5V les 3 NOVA H10.2 Reacties van koolwaterstoffen

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

5VWO Les 3 H10.2

Reacties van koolwaterstof-fen

VOORBEREIDING:

1. stencil met opdracht 1 kopiëren

2. vooraf als huiswerk noteren in Magister:

meenemen naar de les:

- boek B

- Binas

- begrippennetwerk dat is uitgedeeld aan het begin van H8

Deze les:

- startopdracht bij de flipovers

- uitleg en aantekeningen

- zelf werken aan opgaven

startopdracht (flipovers)

Bekijk het stencil met reacties van koolstofverbindingen.

Beschrijf voor elke reactie in woorden wat er gebeurt. 

Let hierbij op 

- het aantal beginstoffen/reactieproducten

- veranderingen in bindingen/atomen

- molecuulformules

Klaar? Ga terug naar je eigen plek en pak je schrift

H10.2 Reacties van koolwaterstoffen

Aan de hand van jullie flipovers zetten we de vijf soorten reacties op een rij en leer je van elk type reactie de naam.

1. Kraken

AANTEKENING

groot molecuul breekt in 2 of meer stukken:

alkaan -> alkaan + alkeen

er ontstaat alkeen omdat er niet genoeg H-atomen zijn

Voorbeeld: C6H14 --> C4H10 + C2H4

Kraakreacties

KRAKEN= grote moleculen in kleine stukjes breken
              

               C₁₀H₂₂    -->  C₈H₁₈  +  ........

             alkaan        -->   alkaan  +  ........

Alkanen kraken

Een groot alkaan breekt in verschillende alkenen.

Dat kan thermisch of katalytisch.

______

_____

Zo toon je aan dat er C=C aanwezig is:

De reactie die je zojuist zag, is een additiereactie. In deze animatie zie je hoe een additiereactie verloopt met bijvoorbeeld HCl

2. Additie

AANTEKENING:

2 stoffen --> 1 stof, de C=C verdwijnt

voorbeeld:

HCl aan C=C van propeen (isomeren!)

ook andere stoffen kunnen adderen:

voorbeeld H2O aan etheen (nieuwe dia)

Kenmerken van een additiereactie

• De beginstof is onverzadigd (C=C)
• Je voegt klein molecuul toe, bijvoorbeeld: 

             Br2,    Cl2,    H2,    HF,    HCl,    HBr,     HI  of    H2O.

• De C=C verdwijnt en er ontstaat één nieuwe stof
• De reactie verloopt snel

Alkenen - additie

Additiereactie: de C-atomen van de C=C krijgen elk een atoom erbij

Cyclo-alkanen - additie

'Gespannen' 3-ring springt open

Additie met water

Bij een additiereactie met water splitst het H2O molecuul in een H-atoom en een -OH groep. Het H-atoom komt aan het ene C-atoom en de -OH groep aan het andere C-atoom

denken - delen - uitwisselen

Hoeveel isomeren ontstaan bij de additie van water aan but-1-een?

Hoeveel isomeren ontstaan bij de additie van water aan but-2-een?

Geef van alle gevormde reactieproducten de structuurformule en de naam

3. Eliminatie

Dit is het omgekeerde van additie:

je haalt atomen weg uit het molecuul, er ontstaan een C=C

1 beginstof --> 2 reactieproducten (C=C gevormd)

Alkanen - eliminatie

Eigen werk

Je kent nu 3 van de 5 typen reacties. De volgende les maken we de aantekeningen compleet. Werk nu zelf aan de volgende opgaven:

opgave	leerdoel
14 (NIET a en f)	reactietypen herkennen en reactievergelijking geven in structuurformules
16	additiereactie met Br2 / aantonen C=C
19	additie en isomerisatie (zoek zelf de betekenis op)
*20	een uitdagende additiereactie: heb jij inzicht?