Steken en beten

• Zorg en Welzijn
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Steken en beten - de theorie

Kader herhalingsdag 5 april 2023

Daphne van Lunzen

Lesdoel:

Aan het einde van de les kunnen alle cursisten:

1. verschillende steken en beten herkennen en weten hier op de juiste manier op te reageren

2. ziekteklachten herkennen en op de juiste manier handelen

Steken en beten,
waar denk je aan?

Wespen en bijensteken, tekenbeten, slangenbeten (ader), steken van zeedieren (kwal of pieterman)

De teek

 Een klein, spinachtig diertje. Voor het blote oog is de teek vaak moeilijk te herkennen als het op de huid is beland. De teek houdt overigens van warme, niet goed zichtbare plekjes.

En dan met name de knieholtes, navel, oksels, liezen en bilspleet. 

Een teek nestelt zich vast in de huid. Als het diertje nog geen bloed tot zich heeft genomen, vormt het enkel een klein puntje op het huidoppervlak. Eenmaal volgezogen wordt de teek groter en bolvormiger en is het dus makkelijker te herkennen op het lichaam. Omdat een tekenbeet pijnloos is, heb je het niet snel door als je gestoken bent. De teek scheidt namelijk samen met haar speeksel een verdovend middel uit. 

https://www.youtube.com/watch?v=5TCCdZL5BJc

Tekenbeet

• Teken zitten vooral in hoog schaduwrijk gras en dode bladeren bij bomen en struiken
• Trek dus lange kleding aan in een tekenrijke omgeving
• Toch een teek? Verwijder hem dan zo snel mogelijk. 

Geef de volgorde van de EHBO bij een teek

1

2

3

4

5

desinfecteren

pincet pakken

in agenda zetten

koorts --> huisarts

Tekenbeten

 Een teek moet zo snel mogelijk worden verwijderd.

• Gebruik voor het verwijderen van teken geen alcohol of benzine.
  
• Pak de teek zo dicht mogelijk bij de huid met een puntig pincet of speciale tekenverwijderaar.
  
• Bel de huisarts of huisartsenpost als het verwijderen niet lukt.
  
• Ontsmet het wondje na het verwijderen van de teek.
  
• Neem contact op met de huisarts bij een rode kring of bij ongewone vermoeidheid, koorts, verminderde eetlust of pijn aan gewrichten.

Een tekenbeet kan de ziekte van Lyme veroorzaken. Lyme kan gepaard gaan met gewrichtsklachten en verlammingen. Niet iedereen die door een teek is gebeten, krijgt deze ziekte.

Welke 5 plekken van het lichaam moet je goed controleren na een wandeling in een bosrijke omgeving

Wat is géén mogelijk symptoom van de ziekte van Lyme.

1. Griepachtige verschijnselen
2. Zonder antibiotica kan het zenuwstelsel worden aangetast
3. Hevige pijn op de plek waar de teek heeft gebeten
4. Een rode kring rondom de beetplek na 4-6 weken

Bijen en wespen

Een bijen- of wespensteek is pijnlijk. 
 De plek zwelt en doet pijn. 

Bijen steken maar één keer, laten angel achter waarna ze langzaam sterven. 

Bij allergie --> Direct handelen!

Na aanleiding van het filmpje kunnen jullie benoemen wat je moet doen bij een wespensteek.

Wat te doen  bij een wespen/ bijensteek

• Verwijder na een bijensteek zo snel mogelijk de achtergebleven angel met een pincet of met je nagel. 
• Verwijder eventuele ringen wanneer het slachtoffer in de vinger is gestoken. Door de insectensteek kan de vinger namelijk opzwellen. 
• Leg een nat kompres (washandje, theedoek, gaasje) of een koud (ijs) kompres op de plaats van een insectenbeet. Dit vermindert de pijn, jeuk en zwelling.
  

• Bel de huisarts of huisartsenpost als de steek- of bijtplaats erg dik wordt.
• Bel 1-1-2 wanneer het slachtoffer in zijn of haar mond/keel is gestoken en/of last heeft van ernstige benauwdheid, suffer worden of bewusteloosheid. Shockverschijnselen en/of zwelling in de nek of hals. Bel ook bij een allergische reactie of bij een beet van een giftige slang.
  
• En let op: een wespensteek in keel of mond kan door een zwelling en afsluiting van de luchtweg levensbedreigend zijn.

Wat te doen bij een bijensteek

Als de angel is achtergebleven, schraap deze dan weg met je vingernagel of de botte kant van een mes.

Koel de plaats van de steek met een nat kompres of een coldpack.

Gebruik eventueel een zalf tegen huidirritatie, bijvoorbeeld zalf met menthol, aloë vera of calendula (gebruik volgens bijsluiter).

Wordt de plek waar je bent gestoken erg dik? Bel dan de huisarts.

WESP

BIJ

Adder

De gewone adder is de enige gifslang die in Nederland en België voorkomt. De beet kan ook voor de mens gevaarlijk zijn. Hij houdt van droge, zonnige plekken. De winter brengt de adder meestal met andere slangen door in verstijving. In maart kruipt hij uit zijn schuilplaats. Hij jaagt niet, maar wacht zijn prooi op. Bliksemsnel schiet hij naar voren en grijpt voorbijlopende muizen, kikkers of ook wel vogels. 

Wat te doen bij een slangenbeet

• Bel 1-1-2 wanneer een slachtoffer is gebeten door een giftige slang.
  
• Beweeg het getroffen lichaamsdeel zo min mogelijk.
  
• Niet uitzuigen, insnijden of afbinden, dat is niet zinvol

Steken van zeedieren

Als iemand aan het strand een erg pijnlijke plek heeft na een steek van een zeedier (bijvoorbeeld van een kwal) kan hij of zij het best deze plek onderdompelen in heet water, zo heet als hij kan verdragen. Als er geen heet water is, kan tegen de pijn gekoeld worden met een coldpack of ijs. Ook kan afgespoeld worden met zeewater (niet met zoet water). Bel de hulpdiensten als het slachtoffer een hevige allergische reactie krijgt.

Wat kan je doen bij steken van zeedieren

Nog een laatste filmpje

Wat ervaart iemand met de ziekte van Lyme? Hoe ernstig is dit nu eigenlijk??

Wat te doen bij insektenbeten?

https://www.ehbo.nl/tips/beten-en-steken/

Leerdoelen

Hebben we de leerdoelen behaald? 

• verschillende steken en beten herkennen en weten hier op de juiste manier op te reageren
• ziekteklachten herkennen en op de juiste manier handelen

Rondvraag

Vragen

en/of

 mededelingen?