dementie.

Kunnen jullie de verschillen tussen de drie ziekten uitleggen.

Kennen jullie de vier dementie stadia. 

Kennen jullie de verschillende benaderingswijzen

Informatie dementie

Voorkennis: 

- functie hersenen

- verschillende vormen van dementie

- fasen van dementie

Dementie

De achteruitgang van het denkvermogen en verandering van het gedrag 

Een combinatie van symptomen:

Hersenen kunnen informatie niet goed verwerken

Meest voorkomende vorm van Dementie:

Ziekte van Alzheimer

Vasculaire Dementie

Fronto-temporale Dementie

De gevolgen van het ouder worden zijn ook merkbaar in het functioneren van de hersenen.

Tot 25ste = ontwikkeling / vanaf 35ste = vermindering

Achteruitgang van cognitieve taken: .. 

Complexe cognitieve taken: 

iets nieuws leren; snel nieuwe informatie verwerken. 

Dementie

De hersenen zijn niet meer in staat om informatie goed te verwerken. 

1 op de 5 

Boven de 90 jaar = 40% een vorm van dementie 

'' 270.000 Nederlanders hebben dementie. Aangezien de leeftijd de belangrijkste risicofactor is voor dementie, zorgt de vergrijzing van de bevolking ervoor dat het aantal mensen met dementie sterk toeneemt.'' 

 

Progressief

Het maakt uit welke hersenziekte de dementie veroorzaakt.  

- Ander ziekteproces

Galantamine

Rivastigmine

= Remmen het enzym dat Acetylcholine afbreekt.

Memantine

= bevordert de overdracht van signalen in de hersenen.

Symptomen

Geheugenstoornissen

- Nieuwe informatie niet meer opnemen.

- Opgeslagen informatie moeilijk ophalen

Cognitieve stoornissen

- Afasie/ Taalstoornis

- Apraxie/ Verminderd vermogen van het uitvoeren van motorische handelingen

- Agnosie/ onvermogen om objecten te herkennen

Specifieke gedragingen;

Gedrag en stemmingen die kunnen voorkomen bij zorgvragers met dementie

Persevereren                                                                            

Het herhalen of doorgaan met een handeling, bv een liedje wat niet  meer uit je hoofd wilt, steeds terugkerend gespreksonderwerp, (fronto-temporale dementie)                                                                                                

https://www.hersenletsel-uitleg.nl/gevolgen/niet-zichtbare-gevolgen/emoties-gedrag-relaties/persevereren

Confabuleren

Gaten in geheugen opvullen met gebeurtenissen die hij wel beleefd heeft. Komt overtuigend over, maar blijken onjuist te zijn. (Korsakov)

Decorumverlies 

Met decorumverlies bedoelen we dat iemand zijn manieren verliest en zich niet meer netjes gedraagt. In gezelschap is hij te luidruchtig of zegt hij dingen die niet gepast zijn. Hij stoot iets of iemand om, en vergeet zich te verontschuldigen. Of hij weet zich niet te gedragen op een manier die bij de gelegenheid past.

vervolg specifieke gedragingen

Verzamelzucht

Materialen verzamelen wat troost biedt

Achterdocht

Iemand die de grip op de wereld verliest, kan makkelijk wantrouwend worden. Je naaste kan je gaan beschuldigen van dingen die je niet hebt gedaan. Bijvoorbeeld van diefstal, als ze iets kwijt is. Om te voorkomen dat jij steelt, kan ze dingen gaan verstoppen. En omdat ze de verstopte spullen daarna niet meer kan vinden, beschuldigt ze jou weer van diefstal.

In de beleving van je naaste is de verdenking volkomen terecht. Jij bent in haar ogen echt de persoon die steelt, overspel pleegt of samen met de buurman een complot tegen haar smeedt. Haar argwaan kan de zorg voor haar in de weg staan omdat ze je handelen niet vertrouwt.

Opdracht

In de volgende dia gaan jullie de termen combineren met de uitleg. Dit kan je doen door te slepen. 

persevereren

Confabuleren

Verzamelzucht

achterdocht

Decorumverlies

Herhalen

vertellen van verzinsels

Allerlei voorwerpen verzamelen

Gevoel dat iemand niet te vertrouwen is

Er wordt gedrag vertoont dat niet aan de sociale omgeving van dat moment is aangepast

0

Diagnose

Reden om naar de huisarts te stappen:

- Geheugenproblemen of verandering van gedrag of karakter

 

Algemeen onderzoek:

MRI-scan en PET-scan: 

Door de afwijkingen die te zien zijn kunnen verschillende vormen van dementie worden onderscheiden. 

Neurolopsychologisch onderzoek:

Executieve functies:

Plannen

Organisatie

Cognitieve flexibiliteit

Doelgericht gedrag

Timemanagement

Voorbeelden als deze functies niet meer lukken:

- Geen activiteiten meer kunnen organiseren

- Impulsief gedrag

- Niet meer flexibel kunnen omgaan met veranderingen 

- Obsessief gedrag (zoals steeds tellen, zingen, tikken of hetzelfde gedrag vertonen)

- Moeite hebben met passend reageren in sociale interacties

- Problemen met emotie regulatie

                                           milde cognitieve achteruitgang (=MCI)

https://www.alzheimer-nederland.nl/dementie/soorten-vormen/mild-cognitive-impairment

- bij enkele cognitieve stoornis

- de geheugenproblemen zijn groten dan bij de leeftijd past

-risico factor voor het ontwikkelen van dementie

MCI: milde cognitieve achteruitgang

VANAF 45 jaar/ jonge zorgvragers 

'' Naar schatting zijn er in Nederland 12.000 mensen met dementie die jonger zijn dan 65 jaar. ''

Alzheimer......

- vaak erfelijk 

- lichamelijk sterk

- andere behoeften dan ouderen

- aparte begeleidingsprogramma's

Preventie

Niet te voorkomen.

Maar.. 

Wat goed is voor het hart, is goed voor het hoofd

Gezonde en actieve levenswijze:

Geheugentraining:

- Helpt wat iemand weet langer vast te houden, maar heeft geen invloed op het activeren van het geheugen. 

Dementie

Wat is dementie?

Symptomen..

Diagnose..

Preventie.. 

Oorzaken: 

Oorzaken van dementie

Mensen met dementie zijn uniek.

Bij iedere hersenziekte is het verloop van de dementie anders. 

Wat betekent dit voor jou als verpleegkundige?

....

Wanneer je als verzorgende de diverse hersenziektes kent, weet je welke hersenfuncties haperen en heb je een beter beeld van de zorgvrager met dementie. 

Alzheimer

- 60/70%

-Bekendst en meest voorkomend

- tussen 70 en 80 jaar

- Hersenziekte:

Hersencellen van de hersenschors werken steeds minder. 

- TAU-eiwitten: 

* Stabiliteit van hersencellen en verbindingen tussen cellen. 

* Worden niet goed afgebroken -> ophopingen in en tussen de cellen = Plaques

Hersencellen functioneren niet meer, krimpen en verdwijnen

- Geheugenstoornis: korte termijn

- Geleidelijk verdwijnen cognitieve functies:

Afasie; Agnosie; Apraxie; uitvoerende functies

- Diagnostiek en behandeling 

Zoek dit op en zet dit op papier

Afasie: steeds minder uitdrukken via taal; begrijpen van taal

- Agnosie: moeite met herkennen van voorwerpen en geluiden

- Apraxie: moeite met praktische handelingen; moeite met volgorde van deelhandelingen (eerst trui en dan hemd)

 

- Uitvoerende functies: logisch nadenken; plannen en doelgericht handelen

Vasculaire dementie

- 15%

- Stoornissen in de doorbloeding van de hersenen, veroorzaakt door ziekten aan hart en bloedvaten.

- Geen goede doorbloeding van de hersencellen en te weinig zuurstof.

- Gevolg: verbindingen tussen de hersencellen raken beschadigd

Sprake van vasculaire dementie bij zorgvragers die chronische diabetes, hoge bloeddruk of een CVA hebben gehad. 

- Cognitieve stoornissen ontstaan eerder dan geheugenstoornissen.

- Bewust van geestelijke achteruitgang -> emotioneel en gedeprimeerd.

- Grillig verloop

- Geestelijke en lichamelijke achteruitgang ->

lopen, spreken, slikken, plassen.

- kans op nieuw CVA

-Wat is de diagnostiek en behandeling?

Schrijf dit op! 

Gestoorde doorbloeding van de hersenen.

Beschadiging van de witte stof.

Frontotemporale dementie (FTD)

- 10%

- Oorzaak = defect gen 

Hersenkwabben krimpen door 

het afsterven van de hersencellen.

- Gedragsstoornissen vallen het eerst op. Waarom ?

- Taalstoornissen door aantasting van de ... 

                                              - Ontremd gedrag

                                              - Persoonlijkhe hygiene

                                              - Onrust

                                              - Persevereren.. 

                                              - Apathie 

- Moeite met het vinden van de juiste woorden

Het begrip van taal blijft wel aanwezig

- Diagnostiek en behandeling: zoek dit op

- Persevereren: herhalen

- Hersencellen in frontaal en temporaalkwab gaan kapot. 

functies van deze hersengebieden gaan verloren. 

- Apathie is het gebrek aan emotie, motivatie of enthousiasme

Opdracht

Zoek op en bespreek samen de diagnostiek en behandeling van de ziekte 

in groepjes van 4 à 5.

Schrijf de belangrijke punten op je blad ( kan door middel van een tekening, woordweb, schema, of je eigen creatieve idee ).  

Dit wordt in de les besproken

Ziekte:

Alzheimer: https://www.alzheimer-nederland.nl/dementie/soorten-vormen/ziekte-van-alzheimer

Vasculaire dementie: https://www.alzheimer-nederland.nl/dementie/soorten-vormen/vasculaire-dementie?gclid=EAIaIQobChMI5NeHkJ-s9gIVkeF3Ch1sWwh5EAAYASAAEgIXePD_BwE

FTD: https://www.alzheimer-nederland.nl/dementie/soorten-vormen/frontotemporale-dementie-ftd?gclid=EAIaIQobChMIjv_i7J6s9gIVEtd3Ch0FSQnjEAAYAiAAEgJB2PD_BwE

Korsakov: https://www.hersenstichting.nl/hersenaandoeningen/korsakov/?gclid=EAIaIQobChMI_d3kr56s9gIVzgyLCh1WHQ6gEAAYASAAEgLhivD_BwE

Uitval van functies

Vaste patronen in de achteruitgang van cognitieve functies.

Stadia van dementie. (dit is al in de vorige pp presentatie aan bod gekomen)

Dit zijn stadia die Naomie Feil hanteert:

1. Stadium 1 lichte verwardheid

2. Stadium 2 verwardheid in tijd

3. Stadium 3 voortdurende beweging

4. Stadium 4 vegeteren

opdracht 

volgende dia is wederom een sleepvraag

Stadium 1

Stadium 2

Stadium 3

Stadium 4

Spullen kwijtraken

Een 'fout' maken tijdens een bezigheid verbergen door er een grapje van te maken

Moeite met orienteren 

Minder goed met woorden uitdrukken

''Sorry ik ben de afspraak vergeten''

''Ik zit al 20 minuten in de auto en ik weet niet meer waar ik naartoe zou gaan''

Tijd 23.30uur

''ik ga even booschappen doen''

''Ik kan niet meer vertellen hoe ik me voel''

TERUGBLIK

Wat is bij jou het meest bijgebleven?

Volgende week hebben jullie een gastles over dementie.

Schrijf vragen op voor de gastdocent en verzamel dit met de groep. Dit lever je in bij de docent.

casus maken

Als je klaar bent met deze lesson-up maak dan de casus m.b.t. klinisch redeneren