Basisstof 6 Gaswisseling bij dieren

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Gaswisseling

Lesverloop

1. Terugkoppelingsvragen
2. Uitleg
3. Kennisvragen
4. Zelfstandig werken 

Kennisvragen

Longemfyseem is

1. Beschadiging van de longblaasjes
2. Beschadiging van de haarvaten in de longen
3. Beschadiging van de bronchiën
4. Hetzelfde als COPD

Wat hoort niet bij chronische bronchitis maar bij longemfyseem?

1. de slijmvliezen ontstoken zijn
2. iemand minder longblaasjes heeft
3. De slijmvliezen meer slijm produceren
4. Er kan minder lucht bij de longblaasjes komen

Wat gebeurd er bij een astma aanval?

1. Bloedvaatjes worden nauwer
2. Spiertjes in de luchtwegen trekken samen
3. Longblaasjes raken verstopt
4. Spiertjes in de bloedvaatjes worden nauwer

Zet de stappen van inademen in de goede volgorde

Lucht stroomt je longen in

Je borstholte en longen worden groter

Tussenribspieren en middenrifspieren trekken samen

Luchtdruk in je longen neemt af

Ribben kantelen omhoog en middenrif wordt plat

Astma

COPD

Long-emfyseem

Gezonde luchtwegen

Gezonde longblaasjes

COPD

slikken

ademhalen

verslikken

Spieren tussen de ribben waarmee de ribben en het borstbeen kunnen worden bewogen.

Spieren waarmee het midden-rif kan worden bewogen.

Ademhaling dankzij het samentrekken van het middenrif en de buikspieren.

Ademhaling dankzij het bewegen van de ribben en het borstbeen.

Voortdurende verversing van de lucht in de longen.

Tussenribspieren

Middenrifspieren

Buik-ademhaling

Borst-ademhaling

Ventilatie

Gaswisseling bij dieren

Basisstof 6: Gaswisseling bij dieren

Introductie

• Longen
• Huid
• Kieuwen
• Tracheeën
• Geen ademhalingsorganen

Longen

Zoogdieren, vogels en reptielen

Waterdieren die adem moeten halen (walvis, dolfijn, schildplad, zeekoe, orka etc.)

Huid

Kieuwen

Ademen met kieuwen

Tracheeën 

Geleedpotige 

Spin

insecten

veelpotige

Geen ademhalingsorganen

Warm- en koudbloedig

• Als de lichaamstemperatuur constant is: Warmbloedig
• vb mensen

Meer gaswisseling bij warmbloedig

• Als de lichaamstemperatuur gelijk is aan de omgeving: Koudbloedig
• vb slangen

Anatomie

• Rechtsboven in de buikholte net onder middenrif
• Na huid grootste orgaan
• Aan lever bloedvaten, poortader en galblaas

Produceert gal:

• Lever maakt gal
  
• Wordt opgeslagen in de galblaas
  
• Wordt via de galbuis afgevoerd naar de twaalfvingerige darm
  
• Gal emulgeert vetten (grote vetdruppels worden verdeeld in kleine vetdruppels) 

Functie lever

• Gifstoffen uit bloed halen en afbreken
• Poortader brengt bloed van darmen naar lever
• Afvalstoffen uit bloed halen en afbreken
• Gal maken

Afvalstoffen en gifstoffen afbreken:

• Gifstoffen zoals alcohol, drugs en medicijnen worden uit bloed gehaald onwerkzaam gemaakt door lever

• Lichaam slaat geen eiwitten op, lever haalt overtollige eiwitten uit lijf en breekt ze af

• Rode bloedcellen die niet goed werken worden door leven afgebroken -> kleurstoffen maken ontlasting bruin

Glucosegehalte

Hoog glucose gehalte van het bloed:

• Glucose --> glycogeen (door insuline)
• Glycogeen wordt opgeslagen in de lever
  

Laag glucose gehalte van het bloed:

• Glycogeen --> glucose (door glucagon)
• Glucose wordt opgenomen in het bloed

Bewerking voedingsstoffen:

• Uit eiwitten vanuit voedsel maakt de lever fibrinogeen
  
• Fibrinogeen is een plasma eiwit: nodig bij bloedstolling (thema transport en afweer)

Hepatitis:

Ontsteking van de lever door hepatitis virus

Hepatitis B:

• Overgebracht door bloed, sperma, vocht uit de vagina
  
• Verschijnselen zijn eerst mild, later leverkanker of afsterven levercellen
  

Hepatitis B

Klachten:

• Meestal geen klachten
  
• Geelzucht, vermoeidheid, koorts, lusteloosheid, misselijkheid, spier- en gewrichtspijn
  

Genezing:

• meestal vanzelf, zonder medicijnen. Soms ontstaat een chronische infectie

Veroorzaker:

• virus

Gevolgen:

• blijvende schade aan lever of leverkanker

Voorkomen:

• inenten

Geelzucht

Een te hoge hoeveelheid afvalstoffen (galkleurstoffen) in het bloed.

 > Symptoom van verschillende leverziektes.

Anatomie lijf

• 2 nieren
• Aan kant van rug, bovenin buikholte

Anatomie nieren

Functie nieren

• Halen afvalstoffen uit bloed, zoals zouten en afgebroken medicijnen
• Niermerg en nierschors scheiden samen water met afvalstoffen uit -> dit is urine
• Nierbekken verzamelen urine en voeren via urineleiders af naar blaas

Urine

• Wordt opgeslagen in blaas, blaas wordt geleegd door samenknijpen als hij vol is. 
• Urine verlaat blaas via urinebuis
• Hoeveelheid en samenstelling urine is niet altijd hetzelfde
  -> urine kan net als bloed gebruikt worden voor onderzoek van functioneren lichaam

Kennisvragen

Hoe haalt een dolfijn adem?

1. Longen
2. Kieuwen
3. Huid
4. Tracheeën

Een dolfijn verslikt zich niet! 

Hoe haalt een insect/spin adem?

1. Longen
2. Kieuwen
3. Huid
4. Tracheeën

Waarmee haalt een kip adem?

1. Longen
2. Kieuwen
3. Tracheeën
4. Huid

Waarmee halen amfibieën adem?

1. Longen
2. Longen & huid
3. Tracheeën
4. Huid

Welk onderdeel hoort waar?

Stigma's

Kieuwboog

Kieuwplaatje

Tracheeën

Kieuwdeksel

Wat is koudbloedig?

1. Een organisme heeft niet altijd een constante temperatuur
2. Een organisme heeft een vacht
3. Een organisme heeft altijd een constante temperatuur
4. Een organisme heeft veren

Zelfstandig werken

Gaswisseling

- Opdrachten maken

- Basisstof 6

Klaar?

- Test jezelf

- Blooket spelen

Zelfstandig werken in stilte

Zelfstandig werken en fluisteren

Zelfstandig werken en overleggen