6.4 de macht van de vorsten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

6.4 de macht van de vorsten

Programma

• terugblik
• uitleg 6.4
• check
• afsluiten  

Waarom was het bouwen van kerken en kathedralen zo belangrijk voor de Middeleeuwse mens? Noem 2 redenen.

Waarom kochten veel mensen in de Middeleeuwen een aflaat bij de kerk?

Romaanse kerk

Gotische Kerk

dikke muren

 grote ramen

hoge muren met luchtbogen

kleine ramen

na 1200

ronde bogen

spitse bogen

voor 1200

Bestudeer de bron. In de tijd van steden en staten ontstond in Nederland een landbouwstedelijke samenleving. Gaat de bron over een oorzaak of over een gevolg van die ontwikkeling?

1. een oorzaak
2. een gevolg

Leerdoelen

aan het eind van deze les:

• weet je hoe de macht van de Duitse vorst afnam
• kun je verklaren hoe de Franse koning machtiger werd
• kun je verklaren hoe de macht van de Engelse koning zich ontwikkelde
• weet je op welke manier Europese vorsten hun land als eenheid gingen besturen

Duitse Rijk

• koningschap was niet erfelijk: koningen gekozen door keurvorsten
• vier hoge edelen en drie bisschoppen 
• koning koos op zijn beurt weer  bisschoppen, dit werden vaak leenmannen
• paus bracht hier verandering in

Door wie werden de koningen van het Duits Rijk gekozen? kies de letter van het juiste antwoord

1. door de bisschoppen
2. door de keizer
3. door de keurvorsten
4. door de paus

Strijd 

• benoemen van bisschoppen = investituur
•  Paus Gregorius vond dit een taak voor de kerk
• gevolg: strijd tussen paus en vorst = investituurstrijd 
• gewonnen in 1122 door de paus
• afspraken: paus benoemt bisschoppen, daarentegen mogen bisschoppen wel leenman blijven 

De investituurstrijd ging om...

1. Of de paus wel echt direct contact met God had
2. Het benoemen van bisschoppen
3. Middeleeuwse klederdracht
4. Of de keizer op kruistocht moest.

Wat was het gevolg van de investituurstrijd?

1. de keizer/koning kreeg meer macht
2. de kerk werd machtiger
3. de burgers kregen meer macht
4. de kerk en de adel werd machtiger

Engeland

• Engelse koning vaak in oorlog met Frankrijk
• oorlog = duur --> edelen waren hier niet blij mee
• Edelen veroverden de Engelse koning Jan zonder land: lieten hem in 1215 de Magna Carta ondertekenen

• Magna Carta: document waarin staat dat de koning zich aan de wetten moet houden
• hiernaast moet hij toestemming vragen als hij de belasting wil verhogen 

Frankrijk

• in Frankrijk stierf de Franse Koning Karel IV zonder zonen: De Engelse koning Edward III vond dat hij recht had op de troon --> ontstaan 100 jarige oorlog
  

• winst voor de Franse vorst Karel VII met behulp van Jeanne D'arc 
• Gevolg: vanwege de winst is de Franse koning sterker dan ooit

Wat zijn oorzaken van de 100 jarige oorlog?

1. De Franse koning had het Engelse leen Aquitanië afgepakt, dat kostte hem geld omdat de wijn nu van de Franse koning was
2. De Engelse koning was boos dat hij geen koning van Frankrijk mocht worden nu de Franse koning dood was.
3. De Engelse koning was boos omdat de Franse koning de schotten steunde in hun oorlog tegen hem
4. De Engelse koning was bang dat Frankrijk de handel met Vlaanderen in wol stop zou zetten en dat kostte veel geld.

Waar of niet waar:
Na de 100 jarige oorlog was de koning van Frankrijk machtiger dan de koning van Engeland

1. Waar
2. Niet waar

Jeanne D'arc

• tijdens 100 jarige oorlog verloor Franse koning Karel VI veel gebied aan de Engelse
• Jeanne D'arc kreeg een goddelijke boodschap om Fr. te redden
• kreeg legerleiding (verkleed als man) en won vele veldslagen
• dit stelde de Franse troon veilig
• met Jeanne D'arc liep het niet goed af 

Vorsten worden machtig 

vorsten kregen veel geld binnen dmv stadsrechten

• van belastinggeld namen zij een eigen bestuur in dienst en betaalden een eigen leger--> afname macht leenmannen 
• koningen bestuurden hun land steeds meer als eenheid dmv rechtbanken en wetten = staatsvorming
• hierdoor bestuurden koningen het land vanuit één centrale plek = centralisatie 

invloed van de burgers

• burgers betaalden belasting, wilden daardoor ook meer inspraak
• derde stand voor burgerij
• had de koning advies nodig? dan riep hij de drie standen bij elkaar om te vergaderen 
• in Engeland heet dit het parlement, in NL heet dit de Staten-Generaal

Wat is Centralisatie ?

1. Een land vanuit drie punten besturen
2. Een land door verschillende mensen besturen
3. Een land uit een gewest besturen
4. Een land vanuit één punt besturen

Wat was niet een reden dat de centralisatie in Duitsland niet lukte?

1. Het ambt van een vorst was niet erfelijk
2. De vorst werd gekozen door keurvorsten
3. Duitsland was machtiger dan Frankrijk
4. De keizer was vaak in Italië

Bekijk de bron. Is de maker een voor- of tegenstander van Jeanne D'arc? Leg je antwoord uit met behulp van de bron.