Les 2.3 Infectieziekten

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Infectieziekten

Programma

Terugblik vorige les d.m.v. Kahoot!

Lesdoelen

Afweersysteem

Infecties, bacteriën, virussen

Medicatie

Vragen?!

Kahoot!

Lesdoelen

Aan het eind van deze les heb je kennis van:

• Het afweersysteem
• Infecties, bacteriën, virussen
• Medicatie bij infecties
• Osmose, metabolisme, diffusie

diffusie

Moleculen bewegen --> dit komt door de energie in de moleculen 

Zorgen voor gelijke verdeling van stoffen in een ruimte/concentratie 

Bijvoorbeeld in de longen: bij zware inspanning stroomt er meer bloed door de longvaten bij inspanning

Bijvoorbeeld: COPD oppervlakte van respiratoire membraan verkleint waardoor minder gasuitwisseling

molecuul = kleinste deeltje van een stof

Osmose

proces o.b.v. diffusie.

Vloeistof waarin stoffen zijn opgelost gaan door semipermeabele wand --> stoffen die in de vloeistof zijn opgelost kunnen dat niet

Voorbeeld: zout in het lichaam --> zout trekt water aan --> electrolyten na,ka,chl --> bijv. bij zweten/sport etc. --> kan schade geven 

Bijvoorbeeld: Colloid osmotische druk bij cardiaal oedeem, infectieus oedeem of hypproteinemisch oedeem (honger oedeem: overmatigheid van vocht in de weefsels door te weinig eiwitten om deze druk te handhaven --> water lekt

zie voorbeeld pagina 29 van je boek: de suikerconcentratie is gelijk verdeeld

Metabolisme

-stofwisseling

-chemische veranderingen in het menselijk lichaam om deze in stand te houden

-verbranding van afvalstoffen --> brandstof en zuurstof nodig

-er ontstaat warmte en energie maar ook afvalproducten 

Doel metabolisme/verbranding

-cel kan specifieke taak uitoefenen

-energie voor vermenigvuldigen van cellen

-reguleren lichaamstemperatuur 

Stoffen die je verbrandt: koolhydraten en vetten en later evt. eiwitten. 

Chemische reactie --> enzymen nodig --> eiwit die werkt als katalysator

Voorbeeld 1:  Via de longen komt door diffusie zuurstof in ons bloed. Koolstof dioxide is een afvalproduct dat bij verbranding ontstaat --> wordt door het bloed naar de longen getransporteerd en daar uitgescheiden 

 

voorbeeld 2

via de spijsvertering komt door diffusie en osmose brandstof uit onze voeding. via het uitscheidingsstelsel (longen en nieren) worden afvalstoffen uitgescheiden 

Anabolisme

Stofwisseling zorgt voor evenwicht tussen opbouw en afbraak van cellen in ons lichaam --> in de groei overheerst de opbouw --> dat heet anabolisme --> anabolen = spieropbouwend

Bij ernstig ziek zijn overheerst de afbraak van cellen --> katabolisme

stofwisseling beïnvloedt door

• lichaamstemperatuur
• Voeding
• voedselopname
• leeftijd
• lichamelijke gezondheid
• schildklierhormoon
• Testosteron/anabole stoffen --> sporters  

Het afweersysteem

Afweersysteem

• beschermt het lichaam tegen ziekteverwekkers (bacteriën, virussen, schimmels, parasieten)
• Niet specifieke afweer: aangeboren afweer: huid, slijmvliezen en witte bloedcellen  

1e verdedigingslinie

Huid: buitenste laag maar ook niet tastbare barrière als zweet en talgklieren

Spijsverteringskanaal: 

-speeksel --> eiwitten die chemische reactie mogelijk maken

-maag --> zuur milieu voor ziekteverwekkers

-darmen --> darmflora (dikke darm vooral) beschermen tegen schadelijke bacteriën

 

Maar ook

Tranen

Neusharen

Trilharen (keelholte)

Urine

Infectie

Rubor (roodheid)

Calor (warmte)

Tumor (zwelling)

Functio laesa (gestoorde functie)

Febris (koorts)

Systemische reactie

-Ontstaat naast lokale ontstekingsreactie

-Koorts --> beschermt het lichaam, opruimen van ziekteverwekkers gaat sneller

-Lokale ontsteking kan de specifieke afweer activeren in het hele lichaam

Specifieke en niet-specifieke afweer

Niet-specifiek: wanneer het bacteriën lukt toch door de afweer te komen --> witte bloedcellen vermeerderen --> komen in aktie

Specifiek:  herkenning van het lichaam van een bepaald micro-organisme, bijvoorbeeld waterpokken 

Anti-lichamen 

IgM: geproduceerd als eerste reactie na herkenning van een onbekend antigeen  dit noem je primaire antilichaamrespons

IgG: meest voorkomende antilichaam, wordt na IgM aangemaakt. Bij zwangere vrouwen zorgt IgG via de placenta voor bescherming

IgE: speelt rol bij allergische reacties en parasitaire infecties (wormen)

IgA: vooral in slijmvliezen: neus, longen, ogen en spijsverteringskanaal, bloed en moedermelk

IgD: in kleine hoeveelheden in bloed, functie nog onduidelijk

Infectieziekten

• Door ziekteverwekkers veroorzaakt.
  
• Een ontsteking is een reactie van het lichaam op een willekeurige schadelijke prikkel  ontsteking kun je ook infectie noemen
  
• Bacteriën
  
• virussen
  
• schimmels/gisten
  
• Wormen
  
• protozoën (amoeben)
  

Bacteriën

• Eencellig plantje dat onder de microscoop te zien is; staaf, rond.
  
• Kunnen zich zelfstandig delen
  
• Kokken zijn ronde bacteriën: diplokokken (2), in rijtjes: streptokokken of in trosjes: stafylokokken
  
• Staafjes liggen altijd los
  
• Bacteriën heb je ook nodig  dit noem je commensalen om in evenwicht te blijven
  
• Bacteriële infectie: rood, pijn, zwelling, warm, gestoorde functie
  

Hoe werkt dat?!

• Infectie  lichaam stuurt veel bloed naar de plaats infectie  de leukocyten gaan de strijd aan met de bacteriën.
• Ophoping van leuko’s en bacteriën noem je infiltraat.
  
• Als er veel leuko’s en bact. Sterven, ontstaat er pus  kan ook abces zijn  met pus gevulde holte  soms incisie nodig  soms ontstaat fistel (lichaam graaft eigen gangetje wat niet vanzelf dichtgaat  ok)
  
• In bloed toename leukocyten  leukocytose
  
• Vaak koorts (>38 graden rectaal gemeten)
  
• Kans op sepis/bloedvergiftiging  bacterie komt in bloedbaan en verspreid zich  levensgevaar!!
  

• Bij bact. Inf. Reageert lichaam ook met antistoffen  antilichamen of immunoglobulinen (Ig’s)  kan levenslang bescherming bieden
• Voorbeelden van infecties:
  
• Cystitis: blaasontsteking  darmbact kom in blaas  weinig drinken, seks, uitplassen  klachten buikpijn, beetjes plassen, branderig gevoel bij plassen  urine onderzoek  evt. ab./adviezen
  
• Pyelonefritis: nierbekkenonsteking  urine stroomt terug van de blaas naar de nieren  reflux  afsluiting werkt niet goed  bij uwi juist vieze urine dus infectie  klachten als cystitis maar ook koorts en pijn hoog in de zij  ab.
  

Andere voorbeelden

Pneumonie  vaak onterecht en is het bronchitis. hoesten, slijm, kortademig.  bij pneumonie bact. In de longblaasjes  weinig weerstand/niet goed weghoesten  hoesten, kortademig, koorts  grote doodsoorzaak

Furunkel  steenpuist  via haarzakje bact in huid  abces  pijn  vaak nek, billen  gaat meestal vanzelf over  soms bij neus of bovenlip  kan wel sepsis volgen  dus snel ab

Kinkhoest  maandenlang hoestaanvallen met braken  gevaarlijk voor baby’s  vaccinatie 2 mnd + 4 jr.  alleen ab bij kwetsbare omgeving omdat dit besmetting wat afneemt maar niet de ziekte!

Vervolg

Erysipelas (wondroos): via wondje bact naar binnen, vaak streptokok  kan klein wondje zijn  rode zwelling, vaak onderbeen kan ook in gelaat  pijn en koorts! Snel ab  grote kans op sepsis  opname aan infuus

TBC: tuberculose  maakt hele lichaam ziek  erg besmettelijk  mantoux  GGD

Ziekte van lyme: borrelia burgdorferi  kan ziekte veroorzaken  via teken  erythema migrans en/of griepachtige verschijnselen  hoeft niet altijd! Opschrijven  soms ab nodig.

Meningitis: nekkramp  ineens erg ziek puntbloedingen  start a.b.  lumbaalpunctie  restverschijnselen overlijden

Tetanus: veroorzaakt door bact met sporen  in grond of ontlasting  pijnlijke spierkrampen, slik en ademhalingsspieren  ingeënt  booster bij bijv. hondenbeet/straatvuil

Virussen

• Is erfelijk materiaal met wat eiwit  bijna niet te zien
  
• Geen eigen stofwisseling  op grens van leven en dood
  
• Kan alleen wat doen als het in de cel komt, dan kan het delen  de cel zelf wordt vernietigd  nieuwe cellen worden geinfecteerd  uitbreiding infectie
  
• Soort witte bloedcellen die een rol spelen  lymfocyten  lymfeklieren worden groter
  
• Lichaam maakt niet alleen ontstekingsverschijnselen maar ook antistoffen  levenslange immuniteit  medicatie helpt niet  wel verlichten
• 
  

Voorbeelden virusinfectie

Verkoudheid  vaak onterecht griep  besmetting via handen of druppels in de lucht  kno klachten  meestal geen koorts  verlichtende middelen

Griep  influenza  hoge koorts, hoofdpijn en spierpijn, erg ziek, op bed  gevolg kan pneumonie zijn.  griepvaccinatie

Acute darminfectie  gastro-enteritis  diarree, maag ontstoken  hygiëne belangrijk  kans op uitdrogen 

Vervolg virusinfectie

Waterpokken  varicella zoster

Gordelroos  herpes zoster

Koortslip  herpes simplex

Mononucleosis infectosia  ziekte van Pfeiffer

Meningitis  kan ook viraal zijn en helpt geen medicatie  uitzoeken of echt viraal is  opname zh

vervolg virusinfectie

AIDS: acquired immunodeficiency syndrome  verworven aandoening van afweersysteem  door HIV (human immuundeficiëntie virus)  via bloed of seks contact  incubatietijd kan jaren duren  lichaam maakt wel antistoffen aan, aan te tonen in bloed door aidstest, dat noem je seropositief  wel besmettelijk maar niet ziek als virus lymfocyten aantast, wordt patient ziek  lijkt op griep/Pfeiffer  verdediging door lichaam wordt verzwakt  dodelijk  medicatie kan virus remmen

Schimmels en gisten

• Schimmels Lange draden onder de microscoop.

Voorbeeld: candida albicans  kan ook vaginitis geven  diagnose door KOH preparaat

Voorbeeld: spruw  let ook op tepel moeder  vaak middeltje voor bijv. miconazol-gel of nystatine

• Gisten zijn kleine schimmels

Voorbeeld: roos en eczeem  seborroïsch eczeem  schilferig eczeem wat je kunt zalven.

Wormen

Aarsmade  enerobius

Jeuk  pruritis ani

Plakproef of ontlasting

Medicatie bij infectiezekten

Betekenissen, werking, etc.

• Bactericide  bacteriedodend
• Bacteriostatisch  bacteriegroeiremmend
• Antibacterieel kan breed en smal spectrum zijn 
• Kuur altijd afmaken!
• Antimyotica  fungicide (middelen gebruikt voor de parasitaire bestrijding schimmels) of fungistatische (verdwijnen schimmel- en gistresten uit de huid door het normale afschilferingsproces  minimaal week doorsmeren) werking  

Infectieziekten

• Bacteriële infecties
• Anti bacteriële middelen  antibiotica
  
• Penicilline: bacteriële werking en smal + breedspectrum nauwelijks bijwerkingen (flucloxacilline, amoxicilline, amox/clav)
  
• Cefalosporinen: breedspectrum met bactericide werking
  
• Tetracyclinen: bacteriostatische antbacterieel, breeds spectrum (doxycycline, tetracycline)
  
• Macroliden: baceriostatisch  smal spectrum (azitromycine, claritromycine) Bij LWI en geslachtsziekten
  
• Fluorochinolonen: breedspectrum, bactericide werking. Bij UWI, LWI bij COPD (ciprofloxacine en norfloxacine)
  

bacteriële infecties en antibiotica

• Eencellige organismen met een celwand
  
• Altijd aanwezig bijv. mond, darm, vagina, huid
  
• Buitenlichaam niet ziekteverwekkend, binnen lichaam wel (via bloed of door ok)
  
• Bij HA vaak “blind” begonnen, wanneer niet helpt pas kweek (veranderd wel een beetje)
  
• Antibiotica: breed en smalspectrum (veel en weinig soorten bacteriën)
  
• Bijwerking diarree of huiduitslag bijv. soms anafyl.shock
  
• Bij gebruik antibiotica kans op schimmels  concurrentie met bacteriën valt weg.
  
• Resistentie: kuur niet afmaken en te vaak a.b.
  

Indeling antibacteriële middelen

Penicillinen: bactericide werking, breed en smal, vaak huidreactie. Voorbeeld: breed amoxicilline/(clavulaanzuur) smal: flucloxacilline (LWI/huidinf)

Cefalospirinen: breedspectrum bactericide. Achter de hand bijv. cefuroxim of ceftriaxon (SOA, ernstige UWI)

Tetracyclinen: bacteriostatische antibacteriële middelen, breedspectrum bij voorhoofdsholte ontsteking, niet in de zon, diarree, overgeven, tandverkleuring

Macroliden: bacteriostatisch, vergelijkbaar met smalspectrum penicillinen. Bijv bij chlamidia, KNO infectie bijv claritromicyne, ertytromicine, azitromycine (bijv. 3-5 dagen)

Fluorchinolonen:breedspectrum bactericide werking. Bij uwi en copd. Bijvoorbeeld ciprofloxacine en norfloxacine

Antibiotica bij UWI

• Vaak plassen, pijn bij plassen, koorts
  
• Veel drinken, niet te lang uitstellen, blaas goed leeg plassen, na gemeenschap plassen
  
• Gezonde, niet zwangere vrouwen >12 jaar: 5 dagen nitrofurantoine
  
• Patiënten die behoren tot risicogroep (man, zwanger, dm, afw. Nieren/urine wegen, catheter, weerstand 7: 7 dagen nitrofurantoine of amox/clav of trimetoprim
  
• Mannen/vrouwen met koorts, rillingen, ziek: ciprofoxaxine
  
• <12 jaar met/zonder algemene klachten: afhankelijk van klachten: nitrofur. Amox/clav, cotrimoxazol
  

Schimmelinfecties

• Antimyotica: schimmeldodende en schimmelgroeiremmende middelen
• Bijvoorbeeld fluconazol, miconazol, ketoconazol
  
• 1-2 weken doorsmeren nadat over is. (lokaal)
  
• Terbinafine en itraconazol: oraal bij schimmelinfecties van nagels  kan blijvend smaak verlies geven  ha terughoudend met voorschrijven.
  

virusinfecties

Virus  gastheercel  vermenigvuldigen  gastheercel wordt gedood  gastheercel wordt gedwongen stofwisselingssysteem zo te wijzigen dat nieuwe virusdeeltjes ontstaan  dringen cellen binnen  virusinfectie is een feit

antivirale middelen

Bijv. bij HIV  tenofir/emtricitabine

Herpes: famciclovir

Protozoa en middelen

• Protozoa  eencellige dierlijke organismen
  
• Bijvoorbeeld trichomonas vaginalis  ontsteking geslachtsorgaan man en vrouw of Malaria  tropische ziekte
  
• Middel trichomonas vaginalis: metrodinazol
  
• Middel Malaria: proguanil of proguanil met chloroquine
  

        (bijwerkingen cardiomyopathie, hartritmestoornissen, hypo,      leverfunctiestoornis, oogafwijkingen, tinnitus, allergie huid, etc.) 

Wormen, luizen, mijten

• Worm: parasiet in de darm van de gastheer  eitje  larve  worm  eitjes  etc  middel mebendazol
• Daarnaast: korte nagels, hele gezin behandelen, handen wassen, schoon ondergoed
• Luizen en mijten: pediculus capitis (pietje)  luizencontrole op school, 2 wk kammen, behandelen dimethicon en phthirus pubis (schaamluis –platje)—> scheren + verzachtende creme of permetrinecreme (loxazol)
• Schurft: scabiës  jeukende huidaandoening door schurftmijt  permetrinecreme (loxazol)

Preparatenlijst

• Pagina  163 geneesmiddelen kennis
• Kom je veel tegen in de praktijk --> herkennen!

Huiswerk

• Zie module boek week (7) 51 
• Vragen mailen voor vrijdag 17 december 2021