Gastles: Woorden vs. Wapens - onderbouw

1 / 30
next
Slide 1: Slide
BurgerschapRode KruisMiddelbare schoolvmbo, mavo, havo, vwoLeerjaar 1-6

This lesson contains 30 slides, with interactive quizzes, text slides and 6 videos.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

Slide 1 - Slide

This item has no instructions

Slide 2 - Video

Video introduceren: 
Disclaimer; dit is een indrukwekkende video, bekijk van te voren of dit past bij de doelgroep.


Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier het humanitair oorlogsrecht bescherming biedt en het Rode Kruis helpt tijdens een oorlog. 
Leerdoel
.......

Slide 3 - Slide

This item has no instructions

Waarom voeren we eigenlijk oorlog?

Slide 4 - Mind map

Werkvorm: woordweb - oorzaak

Laat de leerlingen zoveel mogelijk redenen (uit het verleden en heden) opnoemen. Denk hierbij aan religieuze, culturele, ideologische, economische of sociaal-politieke tegenstellingen.

Wellicht zullen sommigen ook een waardeoordeel geven, bijvoorbeeld: een vrijheidsoorlog is een goede reden om oorlog te voeren. Geef hiervoor de ruimte.

Slide 5 - Video

Introduceer video
In dit fragment legt Devran van de NOS uit wat, 160 jaar geleden, de aanleiding was voor Henry Dunant om het Rode Kruis op te richten en de basis te leggen voor het HOR.

Let op: dit fragment is geknipt. 

Een tijdlijn van het ontstaan van het 
Rode Kruis en het humanitair oorlogsrecht


Jean Henry Dunant is een Zwitserse zakenman die in 1859 op reis is naar Solferino om daar een boek dat hij net geschreven heeft aan Napoleon III te overhandigen. Hij komt onderweg langs een slagveld waar Franse soldaten tegen Sardijnse soldaten vechten en waar tienduizenden soldaten liggen te kermen van de pijn. Hij besluit zijn reis af te breken en te helpen.
In de jaren die volgen worden er aanvullende protocollen gemaakt die niet altijd door alle landen worden ondertekend. De manier waarop we oorlog voeren verandert, dus ook de gedragsregels die daarbij horen.  
Alle regels die eerder zijn opgesteld worden aangepast en gebundeld. De bescherming van burgers in oorlogstijd krijgt een eigen verdrag. Dit zijn de vier Verdragen van Genéve. Alle landen ter wereld hebben dit ondertekend. 
Veel Europese landen zijn enthousiast over de plannen van Henry Dunant. Zij vormen op 26 oktober 1863 een neutrale hulporganisatie en spreken af een rood kruis op een wit vlak als embleem te gebruiken. Het Internationale Rode Kruis is geboren.
De internationale afspraken over het behandelen van slachtoffers op het slagveld worden in 1864 formeel vastgelegd. Later komen er ook regels voor strijdkrachten op zee. De belangrijkste ontwikkelingen in deze afspraken kwamen na WO2.
Koning Willem III tekent in 1867 een Koninklijk Besluit tot oprichting van Eene Nederlandsche Vereeniging tot het verleenen van hulp aan zieke en gewonde krijgslieden in tijd van oorlog: Het Nederlandse Rode Kruis! Het doel van de Vereeniging is iedereen te helpen, die in nood is. In binnen- en buitenland.

Slide 6 - Slide

 slag rond Solferino  in 1859, ik kan het jaartal niet aanpassen

Met deze slide laten we zien dat het Rode Kruis en het HOR onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. 
Wat is het humanitair oorlogsrecht?
.............
Beperkt de effecten van een oorlog. 

Beschermt personen die niet deelnemen aan de strijd.

Stelt grenzen aan wapens en manieren van oorlogsvoering.

Slide 7 - Slide

Informatie
De kern van humanitair oorlogsrecht.

Leg aan de leerlingen uit wat de essentie van het humanitair oorlogsrecht is.
  • Spaar mensen die niet (langer) deelnemen aan de strijd, zoals burgers, gewonde soldaten, krijgsgevangenen en medische hulpverleners.
  • Gebruik geen wapens die geen onderscheid maken tussen strijders en burgers, of die onnodig lijden en schade veroorzaken.
Het woord humanitair oorlogsrecht is een beetje vreemd, er zit het woord humaniteit in. Leg hier uit wat dat betekent. 

HUMANITEIT
Het beginsel van humaniteit waarborgt de bescherming van hen die niet meedoen aan de strijdt en de toepassing ervan gaat om beperken van menselijk lijden (pijn, doden, etc.)
Het beginsel van humaniteit werkt op twee manieren
Beperkt strijdende partijen in hun keuzes van middelen en methoden
Het biedt bescherming aan personen die niet of niet langer meer deelnemen aan de vijandelijkheden.
Het beginsel verbiedt buitensporig geweld en onnodig leed tijdens de strijd. Iedereen binnen het conflict moet menswaardig behandeld worden.
Denken – Delen – Uitwisselen
Welke 3 regels zou jij opstellen om onnodig leed te voorkomen tijdens een oorlog?

1.
2.
3.

Slide 8 - Slide

Denken – Delen – Uitwisselen

Slide 9 - Video

Video:
In deze lessen over humanitair oorlogsrecht zijn we erachter gekomen dat oorlog ook regels heeft. Deze video zet de wetten van oorlog nog even kort achter elkaar op een rijtje.

Video kort samengevat:
1. Burgers:
  • Directe aanval op militair doel mag. Ook als er burgers bij om komen. Burgers mogen nooit het directe doel zijn van een aanval.
  • Plekken en gebouwen waar burgers vaak komen mogen nooit het doelwit zijn van een aanval.
  • Burgers moeten zoveel mogelijk worden beschermd. (voorzorgsmaatregelen nemen)
  • Burgers hebben recht op medische hulp.
2. Zieken en gewonden
  • Medisch personeel moet altijd hun werk kunnen doen.
  • Burgers of strijders, het Rode Kruis maakt geen onderscheid. 
3. Gevangenen
  • Krijgsgevangenen mogen niet gemarteld worden, moeten eten krijgen, beschermd worden, hygiënische faciliteiten krijgen en contact mogen behouden met dierbaren.
4. Voorlichten: Rode Kruis zorgt over voorlichting over deze internationale regels.
  • Burgers zijn beschermd

  • Burgers hebben recht op medische hulp

  • Gebouwen waar burgers vaak komen zijn beschermd

Slide 10 - Slide

This item has no instructions

Slide 11 - Video

Video:
In deze lessen over humanitair oorlogsrecht zijn we erachter gekomen dat oorlog ook regels heeft. Deze video zet de wetten van oorlog nog even kort achter elkaar op een rijtje.

Video kort samengevat:
1. Burgers:
  • Directe aanval op militair doel mag. Ook als er burgers bij om komen. Burgers mogen nooit het directe doel zijn van een aanval.
  • Plekken en gebouwen waar burgers vaak komen mogen nooit het doelwit zijn van een aanval.
  • Burgers moeten zoveel mogelijk worden beschermd. (voorzorgsmaatregelen nemen)
  • Burgers hebben recht op medische hulp.
2. Zieken en gewonden
  • Medisch personeel moet altijd hun werk kunnen doen.
  • Burgers of strijders, het Rode Kruis maakt geen onderscheid.
3. Gevangenen
  • Krijgsgevangenen mogen niet gemarteld worden, moeten eten krijgen, beschermd worden, hygiënische faciliteiten krijgen en contact mogen behouden met dierbaren.
4. Voorlichten: Rode Kruis zorgt over voorlichting over deze internationale regels.
  • Medisch personeel is beschermd 

  • Krijgsgevangenen zijn beschermd

Slide 12 - Slide

This item has no instructions

Wie zijn er beschermd
door het humanitair oorlogsrecht?
     Niet beschermd    
    Wel beschermd    
scholieren
krijgsgevangenen
combattant
de bakker
militair medisch personeel
gewonde soldaat

Slide 13 - Drag question

This item has no instructions

Het directe geweld tegen burgerobjecten, gebouwen die burgers gebruiken zijn, is verboden.
Bescherming gebouwen
......

Slide 14 - Slide

This item has no instructions

Wat is beschermd
door het humanitair oorlogsrecht?
     Niet beschermd    
    Wel beschermd    
Moskee
Ministerie van Defensie
Militaire kazerne
Gebouwen met het Rode Kruis-embleem
Ziekenhuizen
Scholen

Slide 15 - Drag question

Werkvorm - Sleepvraag
Vraag: Wat voor soort gebouwen zijn beschermd door het humanitair oorlogsrecht?

Juiste antwoord: Al deze gebouwen zijn beschermd op het Ministerie van Defensie en Militaire kazerne na.

Toelichting: Het directe geweld tegen burgerobjecten, gebouwen die burgers gebruiken zijn, is verboden.
Hoe zeg je ‘Niet schieten!’ in een oorlog?

Slide 16 - Slide

Achtergrond informatie:
De emblemen van het rode kruis, de rode halve maan en het rode kristal zijn symbolen die nagenoeg iedereen kent: in oorlog en vrede, en door alle partijen. Het betekent: 'Niet schieten'. In elke taal.

Het Rode Kruis-embleem is een uniek beschermend symbool dat in oorlogstijd het verschil tussen leven en dood kan uitmaken. Dit geldt ook voor de rode halve maan en het rode kristal. Internationaal rechtelijk gezien zijn deze symbolen/emblemen hetzelfde, in oorlogstijd. Het beschermt slachtoffers van gewapende conflicten én hulpverleners.

Als het Rode Kruis-embleem gebruikt wordt op bijv. een auto met hulpverleners, is dit hét symbool dat betekent dat het niet aangevallen mag worden. Daarom mag niet iedereen dit embleem zomaar gebruiken.

Slide 17 - Video

In deze video worden de volgende begrippen uitgelegd:
- Onderscheid
- Burgerobject
- Militair doel

Vraag na de video of de leerlingen deze begrippen hebben begrepen. Verderop in de les worden deze begrippen gebruikt voor een opdracht.
  • Onderscheid

  • Burgerobject

  • Militair doel

Slide 18 - Slide

This item has no instructions

Welke wapens ken jij al die 
worden gebruikt tijdens
een oorlog?

Slide 19 - Mind map

Werkvorm: Voorkennis over wapens
Bespreek de reacties van de leerlingen. Eventueel kun je er voor kiezen om te reacties te rubriceren: welke horen bij elkaar, en onder welke categorie vallen ze.

Juiste antwoorden:
- granaat, handgranaat, clusterbom,
- mijnen, land- of zeemijnen, anti-personeelsmijnen, anti-tankmijnen
- gifgas, chemische wapens, mosterdgas, biologische wapens,
- raketwerper, machinegeweer (zoals bijvoorbeeld AK47), mortier, artilleriegeschut (zoals bijvoorbeeld houwitser)
- raket, torpedo
- kernwapen, atoombom, waterstofbom
- drones, (zoals bijvoorbeeld MQ-9 Reaper)

Slide 20 - Slide

Wapens
Wat zie je hier en waar dient het voor?
Bewapende drone 

Defintie van Wapen:
Middelen of mechanismen die worden gebruikt voor de verdediging of aanval in gevechten, bij het jagen of in oorlog.
Voorbeelden van verboden wapens:
  • Antipersoneelsmijnen
  • Chemische wapens

Slide 21 - Slide

Voorbeelden van verboden wapens
Landmijnen
Landmijnen zijn ook verboden onder het humanitair oorlogsrecht, omdat ze geen verschil kunnen maken tussen burgers en soldaten, of tussen een fiets en een tank. De landmijn ontploft bij iedereen die er op stapt. 
Chemische wapens 
Chemische wapens zijn ook verboden, omdat ze te veel leed veroorzaken. Ook is het moeilijk om chemische wapens te richten en te beperken tot soldaten.

Foto: Het Rode Kruis werkt samen met het Zimbabwaanse mijnactiecentrum om de veiligheid, kwaliteit en het tempo van de humanitaire ontmijning in het zuidoosten van het land te verbeteren.  Er zijn 21.486 mijnen gevonden en vernietigd.
Noem een voorbeeld van een 
tactiek bij oorlogsvoering.

Slide 22 - Mind map

This item has no instructions

Voorbeelden van verboden manieren:
  • Uithongering van burgers
  • Menselijk schild
  • Plundering 

Slide 23 - Slide

Manieren van oorlogsvoering die verboden zijn
Uithongering van burgers
Het uithongeren van de bevolking is verboden. Waarom denk je dat dit is? Antwoord: het zijn burgers, en die zijn beschermd.
Menselijk schild
Een menselijk schild is wanneer er opzettelijk burgers in of rond een militair doel aanwezig zijn of geplaatst worden om de vijand ervan te weerhouden een aanval op dat doel uit te voeren. Het humanitair oorlogsrecht verbiedt het gebruik van menselijke schilden.
Plundering
Het toe-eigenen van spullen van iemand anders zonder zijn of haar goedkeuring is verboden. Denk bijvoorbeeld aan het plunderen van musea.

Foto: Het is een ziekenhuis voor oorlogstraumachirurgie in Somalië opgezet door ICRC en de Somalische Rode Halve Maan. Het ziekenhuis wordt bemand door artsen, verpleegkundigen en laboratoriumtechnici uit verschillende Europese landen.
  •   Onderscheid 

  •    Burgerobject

  •    Militair doel

Vereist dat partijen bij een conflict altijd onderscheid moeten maken tussen degenen die niet (langer) deelnemen aan gevechten en degenen die dat wel doen.  
Elk object dat geen militair doel is. Als een burgerobject wordt gebruikt ter ondersteuning van een militaire actie, verliest het zijn bescherming en kan het een militair doel worden. Burgerobjecten zijn beschermd tegen aanvallen tijdens een gewapend conflict. 
Dit is een lid van de strijdkracht, een object dat door zijn locatie, doel of gebruik een effectieve bijdrage levert aan militaire operaties en waarvan de vernietiging een duidelijk militair voordeel oplevert voor de tegenstander. 

Slide 24 - Slide

Nieuwsartikel bespreken a.d.h.v. de begrippen op de slide

Klik op de link om het NOS artikel in een nieuw tabblad te openen: Pentagon: eenmalige reeks bombardementen op doelen in Syrië (nos.nl)

Als het Rode Kruis nemen wij geen juridisch standpunt in over wat er is gebeurd. Het doel van dit nieuwsbericht en de daaropvolgende discussie is om gesprekken te bevorderen gebaseerd op de beginselen van het HOR. Bijvoorbeeld, kunnen burgerobjecten soms ook een militair doel worden? Of, wanneer is een militair voordeel groot genoeg om een aanval te rechtvaardigen waarbij mogelijk ook burgerslachtoffers kunnen vallen? We richten ons niet specifiek op de antwoorden binnen de context van dit nieuwsbericht (en dus de beoordeling of iets goed/fout was), maar bespreken deze kwesties binnen de context van de beginselen van het HOR.

Onderscheid: Dit artikel biedt een goede gelegenheid om het onderscheid tussen combattanten en burgers te bespreken, en om te benadrukken dat het HOR burgers bescherming biedt. Hierbij kan worden ingegaan op het feit dat bij gebruik van gifgas in stedelijke gebieden (vrijwel) geen onderscheid kan worden gemaakt tussen burgers en combattanten

Burgerobject: Bij burgerobjecten kan worden besproken dat ze in sommige gevallen hun bescherming verliezen wanneer een aanval op hen een duidelijk militair voordeel biedt, waardoor ze legitieme militaire doelen worden. In dit geval kan deze link worden gelegd met het wetenschappelijk onderzoekscentrum. Belangrijk is hierbij geen conclusies te trekken bij het benoemen van dit voorbeeld, aangezien het Rode Kruis geen juridische standpunten inneemt binnen deze context.

Militair doel: Met betrekking tot dit artikel kan besproken worden wat het militair doel was in deze aanval. Hierbij kan goed worden aangesloten met de quote: “Het eerste doel was een wetenschappelijk onderzoekscentrum in de buurt van Damascus, zei generaal Dunford. Het tweede doel was een wapenopslag ten westen van Homs, waar volgens hem onder meer het gifgas in bewaard werd. In de buurt daarvan lag het derde doel, een opslag- en commandocentrum.” De vraag die hierbij gesteld kan worden is wanneer is of wordt een object een legitiem militair doel?

Gevangenenbezoek en uitwisseling Rode Kruis-berichten
Noodhulpactiviteiten, zoals voedselvoorziening, bieden van onderdak, hulp bij evacuaties en reddingswerkzaamheden
Familiehereniging en uitwisseling berichten
Medische hulpverlening
Promotie van het humanitair oorlogsrecht onder de strijdende partijen
Taken Rode Kruis tijdens oorlog
1.

2.


3.
4.
5.

Slide 25 - Slide

Achtergrond informatie:
In deze slide wordt een aantal kerntaken van het Rode Kruis beschreven. Deze werkzaamheden in oorlogstijd zijn via de Verdragen van Genéve aan het Rode Kruis toegewezen.

Het is goed mogelijk dat sommige begrippen extra uitleg nodig hebben:
Rode Kruis-bericht
Een middel om contact te herstellen en te behouden met familieleden in gebieden waar post en telefoon door oorlog en (natuur)rampen niet meer functioneren. Een Rode Kruisbericht bestaat uit een geschreven brief van of naar familieleden in een oorlogs- of (natuur)rampgebied.

Extra context: Het Rode Kruis is een drijvende kracht achter de naleving, ontwikkeling en verspreiding van het humanitair oorlogsrecht. Wereldwijd dringen we aan op het belang van naleving van de Verdragen van Genève. Ook gaan we het gesprek aan met alle partijen bij een gewapend conflict over het belang van naleving van het recht. We zijn aanwezig in bijna alle conflictgebieden. We zijn daar actief met noodhulp voor burgers, verzorgen van gewonden, bezoeken van gevangenen, en het contact herstellen tussen familieleden die elkaar zijn kwijtgeraakt.

Mag ik schieten?
Ja
Nee
Weet niet

Slide 26 - Poll

Werkvorm: Wat denk je: mag ik schieten?

Vraag aan de leerlingen wat ze denken: mag hier geschoten worden? Ja of Nee?

Het antwoord is: nee (en ja)

De burgerbevolking en afzonderlijke burgers genieten algemene bescherming tegen uit militaire operaties voortvloeiende gevaren. 

Tenzij zij rechtstreeks deelnemen aan de vijandelijkheden.



Is dit toegestaan?
Ja
Nee
Weet niet

Slide 27 - Poll

Werkvorm: Wat denk je: is dit toegestaan?

Vraag aan de leerlingen wat ze denken: is dit toegestaan? Ja of Nee?

Het antwoord is: nee

Het stoppen van een ambulance bij een check-point is strijdig met het ontzien en beschermen van medisch transport; daarnaast is het belemmeren van medische zorg strijdig met het de bescherming van de medische taakvervulling.


.....
Stelling
Ik weet nu de belangrijkste regels uit het humanitair oorlogsrecht.
Eens
Oneens

Slide 28 - Poll

Werkvorm: stelling 

Laat de leerlingen aangeven in hoeverre ze het het met deze stelling eens zijn.

Bespreek vervolgens de uitkomst.

Noem één regel van het HOR die je vandaag hebt geleerd:

Slide 29 - Open question

This item has no instructions

Slide 30 - Video

Video introduceren:
In deze video komt een tegenstellingen naar voren die gaat over de keuze na inzet van een ingrijpend wapen. 
Vraag de leerlingen wat hun keuze zou zijn?

More lessons like this