3.1 de verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 3

Politieke revoluties

3.1 De Verlichting

Voorkennis

 Wat weet je nog?

Lodewijk XIV - Absolutisme

Lesdoelen 3.1:

Aan het einde van de les kun je... 

1. een beschrijving geven van de standensamenleving in het ancien régime
2. uitleggen dat de Verlichting een nieuwe manier van denken was
3. met enkele voorbeelden uitleggen dat verlichte denkers nieuwe ideeën hadden over goed bestuur

Handboek Blz. 

Stand	Percentage	Taak	Privileges
1.
2.
3. a. b. c.

Wat waren de derde stand, percentage, taak en privileges?

Standensamenleving
Frankrijk 

Geboorte bepaalt stand

Ancien Regime

Koning heeft absolute macht en hoogste stand heeft voorrechten

98% !!

Standensamenleving

Eerste stand	Geestelijkheid	- Geen belasting betalen - Wel voorrechten
Tweede stand	Adel	- Geen belasting betalen - Wel voorrechten
Derde stand	Boeren en burgers	- Wel belasting betalen - Geen voorrechten

Het begin van de Verlichting

• 17e eeuw         Wetenschappelijke Revolutie 
  
  
• Anders kijken naar de wereld: observatie en experiment
  
  
• Hieruit kwam het rationalisme: het steeds meer vertrouwen op eigen verstand (ratio) en niet meer op het geloof.
• Verlichting: manier van denken waarin geloof en traditie plaatsmaken voor logisch en verstandelijk redeneren

Wat werd er anders?

Nieuwe ideeën over goed bestuur:

• Standensamenleving/ slavernij
   Mensen zijn van nature gelijk, de standen zijn dus oneerlijk, en slavernij is onchristenlijk
  
• Absolutisme:
   Mensen willen een staat waarbij iedereen gelijk is én dezelfde wetten gelden voor iedereen, dus ook voor de koning
• (religieuze) tolerantie (verdraagzaamheid), verlichte denkers vonden dat iedereen mocht geloven wat hij wilde
  

Jean-Jacques Rousseau

Rousseau was vóór democratie

• Natuurrechten
• Hij vond dat niet de koning absolute macht moest hebben, máár het volk!

Charles de Montesquieu

Trias politica (driemachtenleer)

Oftewel: scheiding der machten

• Niet één persoon moet alle macht hebben. Hoe dan wel?
  

1. Vergadering van vertegenwoordigers van het volk (wetgevende macht)
   
2. Regering: wetten uitvoeren
   (uitvoerende macht)
   
3. Rechters: wetten controleren
   (rechtsprekende macht)

• Dit moet machtmisbruik voorkomen
  

Absolute vorsten waren niet blij met de verlichting

• Boeken met kritiek op bestuur en kerk worden verboden (censuur)
  
• Verspreiding van ideeën stopte niet
• In salons werden ideeën verspreid
   -Hier kwamen rijken burgers en geleerden samen
• Door de boekdrukkunst konden ideeën zich snel verspreidden
• Hierdoor ontstond het publieke debat
  Mensen in de samenleving praten mee over ideeën en problemen
  

Aan het werk

Maken opdrachten 3, 6, 9, 8, 9, 11 t/m 14