3M 8.6 Gedrag bij mensen

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Thema 8 Gedrag

8.1 Wat is gedrag?

8.2 Oorzaken van gedrag

8.3 Aangeboren en aangeleerd gedrag

8.4 Sociaal gedrag

8.5 Taakverdeling binnen groepen

8.6 Gedrag bij mensen

Startopdracht

De vorige les hebben we de rangorde in groepen besproken. Apen leven b.v. in groepen. 

--> Welke groep apen heeft het grootste territorium nodig? 

Een groep apen in een dicht oerwoud of een groep apen in een open landschap. 

Leg je antwoord uit.   

1. Loop rustig het lokaal binnen en praat zachtjes
2. Ga zitten op je stoel
3. Je jas hang je over je stoel
4. Pak je boek, schrift + pen

Startopdracht

De vorige les hebben we de rangorde in groepen besproken. Apen leven b.v. in groepen. Als experiment hebben ze 2 groepen apen in een ander gebied gezet. 

--> Welke groep apen heeft het grootste territorium nodig? 

Een groep apen in een dicht oerwoud of een groep apen in een meer open landschap. 

Leg je antwoord uit.   

Antwoord

Een groep apen in een open landschap heeft het grootste territorium nodig omdat een territorium voldoende voedsel moet bevatten voor de groep en de nakomelingen. 

Ook moet er voldoende ruimte / schuilmogelijkheden zijn. 

Programma

• Leerdoelen
• Uitleg basisstof 8.6 --> gedrag bij mensen
• Video experiment bij mensen --> 5.5 min. 
• Opdrachten maken
• Afsluiting 

Leerdoelen 

• Je kunt de overeenkomsten en de verschillen noemen tussen gedrag van mensen en gedrag van dieren.

Aangeboren en aangeleerd

Erfelijk gedrag:

• Zuiggedrag van baby's
• Gezichtsuitdrukkingen

Aangeleerd gedrag:

• Praten (door geluiden te imiteren)
  
• Puzzels/raadsels/ruzies oplossen

Bij dieren en mensen wordt gedrag bepaald door erfelijke factoren en leerprocessen. Bij mensen spelen leerprocessen een grote rol!

Erfelijke eigenschappen

bij mensen

Eigenschappen zoals zuiggedrag bij baby's en de emoties in onze gelaatsuitdrukkingen.

Blinde kinderen vertonen bijvoorbeeld dezelfde uitdrukkingen bij boosheid, blijdschap, etc.

Erfelijke eigenschappen

Gedrag dat voor iedereen hetzelfde is.

Het tonen en herkennen van emoties is bij alle mensen over de hele wereld hetzelfde.

Communicatie bij mensen

Mensen zijn in staat tot spreken, iets wat dieren niet kunnen.

Een belangrijke factor in kennisoverdracht is taal.

Mensen communiceren op verschillende manieren.  

Rolgedrag en rolpatronen

Rolgedrag komt alleen voor bij sociaal georganiseerde groepen dieren (kuddedieren) en mensen.

• Rolgedrag is gedrag dat anderen verwachten in een bepaalde situatie (bijv. aanvoerder van een team)
• Voorbeeld: je bent een vriendin en een dochter.
• Al het gedrag dat bij een bepaalde rol hoort = 

     het rolpatroon. 

Normen en waarden

Om goed te kunnen samenleven stellen mensen normen en waarden voor hun gedrag. 

• Normen (gedragsregels) --> je mag niet stelen
• Waarden --> ideeën van mensen over wat zij belangrijk vinden, bv. eerlijkheid.

Normen en waarden worden sterk bepaald door de cultuur. 

Omgeving en cultuur

• Je leert van je directe omgeving: familie of school. 

• Maar je leert ook alle regels en gebruiken van maatschappij waartoe je hoort.

• Je gaat je gedragen naar deze cultuur.

Culturen

Gedragsregels kunnen in een groep door individuen worden overgedragen naar nieuwe individuen.

Bij mensen is dit een belangrijk aspect van cultuur.

Gedrag bij de mens

Het vergrote hersenvolume is voordelig voor het leren, maar is nadelig voor de ontwikkeling van het kind, volwassen worden duurt langer.

Leervermogen is ook toegenomen, dus het vermogen om gedrag effectief te veranderen. Dit is aangeboren, maar is ook gedeeltelijk aan te leren. Ook normen en waarden worden aangeleerd door omgeving.

Huiswerk

Lezen 8.6

Maken opdracht 1 t/m 3 

en 5 t/m 8

Herhalen en/of extra oefenen

Playlist uitlegvideo's

Oefenen

Effectief leren video's

Mens en chimpansee

Empathie

Inlevingsvermogen in de gedachten en emoties van een ander. --> Je realiseert je dat de beleefwereld van een ander anders is en kan daar ook een voorstelling van maken.

Empathie is niet altijd positief je kan het ook gebruiken om anderen te manipuleren.

Moreel bewustzijn

Mensen kunnen nadenken over hun gedrag en hun gedrag beoordelen.

Hieruit bestaan normen en waarden en een basis voor maatschappelijke organisaties en cultuur.

Frans de Waal: Ook chimpanzees en Kapucijnapen kunnen inzien als iets niet eerlijk is.